کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی حمیرا زمردی نشر انتشارات دانشگاه تهران

موضوع این کتاب، تاریخ زبان فارسی و تحلیل آن است. «پژوهش حاضر، حاصل مطالعاتی گسترده از آثار دانشمندان، مورخان و جغرافی‌نویسان سده‌های آغازین اسلامی و محققان بزرگ ادبیات، فرهنگ و تاریخ ایران زمین در حوزه تاریخ زبان فارسی است». کتاب در دو فصل اصلی تدوین شده که هر فصل مشتمل بر بخش‌های گوناگون است. عنوان فصل اول، «تحلیل بنیان‌های سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی در شکل‌گیری زبان فارسی نوین» است. و در فصل دوم، «زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی» بررسی شده‌اند. در فصل اوّل کتاب رویدادهای تاریخی و فرهنگی مرتبط با بحث زبان فارسی مطرح شده و در فصل دوم زبان‌های گوناگون تأثیرگذار بر زبان فارسی معرفی و بررسی شده‌اند.