کتاب مجموعه کلکسیون کلاسیک، تام سایر نشر افق

رشد و بلوغ انسان‌ها به عوامل درونی و محیطی مختلفی وابسته است و به راحتی قابل دست‌یابی نیست. چه بسا بسیاری از افراد تا سنین بالا هم، به رشد عقلی و اجتماعی نرسند. شرایط اجتماعی و موقعیت‌هایی که فرد در آن قرار می‌گیرد نیز بر رشد اجتماعی افراد بسیار تاثیرگذار هستند. مارک تواین در اثر مشهور خود تام سایر به بررسی این موضوع پرداخته است و سعی در توصیف چگونگی بالغ شدن انسان‌ها دارد.

خلاصه ای از داستان تام سایر

داستان تام سایر با نام اصلی the adventure of tom sawyer  پسرک یتیم بازیگوشی است که با شیطنت‌های خود معمولا دردسر ایجاد می‌کند. هاک دوست صمیمی اوست که فردی یاغی است. تام همیشه به سبک زندگی هاک حسودی می‌کند و از درس و مدرسه بیزار است. این دو دوست نزدیک به هم تصمیم دارند که در آینده دزد دریایی شوند! در شبی که تام و هاک به قبرستان می‌روند ناگهان و به طور اتفاقی شاهد قتلی می‌شوند. آن دو قسم می‌خورند که هرگز درباره‌ی ماجرای قتل، با کسی صحبت نکنند. اما ماف پاتر که دائم‌الخمر است و بین اهالی شهر اعتبار زیادی ندارد با دسیسه‌چینی جو سرخپوسته به اتهام قتل به زندان انداخته می‌شود. تام و هاک تنها کسانی هستند در شهر که از بی‌گناهی او مطلع هستند. از طرفی دیگر در شبی که هاک در تعقیب جو سرخپوسته است به این موضوع پی‌ می‌برد که او قصد حمله به بیوه داگلاس را دارد. هاک که همواره خودخواه بوده است و در هر حال به راحتی خود فکر می‌کرده است، در این موقعیت به دلیل محبت‌های بیوه داگلاس دچار شک و تردید برای راحت گذاشتن جو سرخپوسته می‌شود. این دو موقعیت و تصمیم‌های تام و هاک در ادامه داستان اتفاق خواهد افتاد ...

مارک تواین؛ روایت‌گر زندگی نوجوانان

مارک تواین که اسم او در فارسی به شکل مارك توین هم نوشته شده است؛ نویسنده و طنز پرداز بزرگ آمریکایی، در سال 1835 متولد شد. نام اصلی او «ساموئل لنگهورن کلمنز» است اما با اسم هنری خود یعنی مارك تواین شناخته می‌شود. کودکی او در ایالت «میزوری» و شهر کوچک «هانیبال» گذشت. او بعدها شهر «سن پترزبورگ» که در رمان‌هایش توصیف شده را براساس شهر «هانیال» تصویر سازی کرد. مارک تواین در سن بسیار کم پدر خود را از دست داد و همین امر باعث شد که در کودکی مجبور به کار کردن شود. ابتدا در چاپخانه‌های مختلفی کارگری می‌کرد تا اینکه در روزنامه‌ی برادر بزرگترش به نام «اوریون» مشغول به کار شود. در «اوریون» علاوه بر این‌که چاپچی و حروفچین بود، ستون طنز روزنامه را نیز با امضاهای مختلف می‌نوشت. مدتی به شهرهای بزرگ‌تر مثل نیویورک رفت و در آن‌جا نیز کار حروفچینی را ادامه داد. پس از آن مجوز ناخدایی گرفت و در جستجوی طلا به آمریکای جنوبی رفت که سفری بی‌سرانجام بود. در تمام این مدت مطالب طنز خود را در مجلات مختلف با عنوان خبرنگار سیار که در سفر مقاله می‌نویسد، چاپ می‌کرد.

