نخستین شاعری که از او مرثیه مانده، رودکی سمرقندی است. بر ما معلوم نیست که شعرای ماقبل و معاصر رودکی مانند حنظله بادغیسی و فیروز مشرقی و ابوسلیک گرگانی و محمد وصیف سیستانی و ابوشکور بلخی و ابومؤید و شهید بلخی و دیگران در این زمینه سخن گفتهاند یا نه، چراکه دیوانی از این شاعران در دست نیست و جز معدودی شعر از آنان باقی نمانده است ولی قدرمسلم آن است که در آثار باقیمانده از آنها نشانههایی از مرثیه وجود ندارد. پس باید گفت این فن در ادبیات فارسی منحصراً از رودکی شروع میشود.
رودکی دومین مرثیه خود را چهار سال قبل از مرگش سرود که شهرت بیشتری یافته است، او مرثیه یاد شده را در مرگ دوست عزیز و شاعر همعصرش شهید بلخی سروده است.
کاروان شهید رفت از پیش
و آن ما رفته گیرمیاندیش
از شمار دو چشم یک تن کم
و از شمار خرد هزاران بیش