کتاب طنزآوران جهان نمایش جلد 7 نشر گویا

جزیه و تحلیل ساختارِ نمایشی همیشه تکیه بر شناخت نمایش (دراماتورژی) دارد. این دو زمینۀ بررسی آثار نمایشی در عین استقلال، اصولِ مشترکی را در بردارند و همیشه لازم و ملزوم یکدیگر. بررسی ساختاری نمایش‌نامه، به ویژه کمدی، از دو دیدگاهِ به هم پیوسته ممکن است: ساختارِ بیرونی (خط سیر و فصل‌بندی داستان، روایت و شیوۀ آن، تعدادِ شخصیت‌ها، پیچش داستانی و تعداد آنها، تعداد موقعیت‌های نمایشی و دگرگون شدن آنها و جزء اینها ...)، و ساختارِ درونی (مضمون در داستان، کنش نمایشی و شکلِ آن، مناسبات میان شخصیت‌ها، تضاد میانِ شخصیت‌ها مبتنی بر کنش نمایشی و جزء اینها ...).

برای دسته‌بندی نمایش‌نامه‌ها، به جزء اشکالِ گوناگونِ نمایش، گاه از روشِ «الگوبندی» بهره می‌بریم و در این میان شاید نخستین الگو، الگوی تعداد شخصیت باشد که خود رویکردی اجرایی دارد: تعداد شخصیت‌ها (برآمده از ساختار بیرونی) و شکلِ کنشی میان آنها (مطرح شده در ساختار درونی). پس فقط تعداد شخصیت‌های نمایشی نمی‌تواند مبنای دسته‌بندی و الگوانگاری باشد، باید تعداد با مناسبات و کنش میان آنها نیز منطبق گردد.

برای مجموعۀ «طنزآورانِ جهانِ نمایش»، انتخاب کمدی‌نویس، معرفی او و عرضه داشتن یک یا چند کمدی از او، شاید ساده‌ترین و مستقیم‌ترین راه و روش بنماید، اما گاه لازم می‌آید به سراغِ دسته‌بندی ساختاری کمدی‌های جهان هم برویم، کاری که در دفتر چهارم (دونفره‌ها) به انجام رساندیم.

حضور سه شخصیتِ اصلی در آثار ادبی جهان، به ویژه «آثار کمدی»، قدمتی دیرینه دارد. سخن را به درازا می‌کشاند اگر بخواهیم فهرستی از این آثار را در اینجا بیاوریم؛ به همین بسنده کنیم که در میان داستان‌ها (رسمی یا عامیانه)، رمان‌ها و حتی نمایش‌نامه‌ها، رجوع کنید به عدد «سه»، هنگامی که پیش از یک نام یا یک حرفه و یا جزء اینها آمده و در بسیاری از موارد خود عنوان این آثار قلمداد شده است.

در این دفتر، چهار کمدی از سه طنزآورِ امروز جهانِ نمایش را عرضه می‌داریم و این دفتر را «سه نفره‌ها» می‌نامیم.

-متن از پیشگفتار کتاب-