کتاب جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه جلد 3 نشر نی

عبدالحمید بن هبه‌الله مداینی که به «ابن ابی‌الحدید» شناخته می‌شود از دانشمندان بسیار نامور و برجسته‌ی سده‌ی هفتم هجری است، او را فقیه، مورخ، ادیب، متکلم و شاعری اهل نظر دانسته‌اند. هفده کتاب بازمانده از او که در مقدمه‌ی این کتاب با آن‌ها آشنا می‌شوید از کتاب‌های مأخذ در رشته‌های مختلف‌اند. چند کتاب او بررسی و نقد افکار نامورانی چون غزالی، زمخشری یا شرح گفته‌های ابن اثیر و فخر رازی است. میان آثار علمی او شرح بیست جلدی نهج‌البلاغه را برگزیده‌تر از دیگر کتاب‌هایش دانسته‌اند و خوشبختانه بدون هیچ کاستی در گذر روزگار پابرجای مانده و بارها در کشورهای اسلامی چاپ شده است. آری «و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض» )بخشی از آیه‌ی ۱۷ سوره‌ی رعد( مباحث تاریخی و اجتماعی شرح نهج‌البلاغه که بخش عمده‌ی آن است با بهره‌بری از منابعی تدوین شده است که در دسترس مورخ بزرگی چون محمدبن جریر طبری نبوده است و کتاب حاضر برگردان همان مطالب به فارسی است. یکسان‌نگری و پرهیز از یک‌سونگری در اندیشه و بیان ابن ابی‌الحدید به روشنی آشکار است، با این همه، توجه داشته باشید که هیچ کتابی، به‌ویژه در مسائل تاریخی آن‌گونه نیست که نقدناپذیر باشد. باید این را هم در نظر داشته باشیم که از سده‌ی هشتم هجری تاکنون، مؤلفان گران‌قدری همجون حر عاملی، فیض، مجلسی، و در روزگار نزدیک، حامد حسین، محدّث قمی، سیدمحسن امین، سیدمحمدهادی میلانی، روان همه‌ی آن‌ها شاد باد، از شرح نهج‌البلاغه‌ی ابن ابی‌الحدید بهره گرفته و از آن در منابع خود نام برده‌اند.