کتاب تاج العارفین جنید بغدادی نشر انتشارات جامی

خدا را بندگانی است که برایشان نوری قرار داده است و با آن در میان مردم می‌گردند (انعام، ۱۲۲)، بندگانی که در پرتو نور الهی در حقایق چیزها می‌نگرند (حدیث نبوی)، بندگانی که با دل خرد می‌ورزند (حج، ۴۶)، بندگانی که بر شهپر شناخت، قلّه‌ی شهود را فتح می‌کنند (حکایت حارثه)، بندگانی که خدا به آنان فرموده است: «سجده کنید و نزدیک آیید» (علق، ۱۹)، بندگانی که تعلّق مادّی را به شرار سلوک سوزانده‌اند و محبوبشان به آنان فرموده است: «هرکس در راه ما تلاش (مجاهدت) کند، ما راه‌های خویش را به آنان خواهیم نمایاند (عنکبوت، ۶۹)، بندگانی که در مسیر نور گام می‌زنند و نور می‌جویند و نور می‌شوند. بی‌تردید جنید بغدادی (رح) پیشوای بزرگ عارفان، از جمله‌ی آنان است که همه‌ی عالمان و مورّخان و دانشوران زبان به ستایش او گشوده‌اند و موافق و مخالف در سیرت و روش و سلوک او چندان عیبی نیافته‌اند که خدشه و خللی در طریق و شناخت او حاصل کند، تو گویی همگان می‌بینند که دارد در میانه‌ی قرن سوم هجری، قرن عبادت و تقوی، قرنِ ظهور عارفانِ بزرگ، قرن والگی و شیدایی، قرنِ روشنی و پیدایی، قرن سکوت و سخن، قرن مجاهدت و محن و قرن فتح قله‌های شناخت، پشاپیش عارفان بزرگ برای رسیدن به غایت غایی و هدف نهایی می‌رود که بهترین واژگان و معانی را در عرصه‌ی تجربه‌های عرفانی بیافریند و به راستی درست گفته‌اند که عارفان پس از او هر کس به نحوی تحت تأثیرش بوده‌اند، زیرا هر جانی که می‌خواست در سایه‌ی شناختِ حق آرام گیرد و کام خویش را از چشمه‌ی محبت سیراب سازد و دلِ خویش را به معرفت جلا دهد، می‌توانست نشانه‌های راه را از آن دل سوخته‌ی مسیر بقا و آن دلداده‌ی سرچشمه‌ی صفا بیاموزد که حقیقت «الست» را که خاستگاه پیداییِ به حقّ انسان بود، به نیکی می‌شناخت و بر این باور بود که برای بازگشتن به آن حقیقت ناب می‌باید از مرزهای خویشتن خویش گذشت و افق‌های کران ناپیدای معنا را بر خود گشود و برای غیر خدا در دلْ هیچ مجالی نگذاشت و همواره با خدا و به خدا بود و بنده‌ی برگزیده‌ی او شد و بر ذروه‌ی شامخ و بلندایِ بلند بندگی ایستاد و در مسیر محبوب برگزیده‌ی حقّ گام زد، چرا که خدایش فرموده است که با پیروانش این راز بگوید که اگر خدا را دوست می‌دارند، از او پیروی کنند و در راه او گام بگذارند و به دنبال او روند، یعنی در گشودن کرانه‌های بلند، در رسیدن به جوار رحمت حقّ، در آن اِسرای بزرگ، در آن معراج سترگ، در آن خلوت که با خدای خویش شد. از این روی به راز گفت که نماز آدینه حجّ مساکین است، چنان که قرآنِ فجر، نماز مشهود است. - از متن کتاب -