کتاب دیپلماسی گفتمانی نشر دانشگاه امام صادق (ع)

«دیپلماسی»، مفهوم مهم جهان معاصر است که در کنار سایر مفاهیم دیگر مانند «گفتمان»، «جهانی‌شدن» و «فضای مجازی» تحولات مهمی را در فهم جهان، بازنمایی جهان و ساخت جدید جهان عهده‌دار می‌باشد. دیپلماسی، واژه‌ای است که جهان کنونی مدیون چگونگی به‌کارگیری آن برای تعامل انسان‌ها با همدیگر در سطح جهانی است. این مفهوم محصول فهم و تحلیل جهان از طریق نظام‌های دولت ‌ـ ملت، گسترش ارتباطات بین‌الملل و میان‌فرهنگی، و توسعه مطالعات فرهنگی است. در حقیقت، دیپلماسی، وجهه نرم‌افزاری سیاست‌های دولتی و غیردولتی در عرصه عمومی ملل مختلف جهان است که در صدد هژمونیک کردن فرهنگ یک ملت بر یک یا سایر ملل دیگر است. به‌همین دلیل، دیپلماسی بر مبنای ابزارهایی که به‌کار می‌گیرد، تنوع لازم را پیدا کرده است. دیپلماسی گفتمانی، چتر وسیع این مفهوم است که سایر مفاهیم ‌وابسته به آن را، اعم از عمومی، فرهنگ و رسانه‌ای زیر پوشش خود قرار می‌دهد. دیپلماسی فرهنگی، دیپلماسی رسانه‌ای، دیپلماسی دیجیتالی و سایبر، و بالاخره دیپلماسی عمومی تنها وجوهی از دیپلماسی گفتمانی است که هم‌اکنون در جهان معاصر بر مبنای ابزارها و شیوه‌های به‌کارگیری مطرح شده است. در همین راستا و در جهان کنونی دو عامل مهم فرهنگ و ارتباطات، به‌طور کلی، مقوله‌های گوناگون زندگی بشری را به‌گونه‌ای با همدیگر پیوند داده است که نه‌تنها جداسازی آ‌ن‌ها از یکدیگر تقریباً غیرممکن شده، بلکه تعامل، تداخل و تداوم آن‌ها با همدیگر حالتی نهادینه پیدا کرده است. میزان تعامل مزبور درباره تعدد زمینه‌های فرهنگی، درجه پیچیدگی برنامه‌ریزی و پیوندهای ساختاری ممکن است متفاوت باشد، اما در همه احوال این تعامل به اعتقاد «اوناف» یکی از بنیان‌گذاران مکتب سازنده‌گرایی، با دو موضوع سازنده‌گرایانه بستگی دارد که «بر اساس پدیده‌های خرد و کلان است. پدیده‌های خرد قواعد هستند و پدیده‌های کلان، عملکرد این قواعد هستند». به عبارت دیگر، دیپلماسی، رویکردی سازنده‌گرایانه است که از دو جنبه حائز توجه است: «قواعد دیپلماسی و عملکرد دیپلماسی». این دو جنبه، در حقیقت، سازنده رفتارهای جهانی جدید است که در صدد برقراری نوعی از تعامل و تعادل در ساختارهای جهانی، از جمله نظام‌های دولت ـ ملت و بالاخره جوامع مختلف مرتبط با این نظام‌ها است. از طرف دیگر در شرایط جدید جهانی فرهنگ‌ها، سیاست‌ها، اندیشه‌ها و مسائل گوناگون اقتصادی و اجتماعی «در مقایسه با همه گذشته تاریخ با سرعت بیشتری از یک نقطه جهان به نقاط دیگر جهان در حال حرکت و انتقال است. این فرایند انتقال سریع مقوله‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، فضا و ساختار جدیدی به نام عصر جهانی‌شدن را مطرح نموده است».