معرفی بهترین رمان‌های ایرانی؛ یک قرن رمان‌نویسی در ایران

بهترین رمان‌های ایرانی، این عبارت یعنی رویارویی با دریای بی‌کرانی از آثار فاخر و ارزشمند در طول تاریخ درخشان ادبیات ایران که پرداختن به آن حسابی انسان را سرذوق می‌آورد. کتاب‌های رمان و داستان ایرانی سرشار است از متون ماندگاری که نسل‌های پیشین و هم‌نسلان ما از مطالعه این آثار ارزشمند بسیار لذت برده و آموخته‌اند. کتاب‌هایی که سینه به سینه از نیاکان ما دست به دست شده و به ما رسیده‌اند، آن‌چه در رمان ایرانی جریان دارد روایت دلپذیر انسان و زندگی اوست و در کنار آن، تاریخ با تمامی فرازونشیب‌هایش مکملی پررنگ برای شکل‌یابی چهارچوب قدرتمند رمان ایرانی است.

در بهترین رمان‌های ایرانی تمامی احساسات انسانی اعم از ترس، عشق، طمع، گناه، امید، نفرت و عاطفه را می‌توانید پیدا کنید. در کنار رمان‌های عاشقانه ایرانی، رمان‌های سیاسی- اجتماعی نیز در این یک قرن جای خود را داشته‌اند.

مطالعه بهترین رمان‌های ایرانی و هم‌زاد پنداری با شخصیت‌های داستان‌ها به ما زندگی در زمان‌هایی را می‌بخشد که در آن زاده نشده بودیم و به ما یاد می‌دهد چطور به زندگی خود رنگ و بوی بهتری ببخشیم. در این مقاله به معرفی یک قرن رمان‌نویسی در ایران و بهترین رمان‌های ایرانی خواهیم پرداخت و همچنین با پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی صدسال اخیر آشنا می‌شویم بی‌شک اگر دنبال فهرستی از بهترین کتاب‌های ایرانی هم هستید لازم نیست به دردسر بیفتید! همین فهرست شما را به بهترین کتاب‌های ایرانی می‌رساند.

همچنین اگر علاقه‌مند به آشنایی با بهترین کتاب‌های دنیا هستید این یادداشت را بخوانید:

• بهترین رمان‌های جهان به انتخاب گاردین

اولین رمان ایرانی کدام است؟

درباره زمان دقیق پیدایش رمان در ایران نقطه نظرات متفاوتی وجود دارد و هنوز بر سر زمان دقیق شکل گیری این چهارچوب ادبی در کشورمان اختلاف نظر وجود دارد ولی آن‌چه متقن است رمان در ایران اندکی بعد از پیدایش رمان در ترکیه و اقلیم‌های عرب و تقریباً همزمان با پنجاب، متاثر از تولد طبقه جدید بورژوا در جامعه خود را نشان داد.

همه‌گیری صنعت چاپ که خیلی سریع در دنیا اتفاق افتاد و به طبع آن به انتشار گسترده مطبوعات و روزنامه ها منجر شد در شکل گیری رمان ایرانی بسیار موثر بود. از سوی دیگر نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی ایران و ترکیه و تاثیرپذیری فرهنگی ما از این اقلیم باعث شد خیلی سریع پس انتشار اولین رمان‌ها در این سرزمین، ادبیات ایران هم گونه رمان خود را خلق کند.

اولین نویسندگان رمانِ ایران

به این نکته مهم باید اشاره داشت که از اولین رمان ایرانی تا رسیدن به بلوغ و فرم مشخص و تثبیت شده رمان ایرانی، زمانی قریب به ۶۰ سال طول کشید. به بیان ساده از شکل گیری رمان ایرانی تا رمان خوب ایرانی زمان زیادی طی شد. سه کتاب امیر ارسلان، کتاب احمد و سیاحت‌نامه ابراهیم‌بیگ نقش مهمی در شکل گیری رمان ایرانی داشته‌اند. اولین رمان ایرانی را میرزا فتحعلی آخوندزاده در سال ۱۲۵۳ با نام ستارگان فریب‌خورده نوشت.

در سال ۱۲۸۷ هم اثری به‌نام شمس و طغری توسط میرزا باقر خسروی نوشته شد که این اثر هم در تکامل رمان ایرانی نقش مهمی داشت. تهران مخوف، نخستین رمان اجتماعی متمایل به ژانر حادثه‌ای به زبان فارسی است که در سال ۱۳۰۴ نوشته شد. در سال ۱۳۱۵، صادق هدایت، بوف کور، اولین رمان واقعی فارسی را نوشت. درباره بوف کور و تهران مخوف، در ادامه مطلب بازهم سخن خواهیم گفت.

لیست بهترین رمان‌های ایرانی

خوشبختانه برای مرزبندی و تفکیک رمان‌های خوب ایرانی بر اساس دوره‌های زمانی منابع موثق و ارزشمندی در دسترس است که با استفاده از آن‌ها می‌توان به مسیری روشن درباره رمان ایرانی بر اساس تقسیم‌بندی زمانی رسید.

