کتاب سواد بانکی نشر نور علم

شاید در گذشته‌، سواد را صرفا در خواندن و نوشتن معنا می‌کردند، اما امروزه برای با سواد بودن علاوه بر خواندن و نوشتن لازم است آگاهی، معلومات و توانایی افراد در حوزه‌های مختلف مرتبط با زندگی روزمره همگام با توسعه علوم و فناوری‌ها ارتقا یابد تا بتوانند مهارت مورد نیاز برای درک و برقراری ارتباط با دنیای امروز را کسب کنند. در این راستا یونسکو یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین مهارت‌های زندگی برای برقراری ارتباط با دنیای مدرن امروز را داشتن «سواد مالی» عنوان کرده است. به تعریف لغت‌نامه کمبریج، سواد مالی به معنی توانایی درک اصول پایه‌ای کسب و کار و مباحث مالی است. به عبارت دیگر سواد مالی درک مفاهیم و توانایی‌های مختلف مالی و به‌کار بردن آنها در امور روزمره شخصی مانند مدیریت اقتصادی درآمد، هزینه، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و غیره است.

با این نگرش، شاید بتوان سواد بانکی را شاخه‌ای از سواد مالی دانست که به توانایی درک و استفاده از خدمات بانکی مرتبط می‌شود. امروزه بانکداری نقش مهمی در فعالیت‌های اقتصادی، مبادلات تجاری و زندگی روزمره آحاد جامعه دارد. زندگی در قرن بیست‌ و یکم بدون شناخت مفهوم و کارکردهای بانکداری دشوار است؛ خصوصا در کشورهایی همچون ایران که نظام اقتصادی آن بر پایه نظام بانکی استوار شده است و بانک‌ها عهده‌‌دار تکلیف بزرگی در تسهیل امور و مبالات اقتصادی هستند. قدرمسلم آن است که برای آحاد جامعه، شناخت مفاهیم ابتدایی پول و بانکداری، نحوه اجرای عملیات بانکی، ابزارهای بانکداری الکترونیک، عقود بانکی در بانکداری اسلامی، پاسخ شبهات شرعی بانکداری و... ضروری است. روشن است که دریافت این حجم از مطالب متنوع از کتب و مجلات مختلف، نیازمند صرف وقت، حوصله و هزینه زیاد است که شاید در کمتر کسی یافت شود.

کتاب «سواد بانکی؛ پرسش‌ها و پاسخ‌ها» با درک این ضرورت و با یک زبان نوشتاری ساده و به دور از مباحث و ادبیات پیچیده، سعی داشته اطلاعات و مهارت لازم در استفاده از بانکداری را به نحو جذاب و مختصر برای مخاطب عام با تاکید بر اقشار دانشگاهی (اعم از رشته‌های مختلف تحصیلی) و کلیه علاقمندان به حوزه پولی و بانکی ارائه نماید.

ساختار کتاب در چهار فصل و بر اساس طرح پرسش‌ها و پاسخ‌‌های کوتاه، ساده و مفید بنا شده است. در انتهای هر فصل بخشی با عنوان «مهارت و تفکر» قرار داده شده است تا خوانندگان را با مسائل روز به نحو بهتری درگیر نماید.

در فصل اول به مباحث پول و بانکداری مرکزی پرداخته می‌شود. در این فصل ابتدا مباحث پولی (تعاریف و مفاهیم اولیه مربوط به پول) به عنوان زیربنای نظام بانکی مطرح می‌شود و سپس در ادامه به بانک مرکزی به عنوان رکن سیاست‌گذار و ناظر نظام بانکی پرداخته می‌شود و کارکردها و وظایف آن تشریح می‌شود. در بخش دیگری از این فصل نیز مباحث مربوط به نرخ ارز مطرح می‌شود.

در فصل دوم مباحث بانکداری طرح می‌‌گردد؛ در این فصل، ابتدا کلیاتی از بانکداری طرح شده و سپس به تجهیز و تخصیص منابع بانکی پرداخته می‌شود؛ خدمات بانکی و حسابداری بانکی بخش‌های دیگر این فصل را تشکیل می‌دهند.

در فصل سوم مفاهیم و اطلاعات مربوط به بانکداری الکترونیک مطرح می‌شود. در این فصل ضمن مروری بر کلیات و مفاهیم اصلی بانکداری الکترونیک، مطالبی در خصوص اینترنت بانک، امنیت در بانکداری الکترونیک، سیستم‌ها و ابزارهای پرداخت، سامانه‌های زیرساختی بانکداری الکترونیک و مفاهیم بانکداری نوین ارائه می‌گردد.

فصل چهارم و آخر کتاب به مباحث مربوط به بانکداری اسلامی می‌پردازد. در این فصل پس از بیان کلیات و معرفی قواعد فقهی بانکداری اسلامی، به کاربردهای عقود شرعی در بانکداری پرداخته شده و مهمترین مباحث این حوزه تشریح می‌شود.

همان‌طور که اشاره شد، در این کتاب تلاش شده است که دانش و اطلاعات عمومی در حوزه‌های مربوط به بخش بانکی به‌گونه‌ای ارائه شود که ضمن پوشش دادن طیف گسترده‌تری از مطالب، مخاطب بتواند با مفاهیم علمی و تخصصی این حوزه‌ها «آشنایی مقدماتی» پیدا کند. لذا برای برخی پرسش‌ها، ارائه پاسخ کامل، نیازمند طرح مفصل‌تر و تخصصی‌تر مباحث بود؛ اما از آنجا که رسالت اثر حاضر تبیین ساده و کوتاه مطالب است، سعی شده در حد امکان از تطویل جواب‌‌ها و بیان پاسخ‌های فنیِ پیچیده اجتناب شود و با معرفی منابع تخصصی، علاقمندان را برای دریافت اطلاعات بیشتر به آن منابع ارجاع دهد.