کتاب هیچ نشر حکمت سینا (نشر سینا)

اگر از انسان‌ها درباره‌ی زندگی پیش از تولد بپرسیم، تصویری گنگ و مبهم از یک نیستی در ذهن‌شان پررنگ می‌شود. گاهی انسان از خود می‌پرسد که جهان، موجودات و بشر از کجا آمده‌اند. آیا قبل از این جهان دنیای دیگری وجود داشته است یا همه چیزی در خلاء و عدم بوده است. فرانک کلوز در کتاب هیچ به بسیاری از سوال‌های هستی شناختی پاسخ می‌دهد.

معرفی کتاب هیچ

کتاب هیچ درباره‌ی فلسفه‌ی نیستی و کیهان‌شناسی است. فرانک کلوز در این کتاب با زبان ساده‌ی فیزیک از دنیای ناشناخته‌ی عدم می‌گوید.

در واقع کتاب هیچ مقدمه‌ای بسیار کوتاه است که مخاطب را با تاریخچه‌ و علم خلا آشنا می‌کند. فرانک کلوز در کتاب هیچ افسانه‌های باستانی درباره‌ی آفرینش تا به‌روزترین نظریه‌های علمی را بررسی و تحلیل می‌کند و از نتایج به‌دست آمده توسط دانشمندان و نظریه‌پردازان بزرگ جهان می‌گوید؛ از اندیشه‌های «ارسطو» که بر این باور بود که وجود خلاء غیرممکن است تا نظریه‌های «نیوتن»، «ماخ» و «اینشتن».

نکته‌ی جالب درباره‌ی کتاب هیچ این‌ است که این سوال را در ذهن خواننده ایجاد می‌کند که امروزه دانشمندان چطور دریافتند که خلا وجود دارد و دارای ابعادی پنهانی است، حال آن‌که گذشتگان از آن بی خبر بودند. این اکتشافات جدید ممکن است پاسخ برخی از اساسی‌ترین سؤالات کیهان شناسی خوانندگان را بدهد.

مروری بر فصل‌های کتاب هیچ

فصل‌های کتاب هیچ با عناوین «جروبحث بسیار بر سر هیچ»، «درون اتم چقدر خالی است»، «فضا»، «امواج درون چه چیز حرکت می‌کنند»، «سفری سوار بر پرتو نور»، «بهای فضای خالی»، «دریای بی‌کران»، «خلاء هیگز» و «خلاء جدید» هستند که هر کدام دربرگیرنده‌ی توضیحات مفصل باذکر مثال‌اند. کلوز در این فصل‌ها موضوعاتی همچون کشف الکترون، بُعد فضا و زمان، اندیشه‌های دانشمندان درباره‌ی ماهیت فضا و زمان، ماهیت اِتِر و نظر اینشتین درباره‌ی آن و نظریه‌های فیزیک مدرن درباره‌ی خلاء را شرح می‌دهد.

نگاهی به درون‌مایه کتاب فرانک کلوز

انسان از زمان کودکی تا بزرگسالی با یک خلاء ذهنی درباره‌ی موجودیت همه‌ چیز مواجه است. او مدام از خود می‌پرسد جهان از کجا آمده است؟ آیا ما از هیچ خلق شدیم؟ قبل از به دنیا آمدن بشر جهان در خلا بوده است؟ قبل از این‌که آسمان‌ها و زمین به وجود آیند جهان چگونه بوده است؟ اگر هیچ حیاتی، سیاره‌ای یا هیچ اتمی با پتانسیل تبدیل‌ شدن به چیزهایی در آینده از اول وجود نداشت چه اتفاقی می‌افتاد؟ اگر عالم ماده را حذف کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا خلاء وجود دارد؟ آیا آفرینش این جهان تصادفی بوده است؟ فضای مستقل از ماده وجود دارد؟ آیا با حذف گونه‌های مختلف ماده می‌توان فضای باقی‌مانده را هم حذف کرد؟

انسان چنین سوال‌هایی را از خود می‌پرسد تا از جهان خود شناخت کاملی پیدا کند. در طول قرن‌ها اندیشمندان، فیلسوفان، نظریه‌پردازان و حتی بزرگان دینی سعی کرده‌اند این سوالات را از جهات فلسفی و مذهبی پاسخ دهند و به نتیجه‌هایی برسند. ولی با گذشت زمان و توسعه‌ی علم و تکنولوژی این سوالات در علم فیزیک به صورت مدرن بررسی شده است.

