کتاب ارزیابی شتابزده نشر مجید

کتاب ارزیابی شتاب زده را می‌توان مانیفست فکری روشنفکران دهه چهل شمسی ایران به شمار آورد، برخی از آن‌ها در غرب زندگی کرده‌اند و با اندیشمندان آن دیار آشنایی دارند. تعدادی دیگر نیز علاقه‌مند اندیشه‌های حاکم بر اتحاد جماهیر شوروی و اندیشمندان آن هستند. این کتاب را می‌توان مخلوطی از اندیشه‌های ملی گرایانه و سوسیالیستی دانست. نویسنده کتاب ارزیابی شتاب زده، از یک سو تحت تاثیر نظریات پسااستعماری ادوارد سعید و مارکسیسم فرانسوی متبلور در اندیشه ژان پل سارتر است و از سوی دیگر نوعی بومی گرایی و علاقه به اسلام و تشیع در اندیشه‌اش جای دارد. او احساس می‌کند که باید از هویت ملی و اسلامی ایران در برابر غرب زدگی دفاع کند.

ارزیابی شتاب زده اثر کیست؟

کتاب ارزیابی شتاب زده اثر جلال آل احمد، نویسنده، مترجم، منتقد ادبی روشن‌فکر و فعال سیاسی چپگرای ایرانی است. بسیاری او را با کتاب غرب زدگی می‌شناسند. او در 11 آذر سال 1302 در شهر تهران دیده به جهان گشود. خانواده او اصالتا اهل طالقان بودند و جلال با آیت الله طالقانی نسبت خانوادگی داشت. به گفته مورخان، جلال آل احمد در دوران کودکی خود تحت تاثیر باورهای مذهبی خانواده‌اش بزرگ شده است و این باورها همواره در گوشه‌ای از ذهن او باقی مانده ‌اند. پدر جلال آل احمد آیت الله سید احمد حسینی طالقانی، یکی از روحانیون شناخته شده تهران محسوب می‌شد و جلال نیز قصد داشت تا راه او را ادامه دهد و در نجف درس طلبگی ، او حتی سه ماهی را نیز در نجف گذراند اما خیلی زود به تهران بازگشت.

 جلال در همان زمان‌ها با افکار شریعت سنگلجی و کسروی آشنایی پیدا می‌کند و افکار آن‌ها روی او تاثیرات قابل توجهی می‌گذارد. نهایتا او تحت تاثیر همان آراء و افکار به حزب توده می‌پیوندد. حزب توده را می‌توان یکی از  احزاب وابسته به اتحاد جماهیر شوروی محسوب کرد.

جلال هنگامی‌که 20 ساله بود وارد دانشسرای عالی تهران شد و در رشته زبان و ادبیات فارسی تا مقطع دکترا  درس خواند. او نخستین اثر خود را که یک مجموعه داستانی به نام دید و بازدید نام داشت، در سن 22 سالگی منتشر کرد. پس از استقبال گسترده از این مجموعه داستان، فعالیت‌های آل احمد نیز جدی‌تر شد. او علاوه بر نوشتن داستان‌ها، اثرهای مختلفی اعم از کتاب‌های داستانی و غیر داستانی را ترجمه می‌کرد و مقالاتی گوناگون درباره فرهنگ، اجتماع و سیاست می‌نوشت. علاوه بر این، او یک منتقد ادبی توان‌مند نیز بود. دومین اثر این نویسنده از رنجی که می‌بریم نام داشت که در سال 1326 همزمان با جدایی این نویسنده از حزب توده، منتشر شد.

او یک سال بعد با سیمین دانشور آشنا شد و خیلی زود عاشقش شد. پدر جلال با ازدواج سیمین و پسرش موافق نبود و در روز عقد در مراسمشان شرکت نکرد.با به قدرت رسیدن دکتر محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت، آل احمد دوباره به سیاست روی آورد و خیلی زود به حزب زحمتکشان پیوست. او در جریان ماجرای 30 تیر مورد ضرب و شتم نیروهای امنیتی قرار گرفت اما در اثر بعضی اختلافات فکری از این جریان نیز جدا شد. کودتای 28 مرداد نیز دلیل بیشتری بر افسردگی و اندوه جلال آل احمد و دیگر روشنفکران به حساب می‌آمد. او و دوستانش در این زمان بیشتر به ترجمه آثار نویسندگان غربی روی آوردند.

جلال نهایتا در 18 شهریور سال 1348 در اسالم واقع در استان گیلان درگذشت. همسر او سیمین، شایعه کشته شدنش به دست ساواک را قویا رد کرد اما برادر او، یعنی شمس اصرار داشت که جلال بر اثر یک توطئه از جانب ساواک به قتل رسیده است. از این نویسنده کتاب‌های فراوانی باقی مانده است. او به خاطر فعالیت‌های سیاسی و باورهای خود، همواره در محدودیت‌هایی زندگی می‌کرد با این حال می‌توان گفت که جلال در عمر کم خود، اثر مهمی بر جریان روشنفکری ایران گذاشته است.

کتاب ارزیابی شتاب زده، نیم نگاهی به افکار جلال

ارزیابی شناب زده مجموعه شامل 18 مقاله از جلال آل احمد در سال 1343 به چاپ رسیده است. در این کتاب، جلال آل احمد به نقد و بررسی تعدادی از مقالات نوشته شده درباره ایران می‌پردازد، البته همه 18 مقاله این‌چنین نیست. شما در این مجموعه با خصلت ادبی و هنری آل احمد آشنا می‌شوید و به نگاه او نسبت به سیاست و اجتماع پی می‌برید.