آثار مارک تواین؛ ماندگار در ادبیات کلاسیک نوجوان

پس از ستون‌نویسی و نوشتن مطالب طنز برای روزنامه‌ها و مجلات مختلف تواین داستانی طنز را با عنوان «جست و خیز قورباغه ولایت کالاوراس» منتشر کرد. داستان «جست و خیز قورباغه ولایت کالاوراس» بسیار مورد توجه قرار گرفت و مارک تواین در سراسر آمریکا به عنوان طنزپردازی قوی شناخته شد. تام سایر (tom sawyer) اولین رمان مشهور اوست که در سال 1876 چاپ شد. ماجراهای تام به نوعی سنگ بنای دیگر آثار تواین شد به طوری که در سه رمان دیگر او «ماجراهای هاکلبری فین» «تام سایر در خارج» و «تام سایر کارآگاه» نیز حضور دارد.  «ماجراهای هاکلبری فین» در سال 1884 منتشر شد و ادامه‌ای بر داستان کتاب تام سایر است. در خلاصه داستان این کتاب آمده است: «هاکلبری فین فرزند پدری دائم‌الخمر است. در کودکی پدرش گم می‌شود و او را رها می‌کند. بیوه‌ای سرپرستی او را قبول می‌کند. پس از مدتی پدر هاک باز می‌گردد و او را با خود به جنگل می‌برد. هاک به زودی از کلبه پدرش فرار می‌کند...».

شهرت و آوازه رُمان «ماجراهای هاکلبری فین» از رمان «تام سایر» هم فراتر رفت. کتاب در سال 1885 و یک سال پس از انتشار آن، به دلیل ادبیات بی‌ادبانه‌اش ممنوع شد. بسیاری از منتقدان نیز به دلیل زبان ساده و عامیانه‌ای که کتاب داشت آن‌را بی‌ارزش می‌دانستند. اما پس از مدتی ارزش‌های کتاب نمایان شد به طوری که «ارنست همینگوی» نویسنده شهیر آمریکایی در مورد کتاب می‌گوید: «ماجراهای هاکلبری فین بهترین کتابی است که تا به حال داشته‌ایم. تمام داستان‌های آمریکایی از آن بیرون آمده‌اند. چیزی بیش از آن نبوده است.»

تام سایر؛ بلوغ اجتماعی

تام سایر داستان رشد و بلوغ شخصیت‌های مختلف کتاب را روایت می‌کند. نکته مهم در کتاب اما چگونگی توصیف و نمایش رشد فکری شخصیت‌هاست. تواین برای توضیح بلوغ شخصیت‌ها مراحل مختلفی از رشد آن‌ها را در داستان آورده است. به عنوان مثال تام به یک‌‌باره از نوجوانی بازیگوش به فردی بالغ که در دادگاه حاضر می‌شود تا از دیگران دفاع کند تبدیل نمی‌شود بلکه گام به گام این مسیر را طی می‌کند. ابتدا زمانی‌که متوجه می‌شود ماف بی‌گناه به زندان افتاده است، تام جرات شهادت دادن برای اثبات بی‌ گناهی او را ندارد. تنها کاری که انجام می‌دهد تا حدی از عذاب وجدان خود بکاهد این است که برای او در زندان خوراکی می‌برد. بعد و به مرور زمان با مشاهده رفتارهای جو سرخپوسته، تام به این نتیجه می‌رسد که باید با او مقابله کند. از طرفی دیگر در رمان تام سایر قرار نیست تمام شخصیت‌ها به بلوغ برسند و برخی تا انتهای داستان نیز شخصیت ضعیف خود را حفظ می‌کنند. نکته مهم دیگر در کتاب حضور پررنگ اجتماع و خرد جمعی در رشد فکری افراد است. در بخشی از داستان، گروهی از مردم در تلاش هستند تا از جو سرخپوسته حمایت کنند که نشان ‌دهنده ضعف فرهنگی جامعه و عدم حمایت از افراد لایق است.

رمان تام سایر را چه کسانی بخوانند؟

مارک تواین کتاب را درباره نوجوانان اما برای بزرگسالان در انگلستان و آمریکا منتشر کرد. اما با توجه به توصیف فوق‌العاده زندگی نوجوانان و بررسی تمام ابعاد فکری آن‌ها، خواندن کتاب برای نوجوانان نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.

