کتاب آسایشگاه ساعت شنی

کتاب آسایشگاه ساعت شنی مجموعه داستانی به قلم نویسنده و هنرمند لهستانی، برونو شولتس است که در سال ۱۹۳۷ منتشر شد. این مجموعه داستان رویا‌گونه و شاعرانه، برداشت هنرمندانه شولتس از زندگی حقیرانه در محله‌ای یهودی نشین، و مرگ پدرش است. در عنوان اثر، ساعت شنی به نمادی اشاره دارد که در بین مردم لهستان برای آگهی ترحیم استفاده می‌شود.

کتاب آسایشگاه ساعت شنی (Sanatorium Under the Sign of the Hourglass) دارای ۱۳ داستان مجزا با نام‌های کتاب، دوران بلوغ، بهار، شبی در ماهِ ژوئیه، پدرم به آتش‌نشانی ملحق می‌شود، پاییزی دیگر، فصلِ مُرده، آسایشگاه ساعت شنی، دودو، اِدی، مستمری‌بگیرِ پیر، تنهایی و آخرین فرارِ پدر است که هر یک به برهه خاصی از زندگی شولتس می‌پردازد. در آخرین داستان کتاب، شخصیت اصلی داستان برای ملاقات پدرش به یک آسایشگاه می‌رود ولی زمان در این محل شکلی خارق‌العاده دارد و این آسایشگاه فضایی ترسناک و ناراحت‌کننده دارد.

در سال ۱۹۷۳ فیلمی با اقتباس از این کتاب در لهستان به کارگردانی وویچیخ یژی هاس ساخته شد که برنده جایزه هیئت داوران جشنواره فیلم کن شد. اثر حاضر که توسط نگار عباس‌پور به فارسی ترجمه شده است، در انتشارات کتاب‌سرای نیک چاپ و منتشر می‌شود.

معرفی برونو شولتس

برونو شولتس نویسنده، هنرمند و منتقد ادبی لهستانی بود که در بین سال‌های ۱۸۹۲ تا ۱۹۴۲ زندگی می‌کرد. یا اینکه تعداد آثر منتشر شده از شولتس انگشت‌شمار است، منتقدین ادبی او را بزرگترین نویسنده لهستانی قرن بیستم می‌دانند. او در سال ۱۹۳۸ از طرف آکادمی ادبیات لهستان برنده جایزه‌ شاخه طلایی شد و آینده درخشانی به عنوان یک نویسنده در پیش روی خود داشت ولی فاجعه هولوکاست زندگی بلندپروازانه او را از بین برد. شولتس در سال ۱۹۴۲ بر اثر شلیک نیروهای نازی از دنیا رفت. این نویسنده لهستانی تنها دو کتاب به نام خود چاپ کرده است که هردو مورد توجه خوانندگان و منتقدین قرار گرفت. خیابان تمساح اولین کتاب و آسایشگاه ساعت شنی آخرین اثر منتشر شده از او بود.

سه دلیل برای خواندن کتاب آسایشگاه ساعت شنی

این کتاب که مجموعه‌ای از داستان کوتاه‌های شولتس  و از بهترین کتاب‌ها در دسته داستان و رمان است، با روایتی درگیرکننده و تصاویر و توصیفاتی هنرمندانه که زاده ذهن تصویرگر نویسنده است روبرو می‌شوید که باعث می‌شود حس کنید با چشمان باز رویا می‌بینید. از مزایای خواندن کتاب حاضر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آشنایی با ادبیات غنی کشور لهستان و قلم بی‌همتای شولتس
• امکان مطالعه داستان‌ها به صورت ناپیوسته
• متن داستان‌ها گاهی داستان‌های کافکا را به یاد می‌آورد

بخشی از کتاب آسایشگاه ساعت شنی

گاهی پدرم می‌رفت و من را با کتاب تنها می‌گذاشت؛ آن وقت باد خش‌خش‌کنان میان برگ‌های کتاب می‌وزید و تصویرها جان می‌گرفتند۔ و درحالی که برگ‌های بربادرفته‌ی کتاب ورق می‌خوردند و رنگ‌ها و شکل‌ها را در هم می‌آمیختند، لرزی میان ستون‌های متن می‌افتاد و از میان حروفش پرستوها و چکاوک‌ها را دسته‌دسته آزاد می‌کرد. برگی در پی برگی دیگر در هوا شناور می‌شد و چشم انداز را به آرامی سرشار از روشنی می‌کرد. مواقع دیگر، کتاب بی حرکت سر جایش بود و باد آن را به آهستگی و مانند رز‏ زینتی بزرگی باز می‌کرد؛ گلبرگ‌ها، یکی یکی، چون پلکی زیر پلکی‏ دیگر، همگی نابینا، مخملین و خیال‌انگیز باز می‌شدند و به آرامی مردمکی آبی رنگ، قلب طاووسی رنگارنگ یا آشیانه‌ی پرسروصدای مرغان مگس‌خوار را آشکار می‌کردند.

این واقعه مربوط به سال‌های خیلی دور است۔ مادرم هنوز سروکله‌اش پیدا نشده بود۔ من روزها را به تنهایی و همراه با پدرم توی اتاقمان می‌گذراندم؛ اتاقی که آن زمان به بزرگی دنیا بود. بلورهای آویزان از چراغ اتاق را پر می‌کردند از رنگ‌هایی که به هر سو می‌پاشید، از رنگین کمانی که به تمام کنج‌ها می‌تابید. وقتی که چراغ آویزان بر زنجیرهایش تاب می‌خورد، تمام اتاق میان تکه‌هایی از رنگین کمان می‌چرخید، انگار کره‌های هر نه ستاره تغییر جهت داده بودند و هر کدامشان دور دیگری می‌گشتند۔ دوست داشتم میان پاهای پدرم بایستم، انگار که آن‌ها ستون باشند، دستانم را از هر سو دورشان قلاب کنم. پدرم گاهی نامه می‌نوشت۔ من روی میز او می‌نشستم، تماشا می‌کردم و مدهوش می‌شدم؛ پیچ‌واپیچ‌های امضای پدرم مانند تحریرهای خواننده‌ی ترانه‌ای پُر زیر و بم درهم‌وبرهم و پیچ‌درپیچ بودند۔

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب آسایشگاه ساعت شنی

یکی از مزیت‌های جهانی شدن و کمرنگ شدن مرز جغرافیایی کشورهای، افزایش دسترسی به آثار ادبی کشورهایی است که کمتر موردتوجه دنیا قرار گرفته‌اند. اگر از خواندن کتاب آسایشگاه ساعت شنی لذت بردید، از شما دعوت می‌کنیم کتاب‌های زیر که از نویسنده‌های غیرانگلیسی است را امتحان کنید:

• کتاب مردی به نام اوه اثر فردریک بکمن
• زنی با موهای قرمز اثر اورهان پاموک
• ستاره‌ ی دوردست اثر روبرتو بولانیو
• سه رمان کوتاه اثر گابریل گارسیا مارکز
• پیش از آنکه قهوه‌ات سرد شود اثر توشیکازو کاواگوچی