کتاب سوگ سیاوش نشر انتشارات خوارزمی

نقد و بررسی کتاب سوگ سیاوش

کتاب سوگ سیاوش اثر شاهرخ مسکوب، شاهکاری در زمینه نقد و بررسی اسطوره سیاوش و این داستان محبوب شاهنامه و بازتاب آن در ادبیات فارسی است. این کتاب، به عنوان یکی از منابع مهم در زمینه اسطوره‌شناسی و نقد ادبی شناخته می‌شود. مسکوب در این کتاب، با ظرافتی کم‌نظیر، به بررسی لایه‌های مختلف اسطوره سیاوش می‌پردازد. او از منظرهای مختلفی نظیر اسطوره‌شناسی، تاریخ، جامعه‌شناسی و روانشناسی به این داستان نگاه می‌کند و زوایای پنهان آن را آشکار می‌کند. کتاب سوگ سیاوش، شامل مقدمه‌ای است که در آن داستان سیاوش نگاشته شده است. کتاب دارای سه بخش اصلی شامل غروب و شب و طلوع است. یکی از مهم‌ترین نکات کتاب، رویکرد نویسنده به اسطوره سیاوش به عنوان یک پدیده زنده و پویا است. او معتقد است که این اسطوره، صرفاً یک داستان کهن نیست، بلکه انعکاس تجربه‌ها و باورهای بشری در طول تاریخ است. کتاب سوگ سیاوش به لحاظ نثر و نگارش نیز اثری قابل توجه است. مسکوب با نثری شیوا و گاه شاعرانه، به بیان مطالب پیچیده اسطوره‌شناسی می‌پردازد. اگر شما هم به خواندن کتاب‌های تاریخ ایران حوزه تاریخ ایران باستان علاقه دارید حتما به دسته‌بندی تاریخ ایران باستان فیدیبو سر بزنید.

شاهرخ مسکوب، اندیشمندی در جستجوی هویت ایرانی

شاهرخ مسکوب (۱۳۰۴-۱۳۸۴) نویسنده، مترجم، منتقد ادبی و شاهنامه‌پژوه برجسته ایرانی بود. شهرت او تا حد بسیاری وام‌دار پژوهش‌هایش درمورد شاهنامه است. «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار»، «سوگ سیاوش» و «ارمغان مور» آثار این نویسنده در نقد شاهنامه هستند. مسکوب برخی از آثار مهم ادبیات مدرن و کلاسیک غرب را نیز به فارسی ترجمه کرده است. از جمله آثار او می‌توان به ترجمهٔ کتاب‌های «خوشه‌های خشم» اثر جان اشتاین‌بک، مجموعهٔ «افسانه تبای» اثر سوفوکلس و تألیف کتاب‌های «داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع» و«در کوی دوست» نیز اشاره کرد.

جهت مشاهده سایر آثار شاهرخ مسکوب کلیک کنید.

چرا کتاب سوگ سیاوش را بخوانیم

کتاب سوگ سیاوش به بررسی یکی از غم‌انگیزترین و در عین حال پرمغزترین داستان‌های شاهنامه فردوسی، یعنی داستان سیاوش، می‌پردازد. مسکوب در این کتاب با روشی نو به اسطوره سیاوش نگاه می‌کند و به واکاوی لایه‌های پنهان و رمز و رازهای آن می‌پردازد. برخلاف روایت شاهنامه که بیشتر بر پهلوانی‌ها و رشادت‌های سیاوش تمرکز دارد، مسکوب در سوگ سیاوش بر مرگ او تمرکز می‌کند. او مرگ سیاوش را به عنوان نقطه عطفی در داستان و شاهنامه می‌داند و به بررسی پیامدهای آن می‌پردازد. او به تناقض‌های موجود در داستان سیاوش اشاره می‌کند و به دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای این تناقض‌ها است. نویسنده در سوگ سیاوش به شخصیت‌های داستان، از جمله سیاوش، سودابه، کیکاووس و افراسیاب می‌پردازد و آنها را به طور عمیق تحلیل می‌کند. او با ظرافت و دقت، انگیزه‌ها و رفتارهای این شخصیت‌ها را بررسی می‌کند و به خواننده در درک بهتر آنها کمک می‌کند. این کتاب خواننده را با اساطیر و تاریخ ایران باستان آشنا می‌کند و به ریشه‌های اسطوره‌ای داستان سیاوش اشاره می‌کند و جایگاه این داستان در تاریخ ایران را به خواننده نشان می‌دهد. سوگ سیاوش به بررسی یک داستان اساطیری نمی‌پردازد، بلکه مفاهیم انسانی عمیقی را نیز مطرح می‌کند. این کتاب خواننده را به تأمل در مورد مفاهیمی مانند عدالت، ظلم، عشق، مرگ و رستاخیز دعوت می‌کند.

در بخشی از کتاب سوگ سیاوش می‌خوانیم

غروب

«در آغاز آن دو گوهر همزاد در پندار و گفتار و کردار بهتر و بتر در اندیشه هویدا شدند در میان این دو، نیک‌اندیشان درست برگزیدند نه بداندیشان.»

در ازل اهورامزدا بود و اهریمن و جهان نور بود و جهان ظلمت، هر یک از دیگری جدا. آنگاه که هنوز شب نبود و روز نبود، «روزی» اهریمن از اعماق تاریک بیرون آمد و نور را دید که زیباست خواست بر آن دست‌ یابد و چون هجوم آورد، جنگ جهانگیر نیک و بد درگیر شد. جهانی که اهورمزدا آفریده‌ بود بی‌جان بود: ستارگان بی‌فروغ و ماه و خورشید بی‌راه و آبها مانده و گیاهان نروییده. و این خفتۀ درمانده را چه یارای پیکار! آنگاه اهورامزدا دست نیایش برداشت که ای فروهر نیکان به‌یاری من آیید. پذیرفتند و آمدند و از برکت آنها اختران روشن و ماه و خورشید رهسپار و آبها روان و گیاهان روینده شدند. انسان جان جهان است که بی‌یارمندی او جهان مرده بود، روشنی از یاری انسان رستگار است که اگر نبود اهریمن پیروز بود. «از ازل هرمزد در نور بود و اهریمن در میان تاریکی. هرمزد می‌دانست که روزی اهریمن به‌نبرد او می‌آید و برای چنین حادثه‌ای سلاحهایی فراهم‌ می‌ساخت. او جهان را به‌حالت «مینوک» (آسمانی، روحانی، جنینی) آفرید. سه‌هزار سال بعد اتفاقا اهریمن شعاع نوری دید و به‌وجود و آفرینش دشمن خود پی‌برد. خواست بر آن دست ‌یابد. آنگاه هرمزد زمان و مکان محدود را آفرید و با خواندن دعای مقدس «اهوور» (Ahuvar به‌پهلوی و Yata vairyo ahuبه‌اوستایی) فرجام مبارزه را مقدر کرد . . . اهریمن درون آسمان زندانی شد و نتوانست به‌جایگاه خود به‌اعماق تاریکی بازگردد . . . چون اهریمن آگاه شد که باید تا نابودی خود بجنگد سه‌هزار سال مدهوش افتاد.

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب سوگ سیاوش

اگر شما هم به خواندن کتاب‌های تاریخ ایران علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم حتما کتاب‌های زیر را که در فیدیبو در دسترس هستند، مطالعه کنید.

·     از شار تا شهر نویسنده محسن حبیبی انتشارات دانشگاه تهران

·     تاریخ ایران نویسنده تورج دریایی انتشارات ققنوس

·     امپراتوری ایران نویسنده دان ناردو انتشارات ققنوس