یکی از مسائل مهم و محل نزاعِ نظریهپردازان و دانشمندان علوم انسانی و اجتماعی، کنترل، نظم و انضباط است؛ و طی سالهای گذشته، آرای گوناگون و بعضاً متناقضی دراینباره مطرح شده که دستاندرکاران و حتی اهل مطالعه را دچار سردرگمی و ابهام کرده است. نظم و انضباط چیست؛ چه کسی آن را ایجاد میکند، حفظ میکند و گسترش میدهد؛ چرا دیگران و حتی خودِ واضعانِ قواعد نظم و انضباط باید از آن تبعیت کنند و سؤالاتی از این دست، به نحو تاریخی، ذهن افراد دقیق و نکتهسنج را به خود مشغول کرده است.
به نظم و انضباط از ابعاد گوناگونِ فلسفی و نظری یا حقوقی و قانونی یا مدیریتی و اجرایی میتوان پرداخت. علاوه بر این، میتوان به آن، محدود به فرد، خانواده، سازمان، شهر، جامعه یا افقهای گستردهتر نگریست. به هر صورت، شاید عدهای با این قول، همنظر باشند که برای نظم و انضباط میتوان صورتی کلی تبیین کرد که تا حدی بتواند در هر یک از عرصههای پیشگفته به نحوی تبیین ساختارمندی عرضه کند.
آنچه نویسنده محترم در کتاب حاضر، طرح و تبیین کرده است نظم و انضباط در سازمان است. وی تلاش کرده است با بررسی مفهومی نظم و انضباط -آنچنان که در دانش مدیریت و علوم اجتماعی است- بدان بپردازد. اگرچه این پژوهش تا بدین جا نیز در نوع خود، ارزشمند و تمجیدکردنی است اما کار نویسنده به اینجا ختم نشده و وی تلاش کرده است با شناخت و تبیین مناقشات و نزاعهای نظریهپردازان، مسئلههای مرتبط با نظم و انضباط را منقّح، و در قالب گونهشناسی بدیعی عرضه کند. وی در ادامه با ورود به عرصه مطالعات اسلامی و قرآنی، مفهوم جدیدی از انضباط کارکنان را با عنوان انضباط تعالیبخش، صورتبندی کرده است. مبانی متفاوت هستیشناختی، معرفتشناختی و انسانشناختی به نسبت آنچه در ادبیات متعارف علمی درباره نظم و انضباط وجود دارد و اصول حاکم بر این نوع انضباط، نوآوری بیبدیل پژوهشگر محترم در این اثر است. نود و دو اصلِ برآمده از قرآن درباره نظم و انضباط، دلالتهایی را برای دانشمندان و دستاندرکاران مدیریت به ارمغان آورده که میتواند مبنای پژوهشهای گسترده آتی در حوزه علوم انسانی اسلامی باشد.
دانشگاه امام صادق(ع) که همسو با مأموریت تربیت اسلامی و مرجعیت علمی خود، طی سالهای گذشته، فعالیت گستردهای در حوزه انتشار آثار فاخر علمی کرده است مفتخر است اثر پژوهشی جدیدی را در حوزه مدیریت و علوم اجتماعی عرضه کند که در آن، ضمن نگاه انتقادی به مفهوم نظم و انضباط در علوم اجتماعی و مدیریت، قول مختار و نظر برآمده از آموزههای قرآنی نیز به عنوان رویکرد مطلوب عرضه شده است.
امید است با افقهای جدیدی که نویسنده ارجمند ارائه کرده است خوانندگان فهیم و اهل نظر، پژوهشهای ارزشمند و مفیدی در این حوزه انجام دهند و موجب غنای مکتب فکری و عملی مبتنی بر آموزههای اسلامی شوند.