فرانک کلوز در کتاب هیچ با طرح این سوال که همه چیز از کجا آمده است، سیر توضیح خود را از اندیشه‌ی فیلسوفان یونان باستان شروع می‌کند و در ادامه از «گالیله»، «نیوتن» و «انیشتن» و در نهایت به دوران مکانیک کوانتومی و خلاء «هیگز» می‌رسد.

فرانک کلوز در بخشی از کتاب عنوان می‌کند: «در فلسفه‌ی عالم کوانتومی، آن‌ چیزی که ما به عنوان فضا و زمان می‌شناسیم از حبابی کوانتومی پدید آمده است. برای انسان تنها سه بعد فضا آشکار است به این معنی که او تنها در سه بعد ارتفاع و طول و عرض می‌تواند حرکت کند. انسان اگر بخواهد در ابعاد فضا حرکت کند دوباره می‌تواند به نقطه‌ی شروع بازگردد یا حرکت دیگری داشته باشد. مثلا از جنوب به شمال برود یا از غرب به شرق رود. حال اگر بُعد زمان را هم به این ابعاد اضافه کنیم در مقیاس بزرگ‌‌تر، عالم چهار بعدی فضا-زمان خواهیم داشت. اما انسان به دلیل محدودیت در عالم سه بعدی نمی‌تواند در بعد زمان حرکت کند یا در آن ناپدید شود.»

خلا کوانتومی، انباشته از ذرات است و می‌تواند شکل‌های مختلفی به خود بگیرد. در واقع هم انرژی مثبت و هم انرژی منفی در جهان وجود دارند که برآیند آن‌ها صفر است. به این معنی که انرژی مثبتی که درون یک ماده قرار دارد با کشش منفی میدان گرانشی به شکلی خنثی می‌شود که کل انرژی عالم هیچ‌ می‌شود و همین افت و خیزهای انرژی منشا این جهان شده است و ممکن است همه چیز افتی و خیزی کوانتومی از دل هیچ باشد.

فرانک کلوز در انتهای کتاب شعری زیبا می‌نویسد و بیان می‌کند که اگر همه‌ی این مباحث درست باشد بشر با این پرسش مواجه خواهد شد که پس چه قدرتی این هستی و نیستی را پدید آورده است.

معرفی فرانک کلوز؛ فیزیکدان معاصر

فرانک کلوز (Frank Close) که نام او در فارسی با تلفظ فرنک کلوس هم وجود دارد متولد 1945 در بریتانیا است. او در دانشگاه اکستر و آکسفورد به تدریس فیزیک مشغول است و پژوهش‌های خود را در حوزه‌ی ساختار کوارک ماده (فیزیک ذرات) انجام می‌دهد. مطالعات نظری کلوز درباره‌ی فیزیک ذرات بنیادی و به ویژه در مورد کششی است که کوارک‌ها را در نوکلئون‌ها کنار هم قرار می‌دهد.

فرانک کلوز یکی از برجسته‌ترین فیزیک‌دان‌های نظری کشور انگلستان، معلمی متعهد و ترویج‌دهنده‌ی علوم است. در سال 1993 پرفسور کلوز در موسسه‌ی سلطنتی سخنرانی‌هایی درباره‌ی «پیاز کیهانی» ارائه کرد و کتابی معروف هم با همین عنوان نوشت. سخنرانی‌های پرشور و  و مفید او در زمینه‌ی فیزیک و توسعه‌ی علوم دیگر منجر به دستیابی‌های علمی بیش‌تر اطرافیانش شد.

فرانک کلوز بیش از 12 کتاب در حوزه‌ی اخترشناسی و کیهان‌شناسی و به‌ویژه فیزیک ذرات برای مخاطب عام نوشته است. مجموعه سخنرانی‌های کلوز در باب موضوع عدم یا نیستی بعدها در کتابی با عنوان هیچ منتشر شد. او در این کتاب با استفاده از فیزیک مدرن به سوالات مهم بشر پاسخ می‌دهد.از آثار پرفسور کلوز که در ایران هم ترجمه و منتشر شده اند می‌توان به کتاب‌های «معمای بی‌نهایت»، «نظریه‌های همه چیز»، «فلسفه‌ی فیزیک»، «فیزیک ذرات» و «پادماده» اشاره کرد.

سال ۲۰۰۴ روزنامه گاردین درباره‌ی کلوز نوشت:‌ «پروفسور کلوز علاقه‌ی زیادی دارد که علمش با راز و رمز‌هایی همراه باشد. مثلا این احتمال وجود دارد ذره‌ای که او به دنبال کشف آن است تنها یک خیال واهی باشد.»

