کتاب طراحی پژوهش های اجتماعی نشر نی

پژوهش اجتماعی سه مرحله اصلی دارد: برنامه‌ریزی، اجرا و گزارش. در برخی از انواع پژوهش، این سه مرحله از هم جدا هستند و از همین ترتیب پیروی می‌کنند. در سایر انواع پژوهش، ممکن است این سه مرحله درهم بیامیزند. این کتاب درباره مرحله اول، یعنی درباره طراحی پژوهش اجتماعی است نه درباره جزئیات اجرای آن. مسلما، در برنامه‌ریزی باید پیش‌بینی شود که پژوهش چگونه انجام خواهد گرفت، و شناختن زیر و بم‌های روش‌های تحقیق در مرحله برنامه‌ریزی ضروری است تا بتوان تصمیم‌های خوبی اتخاذ کرد. برنامه‌ریزی در همه انواع پژوهش‌های اجتماعی نقش حیاتی دارد. نداشتن برنامه به‌معنای پذیرش خطر از دست دادن کنترل پروژه و ناکامی در اتمام موفقیت‌آمیز آن است. این واقعیت که در برخی از انواع پژوهش تصمیم‌های مربوط به برنامه‌ریزی باید در جریان پژوهش گرفته شوند، نمی‌تواند عذر و بهانه‌ای برای طفره رفتن از برنامه‌ریزی دقیق در آغاز پژوهش باشد. با این حال، ممکن است برای برنامه‌ریزی نیازمند پژوهش مقدماتی یا اکتشافی باشیم تا اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری‌های مربوط به طرح پژوهش به‌دست آید. بحث درباره عناصر اصلی طرح تحقیق، و روابط بین آنها، شاید ظاهرا شباهت زیادی به بحث مراحل انجام پژوهش اجتماعی داشته باشد. اما، تشخیص تفاوت میان فرایند برنامه‌ریزی، اجرای تحقیق و بازسازی این فرایند در مرحله گزارش بسیار اهمیت دارد.