کتاب دولت اسلامی و نظام توزیع درآمد نشر دانشگاه امام صادق (ع)

می­دانیم که مقوله عدالت اقتصادی که بعضاً در عدالت توزیعی خلاصه می­شود از مهم‌ترین وظایف هر دولتی است. عدالت اقتصادی مفهومی بسیار عام و بسیط دارد که نظریه­پردازان و اندیشمندان هر یک به مقتضای فضای فکری خود به آن توجه کرده­اند. در این بین توزیع عادلانه و مناسب درآمد یکی از معیارهای ملموس و عینی برای عدالت اقتصادی است که غالب متفکرین این حوزه بر آن اتفاق‌نظر دارند. وظایف هر دولتی ریشه در اهداف و آرمان‌های مکتب فکری و جهان­بینی­ای دارد که دولت از آن برخاسته و اولویت‌ها و نحوه عملیاتی کردن سیاست­ها نیز از اهداف و آرمان‌های آن مکتب سرچشمه می­گیرند. اجرای عدالت گرچه، گامی بلند و عالی بوده که برای هر دولتی حائز اهمیت است، ولیکن در یک دولت اسلامی بنابر اهدافی که نظام اسلامی برای آن مقرر داشته است، به مراتب بیشتر از دیگر دولت­ها مورد توجه و تقاضا می­باشد. در اکثر کشورها برای تعدیل اندازه دولت، اهداف گوناگونی مطرح می­شود، که غالباً در این میان افزایش کارایی، هدف اصلی تعدیل اندازه دولت برشمرده ­شده است. اما آنچه در این بین کمتر به آن بها داده شده است، اثرگذاری اندازه دولت در تحقق عدالت توزیعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص­های عدالت اقتصادی است که غفلت از این مهم در سیاست‌گذاری­های دولت ممکن است به تبعات سوئی چون افزایش احساس محرومیت، افزایش ناهنجاری‌ها، کاهش انگیزه­ها و... منجر گردد. همچنین با توجه به اصول و مبانی وظایف دولت در یک نظام اسلامی، در می‌یابیم که اصل تحقق عدالت اقتصادی و در ذیل آن توزیع عادلانه درآمد، جزو اصلی­ترین الزامات سیاستی و عملکردی یک دولت اسلامی است؛ از این‌رو لازم است که نه تنها اندازه دولت بلکه تمامی وظایف، سیاست‌ها و عملکردهای دولت در راستای تحقق عدالت در جامعه قرار گیرد. با بررسی تحقیقاتی که تا‌کنون انجام پذیرفته است در می­یابیم که اثرات اندازه دولت و تعدیل آن بر مواردی چون رشد اقتصادی و تأمین فضای رقابتی، بارها و بارها با پیش‌فرض­های گوناگون مورد تحلیل و بررسی محققین و پژوهشگران واقع شده است. اما اهمیت این نکته که میزان دخالت دولت در اقتصاد از ناحیه دو بُعد حاکمیتی و تصدی‌گری، چه اثراتی بر نحوه توزیع درآمد در جامعه به‌عنوان یکی از جنبه­های عدالت اقتصادی، بر جای می­گذارد، بررسی دقیق این موضوع را ضروری ساخته است. اثر حاضر سعی دارد تا با استمداد از منابع ارزشمند اسلامی چون قرآن کریم، روایات، تفاسیر عالمان جهان تشیع و... و همچنین با استفاده از نتایج و دستاوردهای اقتصاد متعارف، نوع و میزان این اثرگذاری­ها را کشف نموده و ایدئال‌ترین نوع ورود دولت به عرصه اقتصاد را که به بهبود نظام توزیع درآمد منجر می‌شود، معرفی نماید.