• بهترین کتاب‌های جهان انتخاب شده از ۱۳۰ لیست معتبر

بهترین رمان‌های ایرانی تا سال ۱۳۵۰ شمسی

اتفاق بزرگی که تا قبل از شروع دهه ۵۰ شمسی برای رمان ایرانی رخ داد این بود که این زمینه ادبی، ساختار اصلی و ماهیت خود را شناخت و از آن مهم‌تر این‌که در میان عامه مردم و خصوصا قشر فرهیخته و اهل مطالعه ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد از سوی دیگر، نویسندگان پیشرو در این قالب ادبی نشان داده حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند و به طبع آنها، نویسندگان جوان‌تر با اشتیاق بیشتری کار در این قالب ادبی را ادامه دادند.

تهران مخوف

تهران مخوف که سال‌های سال است از انتشار آن می‌گذرد یکی از اولین‌ها و نمونه‌ای از رمان خوب ایرانی است در ژانر اجتماعی حادثه‌ای که به‌طور مشخص به عمق مسائل جاری در جامعه ایران اواخر دوره قاجار و اویل عهد پهلوی پرداخته است. مشفق کاظمی نویسنده تهران مخوف با توصیف جذاب فساد، فحشا و ناامنی اجتماعی در دوران پس از مشروطیت، خیلی شفاف ناامیدی جامعه ایران را از ناکامی انقلاب مشروطه بیان می‌کند.

مشفق کاظمی زمانی که ۲۶ ساله بود این رمان را در آلمان به اتمام رساند و اولین نشانه‌های چاپ آن به سال ۱۳۰۵ برمی‌گردد. تهران مخوف، برای سالیان متمادی در زمره رمان پرطرفدار ایرانی قرار داشت و برای علاقه‌مندان به سبک رمان عاشقانه ایرانی و حتی رمان ایرانی پلیسی هم اثری مطبوع و دلنشین بود.

بوف کور

بوف کور شناخته شده‌ترین رمان صادق هدایت نویسنده معروف ایرانی است، این رمان خوب ایرانی به سبک فراواقع نوشته شده و به شکل تک گویی‌های راوی قصه است که دچار توهم و پندارهای تلخ و شیرین روانی است، این اثر که به حق از بهترین رمان‌های ایرانی محسوب می‌شود، تاکنون در هفتاد کشور و به ۳۲ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

صادق هدایت در روند شکل گیری و تکامل رمان ایرانی نقشی انکارناپذیر دارد و در تمامی دنیا و در میان اندیشمندان و صاحب نظران سبک‌های ادبی همواره ادبیات داستانی ایران با نام صادق هدایت عجین است. جمله معروفی از این کتاب هنوز در فضای مجازی دست به دست می‌شود که می‌گوید: در زندگی زخم‌هایی هست که مثل خوره روح را آهسته و در انزوا می‌خورد و می‌تراشد.

کتاب صوتی بوف کور با صدای یکی از محبوب‌ترین صداپیشگان ایران، بهروز رضوی را در فیدیبو بشنوید.

چشمهایش

بدون‌ شک یکی از ماندگارترین و عاشقانه‌ترین رمان‌های ایرانی که تعداد چاپهای آن از حساب‌و‌کتاب خارج شده‌است همین چشم‌هایش، نوشته بزرگ علوی است که برای اولین بار در سال ۱۳۳۱ توسط انتشارات نگاه منتشر شد و اکنون سوای نسخه الکترونیک، نسخه صوتی آن را آوانامه با صدای جذاب آرمان سلطان‌زاده منتشر نموده‌است. چشمهایش، به عربی ترجمه و در لبنان منتشر شده‌است. در سال ۲۰۰۸ به زبان کردی، در سال ۱۳۹۷ به زبان هورامی ترجمه و در سال ۲۰۱۸ در اقلیم کردستان عراق انتشار یافت.
این رمان عاشقانه با رگه‌های پررنگی از سیاست، داستان عشق نافرجام زنی به‌نام فرنگیس به استاد ماکان است. ماکان، استاد نقاشیِ چیره‌دست و مشهور داستان است. ماکان به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی و مبارزات هدفمند در تبعید به‌سر می‌بَرد و به‌طرزی مشکوک می‌میرد. حکومت برای گمراه نمودن اذهان مردم، تصمیم به برگزاری نمایشگاهی از آثار او می‌گیرد. اما هجوم بی‌سابقه‌ مردم برای تماشای آثار او داستان جدیدی را رقم می‌زند. این رمان در لیست پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی نیز آمده است.

• پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی

شوهر آهو خانم

علی‌محمد افغانی از نویسندگان معروف سال‌های قبل از دهه ۵۰ است که با خلق رمان ایرانی شوهر آهو خانم در ادبیات داستانی ایران نامی شناخته شده محسوب می‌گردد. شوهر آهو خانم در سال ۱۳۴۰ افغانی برای بار اول چاپ شد، نکته جالب این‌که هیچ‌یک از ناشران آن زمان زیربار چاپ این اثر نرفتند و علی‌محمد افغانی با هزینه شخصی خودش این اثر را به چاپ رساند. شوهر آهو خانم در همان سال به‌عنوان کتاب سال شناخته شد و تاکنون از پرفروش و بهترین رمان‌های ایرانی بوده است.
داستان در سال ۱۳۱۳ در کرمانشاه رخ می‌دهد.

