ایران یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان با تاریخچه‌ای پیچیده و طولانی است. ایران بیش از 9 هزار سال قدمت دارد و نخستین کانون‌های اسکان در آن در مجاورت کوه‌های زاگرس و البرز به وجود آمده است. تاریخ کهن ایران یا به بیان دیگر تاریخ باستانی ایران مربوط به دوران حکومت مادها تا پایان حکومت ساسانی و حمله‌ی اعراب به ایران است. حکومت مادها 150 سال به طول انجامید و پس از آن هخامنشیان به قدرت رسیدند. آنها نیز بیش از 200 بر سرزمین ایران حکومت کردند. سلوکیان قریب به 100 سال و اشکانیان و ساسانیان به ترتیب 500 و 400 سال فرمانروای ایران زمین بوده‌اند.
حکومت مادها
مادها قومی ایرانی بودند که در بخش غربی فلات غربی ایران سکنی گزیده بودند. سرزمین آنها دارای دو بخش ماد کوچک و ماد بزرگ بود و شهر هگمتانه پایتخت آن به شمار می‌آمد. آنها قرن 7 قبل از میلاد اولین دولت ایرانی را تشکیل دادند. حکومت مادها در 550 پیش از میلاد به دست کوروش منقرض شد و قدرت از ایرانی‌ها به دست پارسی‌ها افتاد.
سلسله‌ی هخامنشی
در دوران حکومت هخامنشیان سرزمین ایران به بیشترین وسعت ممکن رسید از دره سند در هند تا رود نیل در مصر از روود دانوب در اروپا تا آسیای مرکزی. شاهنشاهی هخامنشی از موفق‌ترین دولت‌ها برای اداره‌ی رسمی کشور به شمار می‌آید. آنها دستاوردهای مهمی نظیر حکومت متمرکز، سیستم جاده‌ای، پست، زبان رسمی و ارتش داشتند. هخامنشیان بیش از دو صده بر ایران حکومت یکپارچه داشتند.
بنای تخت جمشید یا پارسه مجموعه کاخ‌هایی است که به دستور داریوش اول ساخته شد و یکی از پایتخت‌های هخامنشیان به شمار می‌آمد. کاخ اپادانا، کاخ دروازه ملل، کاخ صدستون و کاخ ملکه از دیگر آثار تاریخی به جا مانده از بنای باشکوه تخت جمشید به شمار می‌آیند. در نهایت سلسله‌ی هخامنشیان به وسیله‌ی سپاه اسکندر نابود شد.
حکومت سلوکیان
پس از مرگ اسکندر متصرفات او به دست جانشینانش افتاد و سلسله‌ای به نام سلوکیان شکل گرفت. بعد از مدتی به تلاش قوم پارت این سلسله نابود شد و اشکانیان به قدرت رسیدند.
سلسله‌ی اشکانیان
این سلسله به نام اولین پادشاه خود که اشک نام داشت، اشکانیان نام گرفت. اساس حکومت اشکانیان برپایه‌ی شاهنشاهی بود و پادشاه برای اداره کشور از مشورت با سه مجلس تصمیم‌گیری بهره می‌بر. در این دوره‌ی تاریخی جنگ‌های ایران و روم آغاز شد. جنگ‌های خارجی و اختلافات داخلی موجب گردید این سلسله تضعیف شود تا در نهایت به دست اردشیر اول ساسانی منقرض گردید.
سلسله‌ی ساسانیان
ساسانیان یکی از قدرتمندترین خاندان شاهنشاهی ایرانی به شمار می‌آیند که بر بخش بزرگی از غرب قاره‌ی آسیا تسلط داشتند. پایتخت این حکومت تیسفون نام داشت که نزدیک بغداد کنونی بود. حکومت ساسانیان به دین و تمدن ایرانی وابستگی زیادی داشت و از قدرت زیادی برخوردار بود. یکی از منابع درآمد حکومت در دوران ساسانیان تجارت ابریشم بود. جاده ابریشم در آن روزگار از رونق فراوانی برخوردار بود. راه ابریشم از مسیر شهرهایی چون ابرکوه در یزد ری، قزوین ساوه، همدان، بیستون و...عبور کرده و در انتها وارد بغداد می‌شده است. مذهب رسمی ساسانیان ترکیبی از ادیان زرتشتی، بودائی و مسیحی بود. یکی از شهرهایی که توسط زرتشتیان یزدی در این دوره بنا گردید شهر بیرجند است که در استان خراسان جنوبی کنونی واقع شده است. در دل این شهر قلعه های متعددی واقع شده است که قدمت چندهزار ساله دارد.حکومت ساسانیان پس از 400 سال توسط حمله‌ی اعراب از بین رفت.
