دفتری که پیش رو دارید مجموعهای است فراهم آمده از اشعارِ ترانههایی که در نمایشهای شادیآور موسوم به «تخت حوضی» (یا «روحوضی») اجرا میشده است.
تا اواخر دوران قاجار نمایشهای شادیآور خاص خانوادههای متمکن و به اصطلاح اشرافی بود که برای تعیش و سرگرمی خویش بازیگران یا تقلیدچیها را به خانه میخواندند و در گوشهای از تالار بزرگِ خانهشان «صحنه نمایشی» ترتیب میدادند. عومالناس نیز گاه به گاه در قهوهخانهها به تماشای نمایشهای شادیآور مینشستند. در اواخر دوران قاجار کارِ نمایش در خانهها به تدریج گسترش یافت و مردم عادی نیز برای جشنهای خود از قبیل جشن عروسی، ختنهسوران و... گروههای نمایشی را به خانه دعوت میکردند. صحنه نمایش در این خانهها حوضِ وسط حیاط بود که روی آن را با تکههای بزرگ تخته میپوشاندند و روی تختهها قالی یا گلیم میانداختند. بازیگران نیز به ترتیب اجرای نقش روی این حوضِ تختهپوش میرفتند. نام «تخت حوضی» یا «روحوضی» نیز به همین سبب به این گونه نمایشها اطلاق شد.