قصه و شخصیت‌های اصلی آن، اطراف آهوخانم که زنی زحمتکش، بردبار و بزرگوار است شکل می‌گیرد. پررنگ‌ترین شخصیت داستان همین آهو خانم است که حضور او در تمامی بخش‌ها، حتی زمانی که در قصه حضور ندارد نیز حس می‌شود. شوهرش، سید میران سرابی، نانوا و رئیس صنف نانوایان کرمانشاه است که در سال‌های پیری عاشق زنی به‌نام هما می شود.
شوهر آهو خانم از رمان‌های عاشقانه ایرانی است که در حال حاضر نیز چاپ و به بازار عرضه می‌شود. این کتاب به دلیل این‌که روایت یک دلدادگی را در فضای مردم کوچه و بازار روایت می‌کند هنوز هم در بین مخاطبین رمان ایرانی طرفداران بسیاری دارد.

• چطور رمان ایرانی بخوانیم؟

رمان تنگسیر نوشته صادق چوبک

یکی دیگر از بهترین رمان‌های ایرانی،‌ رمان تنگسیر اولین رمان صادق چوبک است که در سال ۱۳۴۲ منتشر شد و یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی به‌حساب می‌آید. این رمان خوب ایرانی در کنار داستان جذابش، از شخصیت‌پردازی فوق‌العاده‌ای نیز بهره‌مند است تاثیرگذارترین شخصیت معرفی شده در کتاب، شخصیت زائر محمد است که نقش محور اصلی داستان را به دوش می‌کشد. حقیقتا زائر محمد سمبل شجاعت و جوانمردی مردم عامه در زمان روایت داستان است که با وجود اعتقاد دینی، درستکاری و شرافت ذاتی‌اش، نمی‌تواند از انتقام گرفتن رو برگرداند. ماجرای رمان تنگسیر در تنگستان بوشهر اتفاق می‌افتد. این اثر یکی از مهم‌ترین آثار ادبی تاریخ ایران به‌شمار می‌آید که نویسندگان زیادی از آن الهام گرفته‌اند.

رمان طنز دایی جان ناپلئون

رمان معروف دایی جان ناپلئون اثری شناخته شده در گونه طنز است که در سال ۱۳۴۹ نگارش آن توسط ایرج پزشکزاد به پایان رسید و اواخر همان سال برای اولین بار در ایران منتشر شد. این رمان ایرانی با لحنی طنز اما دلنشین شخصیت‌های دهه ۳۰ کشور را روایت می کند.
لقبِ ناپلئون را بچه‌های خانواده به دایی‌‌جانشان داده‌اند و دلیل آن هم ستایش‌ها و مدیحه‌سرایی‌های او از قهرمانش ناپلئون بناپارت است. ماجراهای رمان از زبان سعید، خواهرزاده‌ دایی‌جان بیان می‌شود و قصه‌ عشق دایی‌جان به دختری با نام لیلاست. داستان عشقی پاک به دختر دایی‌اش که در خلال آن، حجم وسیعی از روابط خنده‌آور و ریاکارانه، میانِ زنان و مردانِ خانواده‌ی اشرافی‌شان برقرار است. دایی‌جان ناپلئون طنزی‌است ماندگار و درخشان از روابط خانوادگی یک خاندان بزرگ ایرانی در دهه ۳۰ شمسی. این رمان معروف و ماندگار ایرانی در انتشارات فرهنگ معاصر چاپ و منتشر گردیده‌است، این اثر که از پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی‌ست در سال ۱۳۵۵ توسط ناصر تقوایی کارگردان چیره‌دست سینمای ایران تبدیل به یک سریال پربیننده تلویزیونی شد.این کتاب به زبانهای روسی،انگلیسی،فرانسوی،عبری و نروژی ترجمه شده است.

شازده احتجاب

رمان شازده اجتجاب بدون شک برجسته‌ترین رمان ایرانی هوشنگ گلشیری است. این اثر برای اولین بار در سال ۱۳۴۸ منتشر شد و خیلی زود نقل مجلس و محافل ادبی آن دوره گردید. شخصیت اصلی داستان خسرو اجتجاب نامی است از شاهزاده های قجری که این رمان داستان استبداد و ظلم و ستم‌های او و خانواده اش است. گلشیری در این کتاب از شیوه روایت سیلان ذهن بهره گرفته است و این رمان را خوش اقبال‌ترین کتاب خود می‌داند. ناگفته نماند برخی از منتقدین ادبی ایران شازده احتجاب را بهترین رمان ایرانی دانسته که البته این نظریه به تعداد دفعات بسیاری ازسوی دیگر منتقدین ادبی رد شده است.

• رمان خواندن را از کجا شروع کنیم؟

بهترین رمان‌های دهه۵۰ شمسی

در ادامه به بهترین رمان‌های دهه۵۰ شمسی می‌پردازیم.

