معرفی ترجمه‌های بهمن فرزانه

بهمن فرزانه که بود؟

«بهمن فرزانه» نویسنده و مترجم ایرانی در سال 1317 متولد شد. او از کودکی به ادبیات علاقه داشت و کتاب‌های متعددی را مطالعه می‌کرد. او به هنر هم علاقه‌ داشت ولی رشته‌ی معماری را برای تحصیل در دانشگاه انتخاب کرد. او این رشته را ناتمام رها کرد و به مدرسه‌ی مترجمی سازمان ملل رفت. او پس از این دوران تمام‌وقتش را صرف ترجمه‌ی آثار فاخر بین‌الملل کرد. او به زبان‌های ایتالیایی، انگلیسی، اسپانیایی و فرانسوی تسلط داشت و برای آموختن زبان اسپانیایی دو سال به کشور اسپانیا سفر کرد. «بهمن فرزانه» برای تحصیل به ایتالیا رفت ولی بیشتر عمرش را در این کشور زندگی کرد. او سال 1392 به ایران بازگشت و در هفدهم بهمن ۱۳۹۲ در ۷۵ سالگی در تهران درگذشت. او مترجم حاذق و پرکاری بود و بیش از هشتاد کتاب ترجمه و تألیف کرده است. n>

«بهمن فرزانه» طی مصاحبه‌ای از مطالعه‌ی کتاب «پَر» نوشته‌ی «شارلوت مری ماتیسن» با ترجمه‌ی «میمنت دانا» گفته است، این کتاب از اولین آثاری است که او مطالعه کرده است. پس از این اثر او کتاب‌های «ویکتور هوگو» و «آندره ژید» را مطالعه می‌کرد.

بهمن فرزانه، مترجم صدسال تنهایی

«بهمن فرزانه» مترجم موفق و مشهوری است، او خوانندگان فارسی‌زبان را با ادبیات سایر کشورها آشنا کرد. او کار ترجمه را با آثار «تنسی ویلیامز»، نویسنده مشهور آمریکایی شروع کرد و پس از آن آثار نویسندگان مشهوری ازجمله «گابریل گارسیا مارکز»، «آلبا دسس پدس» و «فیلیس هستینگز» را ترجمه کرد. «بهمن فرزانه» در همان جوانی با «تنسی ویلیامز» نامه‌نگاری می‌کردند و حدود چند ماه دورادور با یکدیگر معاشرت داشتند. این نویسنده‌ی آمریکایی «فرزانه» را با «کارسون مک‌کالرز» و «ترومن کاپوتی» که از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان دیگر آمریکا هستند، آشنا کرد. این مترجم حاذق دو اثر «تابستان و دود» و «گربه‌ای روی شیروانی داغ» را از «تنسی ویلیامز» ترجمه کرد و در مصاحبه‌ای به پاره کردن نامه‌هایشان اشاره کرد.

«بهمن فرزانه» سال‌ها در کشورهای دیگر زندگی کرد و دو سال ادبیات و یک سال هم تئاتر خواند. او در پی علاقه‌اش به سینما و تئاتر در یک فیلم ایتالیایی در همان دوران جوانی‌اش ایفای نقش کرد، در این فیلم نقش سفیر ایران در سازمان ملل را داشت. او مدت‌زمان زیادی در ایران نبود و در کشورهای اروپا زندگی کرد؛ همین موضوع سبب اشراف کامل این نویسنده به چند زبان شد. کمتر مترجمی هست که بتواند آثار متعددی را از زبان‌های مختلف به فارسی ترجمه کند. او طی سال‌هایی که در ایران نبود با افراد زیادی دیدار کرد، او با «فدریکو فلینی»، کارگردان مشهور ایتالیایی دوست بود و گاهی او را ملاقات می‌کرد. «ایتالو کالوینو» نویسنده‌ی داستان‌های کوتاه ایتالیایی هم از دوستان دیگرش بوده است ولی برخلاف دیدارهایشان «فرزانه» هیچ‌گاه از او اثری ترجمه نکرد.

