کتاب داستان باغ وحش و رویای امریکایی نشر چشمه

«پذیرفته‌ام که ادوارد البی استعداد دارد. داستان باغ‌وحش این موضع را تائید می‌کند. رویای آمریکایی تأکیدش می‌کند. ادوارد البی تکنیک منتخب خود را با آرامشی بی‌آلایش و هزلی شاداب به کار می‌گیرد.» این‌ها نظرات «هوارد توبمن» منتقد ادبی نیویورک‌تایمز درباره‌ی ادوارد البی و نمایشنامه‌های کم‌نظیرش است. نویسنده‌ی تئاتر مشهور «چه کسی از ویرجینیا ولف می‌ترسد» که زمان انتشارش 15 ماه روی صحنه باقی ماند، آثار بسیار برجسته‌ی دیگری هم در کارنامه دارد که هر علاقه‌مند به تئاتری را می‌تواند مجذوب خود کند. کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی کتابی است که دو نمایشنامه جذاب «داستان باغ‌وحش» و «رویای امریکایی» که هر دو از برجسته‌ترین آثار ادوارد البی است در آن آمده است.

درباره کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی اثر ادوارد البی

داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی دو نمایش‌نامه‌ی برجسته از ادوارد البی نمایش‌نامه‌ نویس معروف آمریکایی‌اند. نشر چشمه این دو نمایشنامه را در قالب کتابی در مجموعه‌ی جهان تازه‌ی نمایش منتشر کرده است.

داستان باغ‌وحش اولین بار سال 1958 منتشر شد اما نکته جالب درباره آن این است که این نمایش‌نامه به‌جای آنکه در آمریکا روی صحنه برود در برلین روی صحنه رفت. منتقدان معتقدند محتوای تندوتیز این نمایشنامه و انتقادات جدی‌ای که به جامعه آمریکایی آن زمان وارد دانسته است باعث شد در آمریکا کسی تحمل اجرای آن را نداشته باشد و درنتیجه اولین اکران آن خارج از امریکا اتفاق بیفتد.

رویای امریکایی اما اولین بار در نیویورک روی صحنه رفت. این نمایش‌نامه که سال 1961 منتشر شد از سویی تحسین‌های زیادی را برانگیخت و از سویی دیگر با انتقاداتی جدی مواجه شد. در نمایش‌نامه‌ی رویای امریکایی البی به بسیاری به ارزش‌های زندگی در جامعه آمریکایی حمله کرده است و درنتیجه واکنش‌های زیادی را برانگیخت خود البی درباره‌ی این انتقادات اظهارنظر بسیار مشهوری دارد: «مگر مضمون رویای امریکایی چیست که این نگهبانان اخلاق جامعه را مضطرب می‌کند؟ نمایش‌نامه محکی است برای چشم‌اندازی امریکایی، حمله‌ای به جانشینی ارزش‌های مصنوعی به‌جای ارزش‌های واقعی در جامعه‌ی ما، محکومیت رضایت از خود، ظلم، اختگی و پوچی؛ این نمایش‌نامه موضع‌گیری در برابر این افسانه است که همه‌چیز در سرزمین ما زیباست.»

اجرای این دو نمایشنامه در امریکا و بسیاری از کشورهای امریکایی ادوارد البی را به یکی از مشهورترین نمایشنامه نویسان قرن بیستم تبدیل کرد.

نقدها و نظرات درباره کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی

رویای امریکایی و داستان باغ‌وحش هردو نمایشنامه‌های بحث‌برانگیزی‌ بوده‌اند و نقدها و نظرات مختلفی درباره آن‌ها منتشرشده است. حتی منتقدان فارسی‌زبان نیز نقدهای مختلفی درباره این دو نمایشنامه منتشر کرده‌اند. در نقد علیرضا پژمان بر این کتاب درباره نمایشنامه داستان باغ‌وحش آمده است: «داستان باغ‌وحش» با این‌که به‌نوعی نخستین نمایش‌نامه البی است (او در سن 12 سالگی هم نمایش‌نامه‌ای در سه پرده نوشته بود) اما به‌خوبی مُعرّف نگاه زیبایی‌شناسی او به هنر نمایش و نمایشنامه‌نویسی است. نمایشی با دیالوگ‌هایی قدرتمند، فضایی ساده اما هراس‌آور، عنصر پررنگ طنز و درنهایت تأثیرگذاری آشکار که می‌توان از آن به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی هر اثر هنری یادکرد.»

نمایشنامه رویای امریکایی نیز در امریکا توجه‌های زیادی را به خود جلب کرد و منتقدان زیادی در نشریات آن زمان مطالب زیادی درباره‌ی آن نوشتند. برای مثال «ریچارد واتز» در نیویورک پست نوشت: «اگر به دنبال خلاقیتی ناب هستید رویای آمریکایی را به شما توصیه می‌کنم... این نمایش‌نامه با تخیلی وحشی، شوخ‌طبعی بی‌قید، هزلی طعنه‌آمیز و لمس شدید اندوه همراه است و من فکر می‌کنم لبریز از شعف است... آقای البی نمایش‌نامه نویسی تازه‌نفس و استعدادی درخشان است.»

