کتاب نقد و بررسی طرح جامع تهران، 86 نشر پژوهشکده نظر

طرح جامع تهران به مثابه مهمترین سند توسعه شهری ایران به مدت سه سال در معرض نقد و بررسی برنامه ریزی شده و روش‌مندانه در دفتر مطالعات ایسنا قرار داشت.

گفت و گوی دانشگاهیان و سیاست گذاران در این کتاب، همچون رمانی با چالش ها و فراز و نشیب های خاص، روایتی آسیب شناسانه از سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری در ایران و چرایی توسعه نایافتگی آن ارائه می دهد که بدون فهم آن دست یابی به توسعه در شهر امری ممتنع می نماید.

این روایت نه تنها برای استادان و دانشجویان و حرفه مندان برنامه ریزی و طراحی شهری، بلکه برای پژوهش گران سیاست گذاری عمومی در ایران، تحلیل گران توسعه در رشته های مختلف اقتصاد، جامعه شناسی و جامعه شناسی سیاسی نیز دربردارنده درس هایی پراهمیت برای فهم کاستی های سیاست گذاری عمومی و چرایی توسعه نایافتگی در ایران است.

تا به امروز مقالات علمی متعددی درباره کتاب نقد طرح جامع تهران نوشته شده است و پایان نامه های متعددی با استناد به محتوای این کتاب تدوین شده است.

کارگاههای نقد طرح جامع تهران با ابتکار و مدیریت امین کریم الدینی مدیر وقت دفتر مطالعات ایسنا و سردبیر سرویس مسائل راهبردی ایران و با حضور استادان معماری و شهرسازی ایران مدیران نهاد طرح جامع شرکت مشاور مادر و برخی دیگر از شرکتهای مشاور ۲۲ گانه برگزار شد. دکتر سید موسی پورموسوی نیز به عنوان نماینده رسمی شهردار وقت تهران در اغلب این کارگاه ها شرکت می کرد.

حذف متدلوژی «طرح جامع» شهری که قریب نیم قرن است در جهان منسوخ شده و جایگزین کردن روش «برنامه ریزی راهبردی» از مهمترین انگیزه های امین کریم الدینی در برگزاری این کارگاه ها بود.

امین کریم الدینی سیاست پژوهی پر استعداد در حوزه سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری است که در پروژه های خود از جمله در سه سال مدیریت «کارگاههای نقد طرح جامع تهران»، یا «نقد طرح جامع مسکن» رفع نقصان‌های متدولوژیک حاکم بر نظام سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری و برنامه ریزی مسکن را دنبال کرده است.

پس از برگزاری آخرین کارگاه نقد طرح جامع تهران دکتر محمد باقر قالیباف شهردار وقت تهران با اذعان به درستی موضع وی درباره منسوخ شده بودن متدولوژی طرح جامع این موضوع را مهمترین نقصان توافقنامه مشترک شهرداری تهران و وزارت مسکن دانست و اعلام کرد که درباره دغدغه وی در خصوص «جایگزین کردن روش برنامه ریزی راهبردی به جای طرح جامع»، با وزیر وقت مسکن و شهرسازی وقت مذاکره کرده است.

اعلام این که موضوع مورد نقد وی در کارگاه های نقد طرح جامع تهران در خصوص عقب ماندگی متدولوژی طرح جامع به موضوع مذاکرات شهردار تهران و وزیر مسکن و شهرسازی وقت تبدیل شده است، می تواند نشان دهد که اگر گفت و گوهای دانشگاهیان و سیاست گذاران در کارگاه های نقد طرح جامع تهران استمرار یافته بود، بی تردید سالها پیش از این اصلاح روش برنامه ریزی شهری در ایران محقق شده بود.

در واقع این سطح از تأثیرگذاری، حاصل موفقیت سیاست وی در ایجاد یک حوزه عمومی برای گفت و گو‌های «برنامه‌ریزی شده»، «مداوم» و «پیگیرانه» دانشگاهیان و سیاست گذاران درباره برنامه ها و سیاست های عمومی بود. ایده ای که امین کریم الدینی خود آن را مهمترین هدفش از تاسیس سرویس مسائل راهبردی ایران و دفتر مطالعات ایسنا و راه اندازی گروه ها و کارگاههای سیاست پژوهی متعدد در این مجموعه عنوان می‌کند.

کارگاه‌های نقد طرح جامع تهران، نخستین رویداد نقد و بررسی «برنامه‌ریزی شده»، «مداوم» و «پیگیرانه» یک طرح توسعه شهری در قالب گفت‌و‌گوهای دانشگاهیان و سیاست گذاران بود.

این رویداد دربردارنده نکات پرشمار و پراهمیت درباره نقصان های طرح و فرآیند تدوین آن است و تجربه‌ای منحصر به فرد در مستند سازی یکی از مهمترین بخش‌های تاریخ برنامه‌ریزی شهری و سیاست گذاری توسعه شهری در ایران محسوب می شود.

مواضع شهردار تهران و وزیر مسکن و شهرسازی وقت و رئیس نهاد طرح جامع تهران نشان دهنده‌‌ی موفقیت تاثیرگذاری گفت‌وگوهای «پیگیرانه» و «ادامه دار» دانشگاهیان و سیاست‌گذاران در کارگاه‌های نقد طرح جامع تهران است که برای نخستین بار ایجاد یک حوزه عمومی را برای گفت‌وگوهای کارشناسی در حوزه برنامه‌ریزی شهری محقق کرد.

به گزارش ایسنا، شهردار وقت تهران در بازدید از دفتر مطالعات و در گفت‌وگو با امین کریم‌الدینی، با تاکید بر آنکه متن تمام کارگاه‌های نقد طرح جامع تهران را مطالعه کرده، یکی از دلایل این موضوع و بازدید از دفتر مطالعات ایسنا را توجه همزمان وزارت مسکن و شورای شهر به کارگاه های نقد طرح جامع تهران عنوان می کند.

رئیس نهاد تهیه کننده طرح جامع تهران نیز با حضور در سومین کارگاه نقد طرح جامع، ضمن اذعان به صحت نقد دانشگاهیان نسبت به اهداف طرح اعلام کرد: اهداف طرح كه زيربناي كار است اشتباه است و بازنويسي مي شود.

دكتر پورموسوي، نماینده شهردار و رييس كميته علمي بررسي طرح جامع در شهرداري تهران، اجماع علمي دانشگاهيان را شرط شهردار براي تأييد و ارسال طرح به شوراي عالي شهرسازي و شوراي شهر دانست.