بهمن فرزانه و ترجمه‌ی صدسال تنهایی

«بهمن فرزانه» بیشتر با ترجمه‌ی کتاب فاخر «صدسال تنهایی» شناخته شده است. این اثر را «گابریل خوزه گارسیا مارکِز» سال 1967 به زبان اسپانیایی منتشر کرد که بسیار توجه خوانندگان رمان را در دنیا به خود جلب کرد. این اثر باگذشت بیش از پنجاه سال همچنان جزو پرفروش‌ترین کتاب‌ها است و بیش از سی میلیون نسخه از آن تا امروز در دنیا فروش رفته است. «بهمن فرزانه» این اثر را به شیوایی از زبان ایتالیایی ترجمه کرده است؛ زیرا مترجم ایتالیایی این اثر از دوستان خود نویسنده بوده و هنگام برگردان این داستان همراه مترجم بوده است. «صدسال تنهایی» شاهکار ادبی آمریکای جنوبی است که نثر به‌شدت سخت و پیچیده‌ای دارد ولی «بهمن فرزانه» باتجربه‌ی گران‌بهایش در این زمینه از پس آن برآمده است. این کتاب داستان کولی‌های ساکن روستا آکوندو در آمریکای جنوبی است که درگیر ماجراهای عجیب‌وغریب می‌شوند. «گارسیا مارکِز» این اثر را در سبک رئالیسم جادویی آفریده است، سبکی که طی آن در میان حقایق اتفاق‌های خاصی می‌افتد. نویسنده هنگام نوشتن این اثر حدود یک سال خودش را غرق نوشتن کرده است و پس از انتشار آن موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل ادبی شد. «نوین کتاب گویا» نسخه‌ی صوتی این اثر را با ترجمه‌ی «بهمن فرزانه» و صدای «مهدی پاکدل» منتشر کرده است.

کتاب «عشق در زمان وبا» اثر دیگری از «گابریل خوزه گارسیا مارکِز» است که «بهمن فرزانه» آن را به فارسی ترجمه کرده است. این مترجم شاخص این اثر را از ایتالیایی به فارسی ترجمه کرده و آن را با  نسخه‌های اسپانیایی و انگلیسی تطبیق داده است. این کتاب اولین بار سال 1985 به زبان اسپانیایی منتشر شد و سه سال پس از آن به انگلیسی ترجمه شد. نویسنده‌ی این کتاب در این اثر به عشق نگاهی بیماری‌گونه دارد و آن را مانند وبا می‌بیند. ناشر صوتی «آوا نامه» نسخه‌ی صوتی این اثر را با ترجمه‌ی «بهمن فرزانه» و روایت «آرمان سلطان‌زاده» منتشر کرده است. کتاب «چشم‌های سگ آبی‌رنگ» اثر دیگری از «گابریل گارسیا مارکز» است که «بهمن فرزانه» آن را به فارسی ترجمه کرده است.

این مترجم مشهور آثار «آلبا دسس پدس» ازجمله «عذاب وجدان» و «عروسک فرنگی» را هم به فارسی ترجمه کرده است. «آلبا دسس پدس»، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی ایتالیایی کوبایی قرن بیستم است که پدربزرگش نخستین رئیس‌جمهور کوبا بود. «رقص گردنبند»، «وسوسه»، «خاکستر»، «در لب پرتگاه» «حريق در باغ زيتون» و «آنالنا و پسرها» هم بخشی از آثار «گراتزیا دلدا» است که «بهمن فرزانه» به فارسی ترجمه کرده است. «گراتزیا دلدا» نویسنده و داستان‌نویس ایتالیایی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل است.

«بهمن فرزانه» علاوه‌بر ترجمه‌ی آثار، تألیف کتاب هم در کارنامه‌ی ادبی‌اش دارد. کتاب «چرک‌نویس» اثر تألیفی اوست که سال 1383 از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است. این کتاب روایت داستان ارباب و خدمتکاری است که به سینما علاقه‌مند است. نسخه‌ی صوتی این اثر را «نوین کتاب گویا» با صدای «محمد عمرانی» منتشر کرده است.