همسایه‌ها

نام احمد محمود و آثار ماندگار او برای همیشه بر تارک ادبیات داستانی ایران خواهد درخشید، به نظر خیلی‌ها همسایه‌ها بهترین رمان احمد محمود است که داستان زندگی جوانی به نام «خالد» را در زمان کودتای ۲۸ مرداد و ملی شدن صنعت نفت در شهر اهواز روایت می‌کند. همسایه‌ها را انتشارات امیرکبیر برای اولین بار در سال ۱۳۵۳ منتشر کرد. رمان همسایه‌ها سال‌های پس از انقلاب ممنوع‌الچاپ بود. شخصیت اصلی رمان همسایه‌ها خالد است که همچنان که رمان پیش می‌رود از نوجوانی بی‌تجربه به فردی سیاسی تبدیل می‌شود.

در این میان عاشق شدن، او را در تنگنایِ انتخابِ میان عشق و آرمان‌های سیاسی می‌گذارد و عاقبت خود را پشت میله‌های زندان می‌بینداحمد محمود در ۴ دی ۱۳۱۰ در اهواز از پدر و مادری دزفولی به دنیا آمد و به همین دلیل همواره روی دزفول تعصب خاصی داشت و در بعضی آثار وی جملات و عباراتی به گویش کاملا دزفولی به چشم می‌خورد. احمد محمود این نام ماندگار در ادبیات داستانی ایران سرانجام در سال ۱۳۸۱ و در سن ۷۱ سالگی چشم از جهان فروبست.

• زندگی‌نامه و دانلود کتاب‌های احمد محمود

آتش بدون دود

آتش بدون دود اثر جاودان نادر ابراهیمی از رمان‌های خوب ایرانی است که در دهه ۵۰ به چاپ رسید و خیلی زود به مراحل تجدید چاپ‌های متعدد رسید. رمان ایرانی آتش بدون دود یک داستان بلند است که در یک مجلد هفت جلدی شامل داستان‌های جداگانه با فضاهای مخصوص به خود است و محور روایت‌ها و داستان‌ها چگونگی زندگی ترکمن‌ها و فقر و محرومیت و ظلمی است که در ادوار تاریخِ این خاک بر آنها رفته است. آتش بدون دود، روایتگر زندگی سه نسل از مردم صحرانشین ترکمن از ناصرالدین شاه تا حکومت محمدرضا پهلوی است.

آتش بدون دود رمانی عاشقانه حادثه‌ای و سرشار از غرور و خشونت است. ابراهیمی در این کتاب از مصاف علم و جهل و اختلاف نظر نسل‌ها روایت‌های دلنشینی دارد و در دل آن عشق و افسانه ترکمن را به‌تصویر می‌کشد و از شرافت، انسانیت، پایبندی به اعتقادات و وطن‌دوستی می‌گوید.

جای خالی سلوچ

از نگاه بسیاری از منتقدین رمان‌های ایرانی برخلاف تصور بسیاری که کلیدر را بهترین رمان دولت آبادی می دانند جای خالی سلوچ بهترین رمان نوشته شده توسط محمود دولت آبادی است. قطعا انسانها و کتاب‌خوان‌های بسیار خوش‌شانسی هستیم که با محمود دولت‌آبادی در یک دوره زمانی زیسته‌ایم. دولت‌آبادی در سال ۱۳۱۹ و در دولت‌آباد سبزوار دیده به جهان گشوده است، وی بی‌شک یکی از مهم‌ترین ارکان رمان فارسی در تاریخ و مسیر تکامل این قالب ادبی است دولت‌آبادی جوایز ادبی داخلی و بین‌المللی بسیاری را از آن خود نموده است.

جای خالی سلوچ رمانی است که دولت‌آبادی پس از آزادی از زندان ساواک در سال ۱۳۵۷ و در مدت فقط ۷۰ روز آن را نوشته‌ است.دولت‌آبادی درون‌مایه اصلی این کتاب را در دوره سه ساله حبس خود در ذهن پرورانده است. ماجراهای رمان، درباره شخصیتی به ‌نام سلوچ است که در روستایی کویری و دور افتاده، به هر دری می‌زند، کاری پیدا نمی‌کند تا بتواند امورات خانواده‌اش را بگذراند و سرانجام صبر او لبریز شده و بی‌سروصدا و بدون این‌که کسی باخبر شود، خانواده‌اش را ترک می‌کند. در غیاب سلوچ اتفاقاتی برای زنش مرگان و فرزندانش می‌افتد که جذاب و خواندنی هستند. جای خالی سلوچ این رمان ایرانی پرطرفدار ایرانی همچنان تجدید چاپ می‌شود و نسل جدید کتاب‌خوان‌های کشورمان نیز اقبال بالایی به این اثر نشان داده‌اند.