در بخشی از کتاب داستان باغ‌وحش، رویای آمریکایی می‌خوانیم

یک اتاق نشیمن، دو مبل، هرکدام یک‌سوی صحنه. روبه روی همدیگر و با زاویه‌ای رو به تماشاگر، پشت به دیوار

عقبی. یک کاناپه. در دیوار عقب. انتهای سمت چپ. یک در؛ که به بیرون آپارتمان راه دارد. در دیوار سمت چپ صحنه، گذرگاهی با تاق قوس‌دار به اتاق‌های دیگر می‌رود.

در ابتدا مامان و بابا روی مبل‌ها نشسته‌اند بابا در مبل سمت چپ صحنه. مامان در سمت دیگر.

پرده بالا می‌رود. کمی سکوت. سپس:

مامان: نمی‌دانم چه چیزی باعث معطلی‌شان شده.

بابا: طبیعی است که دیر کرده‌اند.

مامان: البته، آن‌ها دیر کرده‌اند. صد درصد.

بابا: همین است که هست؛ و هیچ کاری هم نمی‌شود کرد.

مامان: کاملاً حق با توست.

زرنگ بودند که اجاره‌ی دو ماه را جلوتر ازم بگیرند...

مامان: و یک ماه برای تضمین...

بابا:... و یک ماه برای تضمین. به‌اندازه‌ی کافی زرنگ بودند که معرف‌ها را بررسی کنند. برای همه‌ی این‌ها به‌اندازه‌ی کافی زرنگ بودند؛ اما حالا! اما حالا ازشان بخواه که یخچال را راه بیندازند. ازشان بخواه که زنگ در را درست کنند. ازشان بخواه... در این موارد اصلاً زرنگ نیستند.

مامان: البته که نیستند. صد درصد. مردم این روزها فکر می‌کنند که می‌توانند از زیر هر چیزی در بروند... و البته می‌توانند. من دیروز رفتم یک کلاه جدید بخرم. [مکث] گفتم. دیروز رفتم یک کلاه جدید بخرم.

بابا: آه! بله... بله.

مامان: گوش کن.

بابا: من دارم گوش می‌کنم، مامان.

مامان: خب. حواست را جمع کن.

بابا: آه حواسم جمع است.

مامان: بسیار خب. بابا حالا گوش کن.

بابا: دارم گوش می‌کنم. مامان.

مامان: مطمئنی؟

بابا: بله... بله مطمئنم، سراپا گوشم.

مامان: [از فکرش خنده‌اش می‌گیرد. بعد] خیلی خب. دیروز رفتم یک کلاه جدید بخرم و گفتم من یک کلاه می‌خواهم، لطف او آن‌وقت چند تا کلاه به من نشان دادند. کلاه‌های سبز و آبی و من هیچ‌کدامشان را دوست نداشتم. حتا یک‌ذره

بابا: هیچ‌کدام را دوست نداشتی. حتا یک‌ذره.

مامان: درست است. توداری درست گوش می‌کنی؛ و بعد یک کلاه نشانم دادند که دوست داشتم. یک کلاه کوچولوی خوشگل بود؛ و من گفتم: آه. این‌یک کلاه کوچولوی خوشگل است. همین را برمی‌دارم، وای، خوشگل است. این چه رنگی است؟ و گفتند: چه طور. این کرم است. کلاه کوچولوی کرم خوشگلی است. نه؟ و من گفتم: آه. واقعاً خوشگل است؛ و بنابراین آن را خریدم. [مکت. به بابا نگاه می‌کند]

درباره ادوارد البی

ادوارد فرانکلین البی سال 1928 در ویرجینیا متولد شد. دو هفته پس از تولدش بود که رید البی و همسرش او را به فرزندخواندگی گرفتند. رید البی پسر فرانکلین البی سرمایه‌دار بزرگ نیویورکی و یکی از کمدی نویسان مشهور اوایل قرن بیستم در امریکا بود. نام فرانکلین را به‌عنوان نام دوم پسرک در نظر گرفتند و ادوارد به ادوارد فرانکلین البی تبدیل شد. وضعیت خوب اقتصادی در دوران کودکی و درنتیجه تحصیل در مدارس عالی باعث شد او بتواند ذوق و قریحه‌اش را به‌خوبی بپروراند. ادوارد البی اولین نمایشنامه‌اش را در دوازده‌سالگی نوشت.

