کتاب گریز از آزادی نشر انتشارات علمی و فرهنگی

اریش فروم به سال ۱۹۰۰ در آلمان زاده شد و در دانشگاه‌های فرانکفورت، هایدلبرگ، مونیخ و مؤسسه روان‌کاوی برلین آموزش یافت و به دریافت درجه دکتری در روان‌کاوی نائل آمد. پس از مهاجرت به ایالات متحد امریکا، در مؤسسات عالی آن کشور ازجمله دانشگاه‌های میشیگان، نیویورک، کلمبیا و کالج بنینگتن تدریس کرد و تا این هنگام نیز به تألیف و نویسندگی ادامه داد.

کار فروم در روان‌شناسی، ولی گرایش وی اجتماعی است. همچون ارسطو، آدمی را جانوری اساساً اجتماعی می‌بیند که نیاز به ارتباط با انسان‌های دیگر و شعایر و مؤسسات در وی حالت غریزی یافته است، بر مشاهدات اساسی فروید به چشم قبول می‌نگرد، از هگل و مارکس هم تأثیر می‌پذیرد و معتقد است که تاریخ آدمی، داستان تلاش برای آزادی است؛ ولی در هیچ زمینه، بدون قیدوشرط از این استادان تبعیت نمی‌کند و سعی دارد با نقادی و استنتاجات تازه، راهی نو بگشاید و تاآنجاکه ممکن است، بینش جدیدی عرضه کند و از برج عاج دستگاه‌های نظری به میان مردم رود.

انگیزه نگارش کتاب فشاری است که نیروهای ضدآزادی بر اساس فردیت و ایمنی انسان جهان ما وارد می‌آورند و شناساندن این دشمنان برای برانداختن ریشه آن‌ها. همه‌جا سخن از آزادی است و بسیاری در این تصور دل‌خوش‌اند که با برافتادن سلطه قوایی که در قرن‌های پیشین بر آزادی و استقلال آدمی به دیده انکار می‌نگریستند، زنجیرها گسسته و سدها شکست یافته است؛ اما مشاهده می‌آموزد که اگر مراد از آزادی نیک‌بختی مردم بوده، اکثریت وسیع جهانیان در این معامله ناکام مانده‌اند. اگر نیل به سعادت بدون آزادی ممکن نیست، چرا فروغ از این گوهر برخاسته و چگونه انسان آزاد عصر ما هنوز در چنگال یأس تلاش می‌کند؟ پیداست که خلل در اساس کار است و در مبارزاتی که کرده‌ایم، به بیراه افتاده‌ایم.

غرض از آزادی در این کتاب مفهوم مابعدالطبیعی این لفظ نیست و نویسنده قصد ندارد درباب جبر و تفویض نکته‌ای تازه بیاموزد. مشکل این نیست که در تصمیماتی که می‌گیریم، تا چه اندازه به گفته حکما، مختار و تا چه حد مجبور بوده‌ایم و سعادت و شقاوت از ازل مقدر بوده یا نتیجه اعمال خود ماست. فرض بر این است که موجودی با طبیعت کلی آدمی به جهان آمده و در عرصه آن در تنازع بقاست. این تلاش، موجد عادات و خصایص و مؤسساتی شده که پایه آن‌ها بر غرایز اصلی و تعبیر آدمی از خواسته‌های اوست. نکته اینجاست که ببینیم مفهوم آزادی، به عنوان یکی از غایات بسیار بزرگ زندگی، در نظر آدمی چه بوده و چگونه این تعبیر به بحران دنیای پرخروش امروز منتهی شده است.

-متن از مقدمه مترجم-