بهترین رمان‌های دهه ۶۰ شمسی

کلیدر

اکثرقریب‌به‌اتفاق جامعه کتاب‌خوان ایران رمان بلند کلیدر، طولانی‌ترین اثر محمود دولت آبادی را خوانده‌اند. کلیدر بلندترین رمان ایرانی و دومین رمان بلند جهان در سه هزار صفحه و ده جلدی برای اولین بار در سال ۱۳۶۳ در ایران منتشر شد و تاکنون تجدید چاپ‌های بسیار متعددی از آن روانه بازار گردیده و هنوز هم در ایران این اثر فاخر به چاپ می‌رسد. رمان کلیدر داستان پرپیچ و تاب یک خانواده کرد ایرانی است که به مناطقی حوالی سبزوار کوچانده می‌شوند. فضای حاکم بر رمان ایرانی کلیدر متاثر از التهاب و رعب و وحشت پس از جنگ جهانی دوم ایران است. نام این رمان برگرفته از یک کوه و روستایی در دامنه آن به نام کلیدر در شمال شرقی ایران است.

ستون اصلی کلیدر گل محمد کلمیشی است. گل‌محمد، جوانی است که با شجاعت‌های خود توانسته میان مردم آن خطه کم کم بدل به یک قهرمان شود که طی داستان بلند کلیدر حوادث بسیاری بر او و خاندان وی می‌گذرد. به زعم محمود دولت آبادی خلق کلیدر بزرگترین کار طول عمر او بوده است و از آن به‌عنوان یک یادگاری برای مردم ایران یاد می‌کند. ۱۵ سال از عمر و زندگی محمود دولت آبادی صرف نگارش کلیدر شد، نشر پارسی فرهنگ معاصر طی سالیان متمادی این اثر را چاپ و به بازار ارائه کرده و نسخه‌های الکترونیک این اثر هم در دسترس است.

• دانلود رمان کلیدر

سمفونی مردگان

قطعا مهم‌ترین اثر عباس معروفی نویسنده‌ خوشنام و معروف رمان‌های ایرانی سمفونی مردگان است. این رمان خوب، داستان یک خانواده ایرانی در اوج جنگ جهانی و قحطی حاصل از آن در شهرهای شمال‌غرب ایران خصوصا اردبیل است. سمفونی مردگان اثر عباس معروفی، داستان خانواده‌ای است که که معروفی با زبردستی تمام آن ‌را به نمادی از جامعه مبدل ساخته است. شخصیت اصلی داستان سمفونی مردگان آیدین است. یک پسر روشنفکر و شاعر که در یک خانواده سنتی و پدرسالار زندگی می‌کند.

این کتاب، اولین رمان عباس معروفی است که در سال ۱۳۶۸ نوشته شده‌ است . گروه انتشاراتی ققنوس آن را منتشر نموده و برنده‌ی جایزه سال ۲۰۰۱ از بنیاد ادبی فلسفی سورکامپ شده و به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، عربی و ترکی ترجمه شده است، نسخه صوتی آن‌را آوانامه با صدای دلنشین حسین پاکدل به علاقه‌مندان عرضه کرده است.

• کتاب صوتی سمفونی مردگان

بهترین رمان‌های دهه۷۰ شمسی

دهه هفتاد شمسی دوره زمانی پرباری برای رمان‌های عامه‌پسند ایرانی است. طی این دهه رمان‌های عامه پسند بسیاری با موضوعات مختلف خصوصا جنگ ایران و عراق به بازار نشر ارائه شد، از نگاه آماری باید اشاره داشت که در این ده سال حدود ۱۲۰۰ عنوان رمان ایرانی منتشر شد که زنان در خلق نیمی از این آثار نقش موثری داشتند.

جزیره سرگردانی

جزیره سرگردانی یکی از رمان‌های خوب ایرانی منتشر شده در دهه ۷۰ است که به سال ۱۳۷۲ به قلم سیمین دانشور و توسط انتشارات خوارزمی منتشر شد، سیمین دانشور در خلق این اثر از شگردهای جدیدی در داستان نویسی بهره برده مانند خلق قسمت‌هایی از کتاب با حضور خودش به‌عنوان یکی از شخصیت‌های داستان و چند شخصیت واقعی و شناخته شده دیگر مانند جلال آل احمد، شریعتی، خلیل ملکی و غلامحسین ساعدی. محور اصلی این رمان درخصوص سرگردانی و بی سرانجامی شخصیت‌های داستان است.

من او

کتاب من او یکی از بهترین رمان‌‌های عاشقانه‌ای است که در اواخر دهه هفتاد و در سال ۱۳۷۸ توسط رضا امیرخانی نوشته شد. این کتاب توسط انتشارات افق به چاپ رسید و با استقبال زیادی بین مخاطبین رمان عاشقانه ایرانی روبرو شد . منِ او قصه عاشقانه‌ای در تهران دوران قدیم است، روایت عشق علی و مهتاب. علی فتاح پسر و نورچشمی خانواده‌ای ثروتمند، مذهبی و نامدار تهران است که عاشق مهتاب دختر پیشکار خانه‌شان می‌شود. شاید اصل ماجرا که قصه عشق دارا و ندار است تکراری باشد، اما این تمام ویژگی‌های این رمان ایرانی نیست .

فضاسازی خوب کتاب از حال‌و‌هوای تهران قدیم و دوره پهلوی و سال‌های قبل از انقلاب جذابیت خاصی به کتاب داده است. کتاب از دو راوی بهره می‌برد، یکی خود نویسنده به‌عنوان دانای کل و دیگری علی فتاح به‌عنوان شخصیت اصلی.

