جستار مطلب و یا نوشتهای است که معمولاً در آن استدلالهای شخصی نویسنده طرح میشوند. تعریف جستار کار آسانی نیست و به قول فیلیپ لوپت شاید سادهتر باشد که جستارنویسان تأثیرگذار را نام ببریم تا اینکه بخواهیم به تعریف مشخصی از کتابهای جستار برسیم. جستارها به شکل سنتی به انواع رسمی و غیررسمی دستهبندی شدهاند. مهمترین شاخصهی جستارهای رسمی داشتن هدف مهم و سازماندهی منطقی است و مشخصهی جستارهای غیررسمی وجود عناصر شخصی مانند افکار و احساسات نویسنده، سلیقه، تجارب فردی و سبک خودمانی، شوخطبعی، یا تازگی و غیرمتعارف بودن مضامین و… است.
جستار را برای نخستین بار "مونتنی" ابداع کرد و آن را به عنوان یک ساختار مستقل شکل داد. میشل دو مونتنی از جمله مؤثرترین فیلسوفان دورهی رنسانس در فرانسه است که تأثیر قابل توجهی برعدهی زیادی از نویسندگان غرب داشته است از جمله فرانسیس بیکن، دکارت، پاسکال، روسو، هوفر، امرسون، تسوایگ، نیچه. او همچنین بر برخی از آخرین آثار شکسپیرنیز اثر گذاشته است. عامل مهم در شهرت او ایجاد فرم "جستار" (essay) بهعنوان یک ژانر مستقل ادبی است.
در واقع مخاطب اصلی جستار، خود نویسنده است که برای رهایی از جهل و یا تردید و نزدیک شدن به یک حقیقت مینویسد. جستارنویس از مغز و قلبش استفاده میکند؛ پس قلم جستارنویس در راه استدلال و منطق حرکت میکند، در عین حال که به دنبال احساسات و عواطف نیز هست. چنین دیدگاهی ، تصدیق گفتههای "مونتنی" است که جستار را مرزی میانِ فلسفه و ادبیات میداند. ادبیات آن بخش از جستار را تشکیل میدهد که قلب را نشانه میرود تا مخاطب را همراه کند و فلسفه آن بخشی است که عقل را به میان میآورد تا مخاطب خود را متقاعد کند.
برخلاف مقاله که نیازمند پژوهش و برنامه ریزی است؛ جستار اغلب در حین نوشتن شکل میگیرد. در نوشتن جستار نویسنده ملزم به رعایت تمام اصول ریز و درشت نویسندگی نیست و برخلاف مقاله نیازی به ذکر دقیق منابع ندارد، جستار برداشت شخصی نویسنده از هرچه آموخته و بیان آنها به زبان شخصی خودش است.
ازآن جایی که پایهی جستار بر فردیت نویسنده است، میتوان جستارنویسی را بهترین نوع نوشتن برای نشر و توسعهی نگرشهای شخصی دانست. نکتهی مهم این است که در این ژانر ادبی نویسنده به دنبال تحمیل نگرشهای خود نیست و فقط بینشی جدید را معرفی میکند.
دوستداران کتابهای جستار میتوانند از طریق فیدیبو برای خواندن این دست از کتابهای الکترونیکی و یا گوش دادن به نسخهی صوتی آنها اقدام کنند و به شکلی گستردهتر با انواع مختلف جستار آشنا شوند.
● جستارهایی در باب عشق که از معروفترین آثار آلن دوباتن است.
● جستارهایی دربارهی تئوری توطئه در امروزایران که به بررسی یک پدیدهی اجتماعی سیاسی از دیدگاه سه صاحبنظر میپردازد و به صورت صوتی در دسترس است.
● ادیان در خدمت انسان، جستارهایی دربارهی دین و مسائل جهان این کتاب دومین جلد از مجموعه کتابهای در قلمرو اندیشه امام موسی صدر است.
● دو جستار دربارهی فلسفهی سیاسی فمینیسم