 مجموعه فوق را می‌توان چکیده افکار نویسنده درباره مسائل مخختلف دانست. به نظر می‌رسد که این کتاب بیش از آن‌که ارزیابی شتاب‌زده دیگران باشد، ارزیابی خود جلال به شمار می‌رود. به عبارت بهتر به اسم ارزیابی دیگران، خودش را ارزیابی می‌کند.

این یادداشت‌ها و مقالات ماهیتی پراکنده دارند به عنوان مثال یکی از آن‌ها به نقد یک نمایشنامه اختصاص داده شده و دیگری سفرنامه‌ای مختصر به شهر یزد است. علاوه بر این، در کتاب ارزیابی شتاب زده، جلال به مسائل فلسفی نیز می‌پردازد. برخی بر این اعتقادند که نگاه این روشنفکر به فلسفه، نگاهی صحیح و عمیق نیست.

شناخته شده ترین مقاله این مجموعه پیرمرد چشم ما بود نام دارد که نویسنده آن را در رثای نیما یوشیج نوشته است. بسیاری از منتقدان این اثر را یکی از تاثیرگذارترین و جذاب‌ترین سوگنامه‌های ادبیات معاصر ایران می‌دانند. مقاله فوق آن‌چنان تاثیرگذار بود که همسر نیما با آل احمد و سیمین دانشور خواست تا کمک کنند آثار باقی‌مانده نیما یوشیج چاپ شود.

نثر کتاب ارزیابی شتاب زده، ساده و روان است و در آن اصطلاحات سخت و پیچیده کمی وجود دارد. نویسنده در این مقالات زبان صریح و تندی دارد و تلاش می‌کند که با صداقت تمام آن‌چه را که در ذهن دارد بر قلم خود جاری سازد.

خرید کتاب ارزیابی شتاب‌ زده را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

اگر به نوشته‌ها و ترجمه‌های جلال آل‌احمد علاقه‌مند هستید این کتاب برایتان مناسب خواهد بود. شما با خواندن این کتاب ضمن آشنایی با افکار و اندیشه‌های نویسنده به فضای فکری غالب  جریان‌های روشنفکری در دهه چهل خورشیدی نیز پی می‌برید. پس اگر تاریخ معاصر ایران برایتان جذابیت دارد کتاب ارزیابی شتاب زده می‌تواند ذهنیت بهتری درباره آن دوران به شما بدهد و می‌توانید آن را به صورت الکترونیکی خریداری و دانلود کنید.

در فیدیبو این کتاب توسط نشر به‌سخن و در سال 1394 منتشر شده است.

در بخشی از کتاب ارزیابی شتاب زده می‌خوانیم:

بار اول که پیرمرد را دیدم. در کنگره نویسندگانی بود که خانه «وکس» در تهران علم کرده بود؛ تیرماه ۱۳۲۵. زبر و زرنگ می آمد و می رفت. دیگر شعرا کاری به کار او نداشتند. من هم که شاعر نبودم و علاوه برآن جوانکی بودم و توی جماعت بُرخورده بودم.

شبی که نوبت شعرخواندن او بود --یادم است - برق خاموش شد و روی میز خطابه شمعی نهادند و او در محیطی عهدبوقی «آی آدمها»يش را خواند. سربزرگ و تاسش برق می زد و گودی چشمها و دهان عمیق شده بود و خودش ریزه تر می نمود

و تعجب می کردی که اين فریاد از کجای او درمی آید؟... بعد اولین مطلبی که درباره اش دانستم همان مختصری بود که به عنوان شرح حال در مجموعه کنگره چاپ زد. مجله موسیقی و آن کارهای اوایل را پس از این بود که دنبال کردم و یافتم.

بعد که به دفتر مجله مردم رفت و آمدی پیدا کرد با هم آشنا شدیم. به همان فرزی می آمد و شعرش را می داد و یک چایی می‌خورد و می رفت. با پیرمرد اول سلام و علیکی می کردم - به معرفی احسان طبری - و بعد کم کم جسارتی یافتم و از پادشاه فتح قسمتهایی را زدم که طبری هم موافق بود و چاپش که کردیم. بدجوری قرقر پیرمرد درآمد؛ ولی همانچه از پادشاه فتح درآمد حسابی باعث دردسر شد. نخستین منظومه نسبتا بلند و پیچیده اش بود و آقا معلمهای حزبی - که سال دیگر باید همکارشان می شدم – نمیفهمیدند «در تمام طول شب. کاین سیاه سالخورد - انبوه - دندانهاش می ریزد.»یعنی «وقتی ستاره ها یک یک از روشنایی افتادند.» و این بود که مرا دوره کردند که چرا؟ و آخر ما را معلم ادبیات می گویند و از این حرفها... عاقبت جلسه کردیم و درسه نشست -پس از حرف و سخنهای فراوان -حالی همدیگر کردیم که شعر نیما را فقط باید درست خواند و برای این کار نقطه گذاری جدید او را باید رعایت کرد و دانست که چه جوری افاعیل عروضی را می شکند و تقارن مصرعها را ندیده می گیرد.