اسفار کاتبان

این دهه دهه‌ی متفاوتی از رمان‌نویسی در ایران است. نویسندگان ایرانی با جریان‌های ادبی دنیا بیش‌تر از پیش آشنا شده‌اند و شروع به تجربه‌های گوناگون و جذابی در نوشتن کرده‌اند. از نویسندگان شاخص این دوره می‌توان به ابوتراب خسروی اشاره کرد. البته ابوتراب خسروی به عنوان چهره ادبی دهه هشتاد نیز شناخته می‌شود ولی رمان مهم او «اسفار کاتبان» در پایان دهه هفتاد به انتشار رسید.

مهمترین ویژگی نویسندگی ابوتراب خسروی درهم آمیختن سبک‌های به روز ادبی جهان با سنت قصه‌گویی شرقی و ایرانی است. ابوتراب خسروی از کسانی است که تحت تاثیر هوشنگ گلشیری و با مدد جستن از سنت داستان‌نویسی او شروع به نوشتن کرد.

اسفار کاتبان داستان گفت‌وگو میان دو دیدگاه است یکی که می‌گوید: «همه چیز در اختیار آسمان است، حتی ترس آسمان و ما ترس مقدس‌مان را با صدا و دست‌هایمان در زمین منتشر می‌کنیم.» و دیگری که اشاره دارد: «برای همین است که در غیاب آن تن خاکی باید تنی زوال‌ناپذیر از جنس کلام برایش نوشت تا همچنان که شیخ یحیی کندری می‌گوید، به هنگام قرائت هر غایب یا که نیامده‌ای که شکل چشمان اقلیما را می‌خواند، آن هوشیاری در مردمکانش مثل آفتاب بدرخشد. تا در مجال بود و نبودِ شکل خاکی تنش، حضور زوال‌ناپذیرش در کلمات سربی حلول کند و آن هوشیاری قرائت شود.» در این رمان با روایت‌های تنیده در هم روبه‌رو هستیم که از قرار عشق اقلیما را بازگو می‌کنند.

بهترین رمان‌های دهه۸۰ شمسی

در ادامه به بهترین رمان‌های دهه۸۰ شمسی می‌پردازیم.

همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها

رضا قاسمی با خلق رمان همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها بیش از پیش در میان جامعه ادبی ایران شناخته شد، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها برای اولین بار در کشور آمریکا منتشر شد و در سال ۱۳۸۰ برای اولین بار در کشورمان منتشر شد، این رمان ایرانی توانست در همان سال انتشار دو جایزه ارزشمند هوشنگ گلشیری و جایزه ویژه منتقدین مطبوعات را از آن خود کند.همچنین به‌عنوان رمان تحسین شده انجمن مهرگان ادب نیز انتخاب شود.

همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها روایت یک اندیشمند ایرانی است که در اتاقی محقر در زیرشیروانی ساختمانی در پاریس زندگی می‌کند.

تمامی افرادی که در این ساختمان سکونت دارند تبعیدی و مهاجرین ایرانی ساکن فرانسه هستند. رضا قاسمی در این رمان واقعیت و توهم را به هم آمیخته و فضایی دلچسب ایجاد کرده است. راوی داستان با اسباب کشىِ ایرانى دیگرى به اسم پروفت (یعنى پیامبر) که ادعاى دریافت وحى مى‌کند و همینطور حمله‌ پروفت با چاقو به دوستش سید الکساندر، احساس خطر مى‌کند و در پی این ماجرا ملقمه‌ای از توهم و واقعیت بر فضای داستان حاکم می‌شود.

آداب بی‌قراری

یعقوب یادعلی نویسنده کتاب آداب بی‌قراری است که به واسطه خلق این اثر هم جایزه گرفت و هم بازداشت شد. آداب بی‌قراری جایزه بهترین رمان بنیاد گلشیری در سال ۱۳۸۳ را از آن خود کرد و چندی پس از آن نویسنده این رمان به دلیل اهانت به قوم لر مدتی را در بازداشت به سر برد. این رمان نیز همانند همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها در فضایی مرکب از وهم و واقعیت خلق شده و پرده‌‎هایی از زندگی شخصی و توهمات فردی به بن بست رسیده را شرح می‌دهد که به زندگی در انزوا روی آورده است.

رمان جدید ایرانی

دهه ۹۰ شمسی بار دیگر شاهد شکوفایی رمان ایرانی بودیم و طی این دوره زمانی چندین و چند رمان ایرانی خوب و پرطرفدار به مخاطبین عرضه شد، در این بخش معرفی کوتاهی از این آثار خواهیم داشت:

قهوه سرد آقای نویسنده

روزبه معین نویسنده جوان رمان قهوه سرد آقای نویسنده شاید تصور نمی‌کرد کتابش در عرضه ۳ سال پس از انتشار از مرز ۸۰ چاپ عبور کند. قهوه سرد آقای نویسنده یکی از بهترین رمان‌های عاشقانه ایرانی است که در دهه ۹۰ توجه بسیاری از مخاطبین را به خود جلب کرد. خط اصلی قهوه سرد آقای نویسنده درمورد جوانی است که در کودکی عاشق دختری می‌شود که ۱۵ سال از خودش بزرگ‌تر است او زمانی این دختر را دیده و صد دل عاشق او شده که برای آموزش پیانو به خانه همسایه‌شان می‌آمده. داستان به موازات پسربچه رشد می‌کند و با شخصیت اصلی داستان بزرگ می‌شود و ماجراهای اصلی در میانسالی شخصیت اصلی رخ می‌دهد. قهوه سرد آقای نویسنده از معدود رمان‌های خوب ایرانی است که تاکنون هیچ نسخه الکترونیکی رمان قهوه سرد آقای نویسنده منتشر نشده است.

