کتاب سه‌گام تا فرزندپروری اصولی نشر کنکاش

با سپاس از یزدان پاک که این فرصت و توان را به ما عنایت داشتند تا کتاب ((سه‌گام تا فرزند پروری اصولی)) را همانند سایر کتاب‌های چاپ‌شده از مجموعه سه‌گام در محورهای؛ مبانی تربیت اصولی، سبک‌های فرزند پروری و عوامل و موانع در تربیت اصولی به مرحله چاپ برسانیم.

بدون شک یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین دوران زندگی آدمی دوران کودکی است. دورانی که در آن شخصیت فرد پایه‌ریزی شده و شکل می‌گیرد. این حقیقت انکارناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین پایین (طفولیت) فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی آن‌ها شامل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را دربر گیرد. این ابعاد عوامل تعیین‌کننده و اساسی یک انسان هستند که از دوران کودکی پایه‌گذاری و شکل می‌گیرند و به این مهم توجه داشته باشیم که موقعیت‌شناسی در تربیت و پرهیز از دست‌کاری، زودرسی و پیش¬رسی، هنر پنهان تربیت پایدار است و برعکس، دخالت در تسریع زایش و شکوفایی استعدادها به‌منزله شتاب‌زدگی در زایمان زودرسی است که حاصلی جز تولد نوزاد ناقص‌الخلقه و معلول ندارد. اغلب آسیب‌های تربیتی، ناشی از همین شتاب‌زدگی‌های لجام‌گسیخته است. بخش دیگری از آسیب‌ها در آن‌سوی منحنی، یعنی دیررسی‌ها، تأخیرهای بیش‌ازحد و واگذاری‌های غیرمسئولانه است ازاین‌رو تربیت آسیب‌زا ترجمان خروج از اعتدال در فروگذاری قانون طبیعت و ورود نا به هنگام به تربیت طبیعی است.

تولد فرزند یکی از نقاط عطف زندگی هر زوج و از خاص‌ترین اتفاقات زندگی آن‌ها است، آن‌چنان‌که می‌توان زندگی زوج را به دو بخش قبل از تولد فرزند و بعد از تولد فرزند تقسیم کرد. هر پدر و مادری آرزو دارد فرزندانش خوشبخت و عاقبت‌به‌خیر باشند و در راه این آرزو از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند. بدیهی است که بدون مطالعه و آموزش، رسیدن به این مهم، سخت و یا ناممکن خواهد بود‌. چرا که یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای هر کار، آگاهی و سپس توانایی انجام آن است.

تربیت مؤثر فرزندان یا فرزند پروری اصولی، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پدر و مادرها به‌ویژه در شرایط زندگی کنونی است. والدین در این امر،‌ حساس‌تر از گذشته شده‌اند و تلاش می‌کنند مهارت‌های زندگی، آداب معاشرت، نظم و مسئولیت‌پذیری و هر آنچه فکر می‌کنند خوب است را، در فرزندان خود تقویت و افراد مؤثری را به جامعه تحویل دهند.

البته این را هم بگوییم که فرزند پروری كار ساده‌ای نيست، هرچند ساده به نظر می‌آید، چرا که در نگاه عوام همین که یک زوج تشکیل خانواده دادند و زیر سقف زندگی مشترک رفتند می‌توانند صاحب فرزند شوند؛ اما آیا هر زوجی می‌توانند فرزند به دنیا آمده را به نحوی تربیت کنند که برای خود و جامعه مفید و مؤثر باشد؟ پژوهش‌ها نشان داده‌اند تربیت نوزاد، فن بسيار ظريف و حساسي است كه كارداني، دانش، بردباري و قاطعيت لازم دارد؛ که از قدیم گفته‌اند: نه هر که سر بتراشد قلندری داند!

متأسفانه اكثر پدران و مادران با فنون فرزند پروری آشنا نيستند و به همين جهت غالباً كودكان با برنامه حساب‌شده و درست پرورش نمی‌یابند و خودبه‌خود و به شیوه‌های خود رو و تقليدي بزرگ می‌شوند. همین هم سبب‌ساز یکی از چالش‌های مهم در جوامع بشری شده است. همه می‌دانیم دوران کودکی، دوران سرنوشت‌ساز زندگی هر فرد محسوب می‌شود. در این دوره است که کودک تمام آنچه را که در بزرگسالی لازم دارد، به‌واسطه تربیت فرا می‌گیرد.

اگر والدین از اصول و روش‌های تربیتی مناسب در پرورش کودک خود بهره برند، کودک شخصیت خود ساخته پیدا کرده و فرایند رشد عقلانی، عاطفی و اجتماعی متعادلی را پیموده و دچار افسردگی، عقده‌های روحی، خلأ شخصیتی و ... نمی‌گردد. با اندک تأملی در اطراف خود، تعداد زیادی از والدین را می‌¬بینیم که برای معرفی شدن به‌عنوان یک والد خوب، تمام تلاششان را می‌کنند؛ اما نکته مهم و گاه فراموش‌شده، این است که فرزند پروری مفاهیمی بیش از تأمین مالی کودک، رسیدگی به خوراک و پوشاک و نیازهای مادی او را در برمی‌گیرد. صفایی حائری در این مورد می‌گوید؛ «کودک انسان، مانند بچه سایر حیوانات نیست. فقط شکم و بدن نیست تا برای تولیدش منتظر درآمد و خوراک و لباس باشیم؛ همین که بودجه بود، قطارشان کنیم و همین که تنگدستی پیش آمد شعار بدهیم، اولاد کمتر، آسایش بیشتر!»

در این بخش از گام اول فرزند پروری اصولی، ابتدا مفاهیم مهم ‌تربیتی و عوامل تأثیرگذار در آن و در بخش دوم مراحل رشدی و نیازهای هر مرحله را از کودکی تا نوجوانی بررسی می‌نماییم.