کتاب خراب آباد نشر قطره

تی.اس. الیوت، شاعر انگلیسی آمریکایی‌تبار و برنده‌ی جایزه‌ی ادبی نوبل در سال ۱۹۴۸، بدون شک یکی از استادان مسلم شعر نو در دنیای غرب بوده است. دو اثر مهم وی (خراب‌آباد یا دشت سترون و چهار کوارتت) به تأیید منتقدان، از سروده‌های مهم قرن بیستم به‌شمار می‌آید. خراب‌آباد که در سال ۱۹۲۲ در ۴۳۳ بیت به چاپ رسید، نمایانگر برداشت شاعری رنج‌کشیده از دنیای مدرن و ماشینی قرن بیستم است؛ شاعری که نه فقط دنیای آشفته با معیارهای پوچ و فلاکت‌ها و بی‌عدالتی‌های آن را به خوبی درک کرده، بلکه در زندگی خصوصی خود نیز لحظه‌ای از سردرگمی‌ها و رنج و تعب آسوده نبوده است. خراب‌آباد یا دشت سترون شعری است درباره‌ی خشک شدن باغ معنویات بشر. در این شعر وجود بشر در دنیایی تشریح شده که در آن هیچ عقیده و ایمانی اهمیت حیاتی ندارد. دنیایی که در آن هیچ تولدی به باروری و برکت نمی‌انجامد و هیچ مرگی نوید رستاخیز نمی‌دهد، دنیایی سترون و پوچ، جهانی که با وجود مادیات و هرزه‌پویی‌ها، انسان را به ماشین بدل کرده است. انسان در این دنیای پر زرق‌وبرق ولی تهی و «وهم‌انگیز» در زندان نامریی خود تقلا می‌کند و تمام درها را بر روی خود بسته می‌بیند. شعر الیوت زاده‌ی دوران ناامیدی و زوال اجتماعی بین دو جنگ بین‌المللی است؛ دورانی که جوانان طعم تلخ جنگ و عواقب آن را چشیده بودند و رکود اقتصادی در بسیاری از کشورهای غرب باعث فقر و بیکاری و افسردگی عجیب اجتماعی شده بود. در چنین دورانی الیوت و بسیاری از هنرمندان به یک نوع پسیمیسم یا بدبینی هنری روی آوردند که اثرات آن هنوز در ادبیات جهان مشاهده می‌شود. تأثیری که الیوت و شاگردانش در شعر نو پارسی داشته‌اند قبلاً مورد بحث قرار گرفت. در اینجا به شرح زندگانی الیوت و چگونگی سرودن شاهکار وی خراب‌آباد اکتفا می‌کنیم. توماس استرنز الیوت، در روز ۲۶ سپتامبر ۱۸۸۸ میلادی در شهر سنت لوئیز در ایالت میسوری آمریکا دیده به جهان گشود. الیوت در خانواده‌ای از طبقه‌ی متوسط و مرفه به دنیا آمد. پدرش هنری ویر الیوت بازرگان بود و پدر‌بزرگش عالی‌جناب ویلیام الیوت در مقام کشیشی در حوزه‌ی کلیسا، احترام خاصی داشت و مدت‌ها به‌عنوان رئیس دانشگاه واشنگتن که خود بنیان‌گذار آن بود، خدمت می‌کرد. مادر الیوت، شارلوت استرنز، خود ادیب و دانشمند بود و چند اثر تاریخی و هنری از وی بر جای مانده است. توماس الیوت تحصیلات متوسطه را در آکادمی اسمیت در سنت‌لوئیز به پایان برد. در همین دوران، دو زبان لاتین و یونانی را آموخت و همچنین با فرانسه و آلمانی آشنایی پیدا کرد. چندی هم با رباعیات عمر خیام ترجمه‌ی فیتز جرالد مأنوس شد. به گفته‌ی خود او نخستین شعرهایش تحت تأثیر خیام و در قالب رباعی بود که حالتی غم‌افزا و خیال‌انگیز داشت. وی برای نخستین بار اشعار و نوشته‌های خود را در سال ۱۹۰۴ در نشریه‌ی «اسمیت آکادمی» به چاپ رساند. از آکادمی اسمیت در سنت لوئیز به آکادمی میلتون در ماساچوست رفت و چندی بعد در سال ۱۹۰۶ برای تحصیل در رشته‌ی فلسفه وارد دانشگاه‌ هاروارد شد و به‌جز یک سال که مقیم پاریس بود، تا سال ۱۹۱۴ در هاروارد باقی ماند. طی همین سال‌ها بود که الیوت زبان سانسکریت و فلسفه‌ی هند را آموخت و این شوق و علاقه را به‌ویژه‌ در مذاهب و معتقدات هند، در انگلستان نیز ادامه داد.