کلوز در سال ۱۹۹۶ مدال کلوین را از سوی موسسه فیزیک دریافت کرد. پرفسور کلوز دو مدال دیگر هم به پاس پژوهش‌ها و فعالیت‌های خود در ترویج علوم ارتباطی در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۳ گرفت.

ترجمه فارسی کتاب هیچ و انتشار در ایران

«شادی حامدی‌آزاد» متولد ۱۳۵۹ در تهران است. او از نوجوانی تحت تاثیر داستان «هوشمندان سیارة اوراک» نوشته‌ی «فریبا کلهر»، مجموعه کتاب‌های علم به زبان ساده نوشته‌ی «آیزاک آسیموف» و زندگی‌نامه‌ی «ویلیام هرشل» منجم و موسیقی‌دان آلمانی به علم نجوم و کیهان‌شناسی علاقه‌مند شد. «شادی حامدی‌آزاد» با حضور در رصدخانه‌ی تهران و خواندن نشریات نجوم وگذراندن دوره‌های ترجمه‌ و ویرایش متون علمی، علاقه‌ی خود را به تخصص تبدیل کرد. او بعد از اتمام تحصیلات خود در رشته‌ی طراحی صنعتی دانشگاه تهران در تحریریه‌ی ماهنامه‌ی نجوم شروع به فعالیت کرد. او ابتدا فعالیت خود را با مقالات ساده تر شروع کرد و بعد با ترجمه‌‌ی مقاله‌های تخصصی و کتاب‌های علمی به عنوان یکی از مترجمان شناخته‌شده در حوزه‌ی نجوم، کیهان‌شناسی و فیزیک، محیط ‌زیست و تاریخ علم مطرح شد.

«شادی حامدی‌آزاد» در ترجمه‌ی آثار علمی برای نوجوانان و چند کتاب داستانی از جمله کتاب «پیرمرد صدساله‌ای که از پنجره بیرون پرید و ناپدید شد» برای نشر «به‌نگار» هم تجربه‌ی موفقی داشته است.

تخصص و دانش «حامدی‌آزاد» از اصطلاحات نجوم و فیزیک باعث شده تا کتاب هیچ ترجمه‌ی روان و قابل‌ فهمی داشته باشد. او در ترجمه‌ی کتاب با در نظر گرفتن زبان و لحن نویسنده مخاطب عام را به آشنایی با مفاهیم علمی تشویق می‌کند. انتشارات «فرهنگ معاصر» ناشر دیگری است که کتاب هیچ را با ترجمه‌ی «فیروز آرش» منتشر کرده است.

علاقه‌مندان به علم فیزیک و کتاب‌های فرانک کلوز می‌توانند نسخه‌ی الکترونیکی (pdf) کتاب هیچ با ترجمه شادی حامدی‌آزاد را در سایت فیدیبو خرید و دانلود کنند.

اگر به کتاب‌های فیزیک و علمی علاقه‌مندید کتاب‌های هیچ، «سیاهچاله‌ها»، «کهکشان‌ها» و «فاجعه‌های جهانی» از مجموعه‌ کتاب‌هایی است که انتشارات «بصیرت» با ترجمه‌ی «شادی حامدی‌آزاد» منتشر کرده است. برای خرید و دانلود کتاب‌های علمی می‌توانید به وبسایت فیدیبو مراجعه کنید.

در بخشی از کتاب هیچ می‌خوانیم

روشنایی کاذب است و درواقع دنیایی از بی‌اطمینانی‌ها را در مقابل‌مان می‌گشاید، یکی از بنیان‌های علم مدرن و مفهومی بسیار دور از شهود و درک ماست. بعدها مشخص می‌شود که این مفهوم نتایج ژرفی در تلاش ما برای درک فضای تهی دارد. درواقع مکانیک کوانتومی ظاهرا نشان می‌دهد که شاید ارسطو درست می‌گفته است؛ خلا نه تنها خالی نیست بلکه پر از فعالیت و جوش و خروش است. پس نخست اجازه دهید با اندیشه‌های فیزیک کوانتومی آشنا شویم و سعی کنیم ارتباط آن‌ها را با اندیشه‌های نیوتن و اینشتین بفهمیم. انسان‌ها نسبت به اتم‌ها ابعادی عظیم دارند. حواس ما طوری ساخته شده‌اند که ما را از دنیای بزرگ مقیاس اطراف‌مان آگاه می‌کنند. چشمان ما طوری ساخته شده که به طیف نور حساس است؛ از ابتدا نیاکان ما لازم بوده که مهاجمان اطراف خود را ببینند و نیازی نداشتند ستاره‌های رادیویی یا اتم‌ها را ببینند.