سخن مترجم

شارلوت برونته در ۲۱ آوریل ۱۸۱۶ در تورنتن (برادفرد)، یورکشر، شمال انگلستان، به دنیا آمد. او سومین فرزند خانواده بود. پدرش کشیشی ایرلندی بود. در سال ۱۸۲۰ افراد خانواده به هاوِرت، در همان یورکشر، کوچ کردند و پدر خانواده کشیش مقیم آن ناحیه شد و تا زمان مرگ (سال ۱۸۶۱) این مقام را حفظ کرد. مادر خانواده در اواخر ۱۸۲۱ از دنیا رفت. شارلوت برونته خواهر بزرگ تر امیلی برونته (۱۸۱۸-۱۸۴۸) و ان برونته (۱۸۲۰-۱۸۴۹) بود که آن ها نیز امروزه از بزرگ ترین نویسندگان کلاسیک جهان به حساب می آیند. شارلوت برادری هم داشت به نام پاتریک برانْول برونته (۱۸۱۷-۱۸۴۸) که زندگی اش غم انگیز و کوتاه بود. دو دختر هم قبل از شارلوت به دنیا آمده بودند که در طفولیت مرده بودند.
شارلوت، مانند خواهرش امیلی، در کاوِن بریج به مدرسه مخصوص دختران کشیش ها رفت (که شبیه مدرسه لووود در رمان جِین اِیر بود). از ۱۸۳۵ تا ۱۸۳۸ معلم مدرسه بود و بعد هم مدتی در خانه ها درس می داد. در سال ۱۸۴۲ برای یادگیری زبان فرانسه و آلمانی با امیلی به بروکسل رفت (که رهاورد این سفر بعدا در رمان ویلِت انعکاس یافت) و در سال ۱۸۴۳ همان جا بار دیگر به تدریس پرداخت. شارلوت در سال ۱۸۴۴ به هاوِرت برگشت و با دو خواهرش مدرسه ای به راه انداخت اما شاگردی در مدرسه آن ها ثبت نام نکرد.
در سال ۱۸۴۶ کتاب شعرهای شارلوت، امیلی و ان برونته با اسامی مستعار کرِر، الیس و اکتن بِل منتشر شد. این کتاب نه فروش رفت و نه سر و صدایی به پا کرد. کمی بعد، اولین رمان شارلوت برونته به نام پروفسور به ناشران مختلفی ارائه شد اما هیچ ناشری حاضر نشد آن را چاپ کند. این کتاب در نهایت در سال ۱۸۵۷ منتشر شد (بعد از مرگ نویسنده). شارلوت از اوت ۱۸۴۶ تا اوت ۱۸۴۷ روی رمان جِین اِیر کار کرد که در اکتبر ۱۸۴۷ با امضای مستعار کرِر بِل چاپ شد. رمان شرلی در اکتبر ۱۸۴۹ و رمان ویلِت در ژانویه ۱۸۵۳ منتشر شد. شارلوت که به خواستگارهایش جواب منفی می داد، سرانجام در ژوئن ۱۸۵۴ ازدواج کرد، اما یک سال بعد، در ۳۱ مارس ۱۸۵۵ از دنیا رفت. گفته اند علت مرگش نوعی بیماری بود که به بارداری اش ربط داشت.
ویلِت نه تنها آخرین اثر شارلوت برونته است بلکه قله قدرت نویسندگی او نیز به شمار می آید. شارلوت برونته در این اثر چنان هنرنمایی می کند و چنان تاثیری بر خواننده خود می گذارد که بسیاری از نقادان آن را حتی از جِین اِیر هم برتر دانسته اند. دیوید لاج، نظریه پرداز ادبی و نویسنده معاصر، معتقد است که ویلِت پخته ترین اثر شارلوت برونته است و نمونه کلاسیکی است از آنچه در نقد ادبی به «آشنایی زدایی» معروف است. او می گوید که ویلِت کتابی است اصیل، نه به این معنا که شارلوت برونته چیزی ابداع کرده که سابقه نداشته، بلکه به این معنا که کاری کرده تا ما چیزها و کارها را همان طور که هستند ادراک کنیم نه آن طور که از قبل می شناسیم و به آن خو گرفته ایم. یعنی نویسنده از شیوه های مرسوم و معهود در بازنمایی واقعیت عدول کرده است.(۱)
شارلوت برونته از تجربه تعلیم و تعلم خودش و خواهرش امیلی برونته در بروکسل (سال ۱۸۴۲ و ۱۸۴۳) و ماجراهایی که در این شهر بر او گذشت، در رمان ویلِت استفاده بسیار کرده است. («ویلت» که در زبان فرانسه معنای «شهر کوچک» می دهد، در این رمان اسم داستانی بروکسل است که بخش عمده ماجراهای این رمان در آن می گذرد.)
ویلِت رمان تاثیرگذاری است درباره فروخوردن احساس و تاب آوردن در برابر فشارهای بی امان که لوسی اسنو (قهرمان داستان) با استقامت و شکیبایی تحسین برانگیزی آن را از سر می گذراند. لوسی اسنو نه تنها با قیدوبندهای نظام اجتماعی روبه رو می شود، بلکه در عین حال می خواهد که دوست بدارد و دوستش بدارند.
شارلوت برونته در مجموع نویسنده رئالیستی است اما رگه های قوی رمانتیسم در کار او دیده می شود. قلمش گرم و پرحرارت است، در مواردی هم شاعرانه، بخصوص به هنگام توصیف طبیعت و احساسات بشری.
قهرمان و راوی داستان دختری است بی چیز اما جسور که زندگی کسالت بار را برنمی تابد و با اعتقاد کامل به فضیلت های اخلاقی به دل اجتماع می رود. ویلِت روایت رنج و تلاش است برای ایفای وظیفه، گریز از بطالت های روزمره، و جست وجوی عشق، و نیز کشاکش آدمی با سرنوشت ناشناخته.
شارلوت برونته خوانندگان خود را به سفری می برد برای کشف زوایای پنهان خیال و اندیشه زنانه. آیا خیال بر عدالت بشری چیره می شود؟ درد و ناکامی در نهان خانه دل می ماند؟ تلاطم های زندگی آرام می گیرد؟ کشتی به بندر می رسد؟
امیدوارم این ترجمه به کار دوستداران ادبیات بیاید و فراغت و مجالی فراهم باشد تا پروژه مترجم و ناشر برای ترجمه و نشر بقیه آثار خواهران برونته به سرانجام مطلوبی برسد. جا دارد تشکر کنم از آقای جعفر همایی (مدیر نشر نی) و همکارانش که این کتاب را نیز به شکل شایسته ای در اختیار علاقه مندان قرار داده اند. از فرشاد مزدرانی هم ممنونم که متن ترجمه را پیش از انتشار خواند و پیشنهادهای مفیدی داد.

رضا رضایی
تابستان ۱۳۹۰