ترجمه کتاب تام سایر در ایران

داستان تام سایر ابتدا در انگلستان و سپس در آمریکا انتشار یافت. علت این قضیه هم آن بود که در زمان چاپ کتاب مرسوم بود که نویسندگان آمریکایی ابتدا کتاب خود را در انگلستان منتشر می‌کردند تا حق تالیف آن را در کشورهای مشترک‌المنافع انگلستان بدست آورند. چاپ تام سایر در آمریکا بسیار زمان برد و باعث شد که نسخه‌های قاچاق آن از کانادا به بیرون درز پیدا کند و بسیاری از مردم ابتدا نسخه قاچاق کتاب را بخوانند.

در ایران نیز با توجه به شهرت و اهمیت کتاب، انتشارات‌های مختلفی کتاب را به فارسی منتشر کرده‌اند. کتاب را برای اولین بار «محمدرضا جعفری» برای نشر «امیرکبیر» در سال 1354 به فارسی برگرداند. نشر «مرکز» نیز کتاب را با ترجمه «جعفر مدرس صادقی» روانه بازار کتاب کرد. در سال 1377 نیز محسن سلیمانی کتاب را به فارسی ترجمه کرد و انتشارات سوره آن‌را در 167 صفحه منتشر کرد، این نسخه در سال 1388 توسط نشر افق باز نشر شد. کتاب با ترجمه‌های دیگر نیز در بازار کتاب ایران یافت می‌شود.

کتاب با ترجمه محسن سلیمانی در فیدیبو قابل خرید و دانلود است. علاوه بر این، دانلود کتاب «هاکلبری فین» دیگر اثر مارک تواین با ترجمه محسن سلیمانی نیز در فیدیبو در دسترس است.

اقتباس‌های کتاب تام سایر

کتاب تام سایر از همان ابتدا توجه کارگردانان و تهیه‌کننده‌های مختلف را برای ساخت آثار مصور به خود جلب کرد. ابتدا فیلم صامت «تام سایر» در سال 1917 به کارگردانی «ویلیام دزموند تیلر» به نمایش درآمد. پس از آن در سال 1930 فیلم پرفروش «تام سایر» با کارگردانی «جان کرامول» ساخته شد. نسخه‌ی فیلم موزیکال کتاب نیز در سال 1973 به کارگردانی «دان تیلر» تولید شد که آوازهای فیلم را «ریچارد و رابرت شرمن» سرودند. نسخه موزیکال «تام سایر» کاندیدای جوایز «اسکار» و «گلدن گلاب» شد. آخرین اقتباس از داستان تام سایر در سال 2000 انجام شد و انیمیشن «تام سایر» به کارگردانی «فیل مندز» و «پل سابلا» بر پرده سینماها به نمایش درآمد.

در بخش‌هایی از  تام سایر می‌خوانیم

بالاخره روز شنبه شد. تابستان بود و دنیا درخشان و شاداب و سرشار از زندگی. در دل‌ها ترانه بود و در چهره‌ها شادی و در گام‌ها جهش. درختان اقاقیا شکوفه داده بودند و عطر شکوفه‌هایشان هوا را پر کرده بود. تپه‌ی کاردیف در بالای دهکده از گیاهان سرسبز پوشیده شده بود و آن قدر دور بود که به نظر سرزمین خوش و رویایی و آرام و وسوسه انگیزی می‌آمد.

در همین موقع سر و کله‌ی تام با سطلی پر از دوغاب گچ و قلم موی دسته بلندی در پیاده‌روی جلوی نرده پیدا شد. بعد نرده‌ی چوبی را ورانداز کرد و شادی از صورتش محو شد و غم تمام وجودش را گرفت. آخر، نرده‌ی چوبی سی متر طول و چند پا عرض داستا. زندگی به نظرش بیهوده آمد و بودن هم‌چون باری سنگین.

آهی کشید و قلم مویش را در سطل فرو برد و آن را به نرده کشید. چند بار این‌کار را تکرار کرد. بعد نوار باریک و کوچکی را که رنگ سفید مالیده بود با آن‌ همه جای دیگر نرده که مثل قاره‌ای رنگ نخورده بود، مقایسه کرد و دلسرد و نا امید شد و روی کنده‌ی درختی نشست.