رابطه‌ی البی با خانواده‌اش چندان خوب باقی نماند و او در ابتدای جوانی خانه را ترک کرد و به شغل‌های مختلف رو آورد و شرایط مختلفی را تجربه کرد؛ اما او درنهایت دوباره به تئاتر روی آورد. آثار این زندگی را می‌توان در آثار و نمایشنامه‌های البی دید. ادوارد البی جامعه‌ی امریکایی را دائم در آثارش به چالش می‌کشد و از نهادهای مختلف آن انتقاد می‌کند.

ادوارد البی سبکی منحصربه‌فرد دارد. در بخشی از نوشته‌‌ی «داریوش مؤدبیان» درباره‌ی‌‌‌ ادوارد البی درباره‌ی سبک شخصی این نمایشنامه‌نویس آمده است: «آلبی همچون بکت و یونسکو، از همان نخستین نمایشنامه‌اش به خلق سبک شخصی خود نائل می‌آید و سپس در طول زمان و با آثار دیگر آن را کامل‌تر و پخته‌تر می‌کند. اگر بکت و یونسکو «زبان» را موضوع و مضمون کار خود قرار می‌دهند، آلبی «ارتباط» و «فقدان ارتباط» را جان‌مایه آثار خویش قرار می‌دهد و از زبان و ساختارها شگردهای آن شکل را برای سبک خویش می‌سازد و از همان نخستین نمایشنامه‌اش - همچون یک عالم علم ارتباطات- موشکافانه به بررسی این پدیده انسانی می‌پردازد؛ اما هرگز درامی خشک و مبتنی بر نظریه‌های علمی خلق نمی‌کند. بلکه- - با همه تأکیدها و تمهیدهای برآمده از نظریه‌های علمی، نازک اندیشانه، به‌کارگیری طنزی ظریف- اما همیشه گزنده- به خلق درامی جذاب و پر از شگفتی- اما همیشه درخور درک- دست می‌زند.»

از میان مشهورترین آثار البی می‌توان به نمایشنامه‌های «مرگ بسی اسمیت»، «چه کسی از ویرجینیا ولف می‌ترسد»، «آلیس کوچولو»، «توازن ظریف»، «چشم‌انداز دریایی»، «سه زن بلندبالا» و «بُز یا سیلویا کیست؟» اشاره کرد. نمایشنامه توازن ظریف را می‌توانید از فیدیبو دانلود کنید

ادوارد البی برای آثار ارزشمندش برنده‌ی جوایز زیادی هم شده است، نمایشنامه‌های توازن ظریف، سه زن بلندبالا، چشم‌انداز دریایی، بز یا سیلویا کیست، چه کسی ا ویرجینیا ولف می‌ترسد از این نویسنده برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر شده‌اند و بسیاری دیگر از نمایشنامه‌های او جایزه‌ی تونی را دریافت کرده‌اند. آثار او درمجموع بیش از بیست جایزه‌ی ادبی مختلف دریافت کرده‌اند.

او همچنین برای سال‌ها فعالیت ادبی‌اش برنده‌ی جوایزی همچون جایزه‌ی فیتزجرالد در ادبیات آمریکا، جایزه‌ی مخصوص تونی برای یک‌عمر دستاورد ادبی، مدال «ادوارد مک دوئل» و جایزه‌ی پیشگامان برای یک‌عمر دستاورد ادبی، شده است.

ادوارد فرانکلین البی 16 سپتامبر 2016 در 88 سالگی درگذشت.

ترجمه کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی به فارسی

کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی با ترجمه‌ی ناهید طباطبائی را اولین بار نشر شور سال 89 منتشر کرده است. سال 96 نشر چشمه این کتاب را مجدداً روانه‌ی بازار کتاب ایران کرد. این ترجمه‌ی بسیار دل‌چسب و روان تلاش کرده است لحن البی را به‌خوبی منتقل کند تا خواننده‌ی فارسی‌زبان هم بتواند از هنر یکی از بزرگ‌ترین نمایش‌نامه نویسان قرن بیستم بهره ببرد.

این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟

آثار البی کم‌نظیرند. تئاتر آوانگارد البی هرکسی را که اندکی به تئاتر و نمایش صحنه‌ای علاقه داشته باشد به خود جلب می‌کند. شاید هرکسی آرزو داشته باشد نمایشنامه‌های البی را روی صحنه ببیند اما خواندن متن منتشرشده‌ی این نمایشنامه‌ها نیز خالی از لطف نیست. هر دو نمایشنامه منتشرشده در کتاب داستان باغ‌وحش و رویای امریکایی نمایشنامه‌هایی هستند که می‌توانند چندساعتی شمارا به آمریکا در دهه‌ی پنجاه و شصت وزندگی طبقه‌ی متوسط در این دوران ببرند.

آنچه در بالا خواندید بررسی و نقد کتاب داستان باغ‌وحش و رویای اثر ادوارد البی با ترجمه‌ی ناهید طباطبائی است. خرید و دانلود کتاب الکترونیکی این اثر در همین صفحه ممکن است.