خون خورده

مهدی یزدانی‌خرم با خلق سه اثر پرفروش در دهه ۹۰ یکی از پرکارترین نویسنده رمان ایرانی در این سالها بود. آخرین رمان او خون خورده با استقبال بسیاری از سوی اهالی کتاب و رمان در ایران مواجه شد. مهدی یزدانی خرم در خون خورده از زندگی پنج برادر در سال‌های دهه‌ی شصت روایت می‌کند، قصه برادرانِ سوخته، برادرانی که گم شده‌اند و سرنوشتی عجیب برای‌‌‌‌‌‌شان رقم خورده است. یزدانی‌خرم پیش‌تر رمان‌های «به گزارش اداره‌ی هواشناسی فردا این خورشید لعنتی»، «من منچستریونایتد را دوست دارم» و «سرخِ سفید» را نوشته است که تمامی این آثار برنده جوایز گوناگونی شده‌اند.

• کتاب‌های مهدی یزدانی خرم

بهترین نویسندگان زن ایرانی

در طی سالهای گذشته نویسندگان زن بسیاری در ادبیات ایران چهره شدند و رمان‌های ایرانی بسیار خوبی خلق کرده‌اند، قطعا مجال کوتاه ما اجازه نمی‌دهد به تمامی این نویسندگان و آثار شایسته آنها بپردازیم اما به چندتن از نویسندگان معروف زن ایرانی به‌همراه آثار شناخته‌تر شده آن‌ها می‌پردازیم:

زویا پیرزاد

چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم

اهالی مطالعه در ایران، خالق رمان ایرانی «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» را بیشتر و اغلب با این اثر به خاطر می‌آورند، محور تمامی آثار زویا پیرزاد زنان و امور مربوط به آن‌ها در جامعه و خانواده می‌باشد. . داستان رمان چراغ‌‌ها را من خاموش می‌‌کنم در اواسط دهه ۴۰ شمسی در آبادان و در منازل سازمانی شرکت نفت روی می‌دهد. داستان که راوی آن زنی ارمنی به نام کلاریس آیوازیان است به زندگی و اتفاقات در جریان زندگی، روزمرگی، نارضایتی باطنی و در نتیجه فراموشی اهمیت خویشتن کلاریس می‌پردازد زویا پیرزاد در این اثر به‌خوبی رهاشدن زن ناشی از سرخوردگی و بی‌توجهی را به قلم کشیده است.

• سیمین دانشور

سووشون

سیمین دانشور نویسنده سووشون که یکی از معروف‌ترین رمان‌های ایرانی به حساب می‌آید از پیشروان مکتب ادبی نویسندگان زن ایرانی است که در شهامت بخشی به زنان ایران در راه خلق آثار ماندگار ادبی نقش انکارناپذیری داشته است. دانشور در این داستان پرتلاطم و پرماجرا، با نثری دلنشین و چهارچوبی استوار، روایتی جذاب از تحولات منطقه فارس طی سال‌های جنگ دوم جهانی خلق می‌کند. سووشون داستانی از زندگی یک خانواده در زمان جنگ دوم جهانی و سلطنت رضا شاه پهلوی در شیراز است. داستان سووشون را زری روایت می‌کند. زری، محور اصلی رمان، در همه رخدادهای داستان حضور دارد و وقایع را به ترتیب توالی زمان واقعی نقل می‌کند.

غزاله علیزاده

خانه ادریسی‌ها

غزاله علیزاده نویسنده رمان پرآوازه و دوجلدی خانه ادریسی‌هاست، او در کنار این اثر ماندگار، رمان ایرانی و پرطرفدار دیگری به نام شب‌های تهران نیز خلق کرده است، غزاله علیزاده هم مانند سیمین دانشور در خلق مسیر رمان‌های خوب ایرانی توسط زنان کشورمان نقش موثری داشته است. خانه ادریسی ها در عشق اباد است که بسیار بزرگ و پرماجرا است داستان در شهر عشق آباد روایت می‌شود و گروهی برای دادخواهی ستم دیدگان از ثروتمندان وارد شهر شده و اتفاق ریز و درشت بسیاری را رقم می زنند.

• پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی

بهترین رمان‌های عاشقانه ایرانی

در سطرهای بالاتر و در معرفی بهترین رمان‌های ایرانی مربوط به دهه‌های مختلف چند رمان عاشقانه ایرانی معرفی شد و در این بخش نیز به چند اثر دیگر در بخش رمان عاشقانه ایرانی می‌پردازیم:

یک عاشقانه آرام

یک عاشقانه آرام، دیگر اثر ماندگار نادر ابراهیمی، یک رمان عاشقانه است که توسط نشر روزبهان به بازار ارائه شده و نادر ابراهیمی طی روایت این داستان از احوالات زندگی گیله‌مردی مبارز، سیاسی و جسور می‌نویسد که عاشق عسل، دختری آذربایجانی می‌شود. این رمان عاشقانه خوب بارها و بارها تجدید چاپ شده و نسخه‌های الکترونیکی و صوتی آن هم در دسترس است .

بامداد خمار

بامداد خمار، یکی از بهترین رمان‌های عاشقانه ایرانی است که در بازه زمانی نزدیک به ده سال به فروشی حدود ۳۵۰۰۰۰ نسخه رسید و نویسنده این اثر یعنی فتانه حاج سید جوادی، برای همیشه با خلق این اثر ماندگار نام خود را در اذهان علاقه‌مندان به رمان عاشقانه ایرانی حک کرد. داستان عاشقانه بامداد خمار قصه عاشقیت محبوبه، دختری در طبقه بالای جامعه است که عاشق پسری نجار به‌نام رحیم از طبقه پایین می‌شود. او برای رسیدن به رحیم تاوان‌های گزافی می‌دهد که پیامدهای آن تا آخر عمر دامن‌گیر اوست.

سال بلوا

سال بلوا، یک رمان عاشقانه نوشته عباس معروفی است که به اندازه سموفونی مردگان رمان پرطرفداری است. سال بلوا روایت زندگی نوشا است که عاشق مرد فقیر و کوزه‌گری به‌نام حسینا شده، داستان در فضای سنگین جامعه‌ای مردسالار رخ می‌دهد که نوشا در آن مشقات بسیاری را متحمل می‌شود.

پاییز فصل آخر سال است

پاییز فصل آخر سال است یک رمان عاشقانه ایرانی و اولین رمان نسیم مرعشی است که بابت آن برگزیده‌ی جایزه‌ی جلال آل احمد شد. پاییز فصل آخر سال است زندگی سه دختر جوان به نام‌های شبانه، روجا و لیلا است. این کتاب دو بخش دارد با عنوان‌های تابستان و پاییز که هر کدام از این دو بخش نیز در ۳ فصل روایت می‌شود. هر فصل از نگاه یکی از این سه دختر که هر کدام به افق‌های فرهنگی و طبقه‌های اقتصادی متفاوت تعلق دارند،روایت می‌شود.

دالان بهشت

رمان عاشقانه دالان بهشت، اولین اثر نازی صفوی است. وی با خلق این اثر و فروش بالای آن در بازار رمان‌های ایرانی و عاشقانه نامی برای خود دست و پا کرد. محور داستان عشق و ازدواج است که در بستر داستان عاشقانه مهناز و محمد روایت شده است مهناز دختر بچه‎سن و خامی است که به عشق جوانی دربند شده . او عاشق محمد که پسر همسایه‌شان است شده که پسر درس‌خوان و عاقلی است. آنها با اشتیاقِ خودشان و رضایت و همراهی خانواده‌ها ازدواج می‌کنند. سختی‌ها و چالش‌های عشق برای این دو بعد از ازدواج خود را نشان می‌دهد و مخاطب شاهد اتفاقات بسیاری حول محور اختلاف سنی این دو است.

مطلب پیشنهادی به علاقه‌مندان به کتاب خوب:

• چرا باید رمان خارجی بخوانیم؟

بهترین رمان‌های ایرانی در سال ۱۴۰۲

در بخش پایانی مطلب امروز بلاگ فیدیبو، خالی از لطف ندیدیم نگاهی داشته باشیم به رمان‌های ایرانی پرفروش که در سال ۱۴۰۲ منتشر شده و در همین مدت کوتاه طرفداران بسیاری پیدا کرده‌اند.

• -تاکسی سواری نوشته سروش صحت
•  – برگ هیچ‌ درختی نوشته صمد طاهری
• -رود راوی نوشته ابوتراب خسروی
• -اگر برف از باریدن باز نایستد
• -آبی ماورای بحار

پرطرفدارترین رمان‌های ایرانی

آنچه خواندیم مختصری بود درباره تاریخچه رمان در ایران و بررسی برخی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی از آغاز تا امروز در ادامه لیست پرطرفدارترین رمان‌های ایرانی در فیدیبو را می‌خوانیم که بر اساس امتیازات و نظرات کاربران و میزان فروش آن‌ها انتخاب شده‌اند:

– دایی جان ناپلئون نوشته ایرج پزشکزاد
– کلیدر نوشته محمود دولت‌آبادی
-همسایه‌ها نوشته احمد محمود
-خانه ادریسی‌ها نوشته غزاله
-آتش بدون دود نادر ابراهیمی
-شازده احتجاب هوشنگ گلشیری
-سمفونی مردگان عباس معروفی
– سووشون سیمین دانشور
-ترس و لرز غلامحسین ساعدی