کتاب فواید گیاهخواری نشر بدرقه جاویدان

امین

۱۴۰۳-۰۷-۱۰

3

همچون شیوه نگارش یووال هراری، اما یکصد سال پیش در مقایسه با کتاب اول هدایت یعنی انسان و حیوان که حدود سه سال پیش از این نوشته‌شده است، قدم رو به جلو برای هدایت این است که بجای کپی از مجلات به جستجو در منابع پرداخته و تلاش میکند تا ظاهری تحقیقی به کار بدهد. در واقع هدایت از خواننده صرف مجلات بودن تبدیل به کسی شده که خود در این باره در مجلات مینویسد (پاورقی ص ۱۹). یعنی نیت نویسنده قابل تحسین است و همچنان پیشرو در جامعه خود، اما خب نه در تحقیق و استنباط‌ها جانب بی‌طرفی و کار علمی رعایت شده و نه لزوما شاید سطح استدلال‌های آن دوران برای امروز قابل پذیرش است. مثلا اینکه اصرار دارد بر اساس مشاهداتی که انسان‌ها میوه‌خوار بوده‌اند و گوشتخواری ضرورت جدیدی بوده که امروزه در غرب مرسوم است و تحقیقاتی که همان موقع هم بوده و نشان میدهد انسان برای میلیون‌ها سال است که گوشتخوار بوده را کنار میگذارد و به اولین توصیف دم‌دستی که فرضیاتش را تایید میکند - مثل شکل دندانها و آرواره و طول روده و مقایسه با حیوانات گوشتخوار - بسنده میکند. یا استدلالهایی دارد در این باره که گوشتخواری موجب خوی وحشی میشود و منشا جنگهاست که بیشتر شبیه به باور عوام است و گاهی حرفها بوی ایدئولوژی میگیرند. مثلا میگوید: "نباید به فرضیات کسانی باور کرد که انسان غارنشین را گوشتخوار وانمود میکنند آنان بخصوص از نباتات خوراک خود را میگرفته‌اند" انگار که خودش دارد حرفی علمی میزند و فرضیات دیگران را نادرست میداند،‌حتی اگر کار علمی کنند. در عمل عکس این قضیه اتفاق میفتد و به نتایج علمی غلط میرسد: "امروز از علوم به ثبوت رسیده که انسان در ردیف حیوانات گوشتخوار نمی‌باشد بلکه میوه‌خوار است ... گوشت از حیوانات ذره‌بینی ناخوشیهای مهیب به مقدار زیاد در بر دارد که به آسانی به انسان انتقال میدهد مانند سرطان و سل" یا حتی برای استدلالهای خود تاریخ را به گونه‌ای نشان میدهد که نتیجه حرفها را تایید کنند. در عجیب‌ترین میگوید کارگرانی که اهرام مصر را ساختند قوی بنیه بودند چون خوراک آنها پیاز و ترب و سیر بود! حتی در نقد حرفهای دیگران نیز به سطحی‌ترین آنها بسنده میگوید و آنها را همین‌گونه می‌داند: "مابین ایراداتی که به این طرز خوراک وارد می‌آورند بیشتر آنها بچه‌گانه و روی منطق محکمی نیست". یا وقتی با این نقد مواجه میشود که پس چرا پزشک‌ها گوشت میخورند مجبور میشود دست به تخریب بزند: "او - پزشک - خیلی مایل است که امراض زیاد بشود تا از حفظ صحه خراب و موهومات مردم استفاده کند". در کل به لحاظ تاریخی و آشنایی با اندیشه‌های ابتدایی هدایت کار قابل تاملی بود.