کتاب درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی نشر مرکز

معرفی کتاب درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی

کتاب درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی اثر امیل دورکیم، با ترجمهٔ باقر پرهام و انتشار توسط نشر مرکز، نه تنها یک اثر کلاسیک در جامعه‌شناسی، بلکه سنگی بنا در شکل‌گیری این رشته به عنوان یک علم مستقل محسوب می‌شود. دورکیم در این کتاب، به بررسی این پرسش بنیادین می‌پردازد که چه چیزی انسجام و همبستگی اجتماعی را در جوامع انسانی حفظ می‌کند؟ او با معرفی مفهوم «تقسیم کار اجتماعی» نشان می‌دهد که چگونه تخصصی شدن وظایف و مشاغل در جامعه، ساختار همبستگی اجتماعی را از نوعی «مکانیکی» در جوامع سنتی به نوعی «ارگانیکی» در جوامع مدرن تغییر می‌دهد. نشر مرکز با انتشار این اثر با ترجمهٔ باقر پرهام، خدمتی بزرگ به جامعهٔ علمی و فرهنگی ایران کرده و امکان دسترسی آسان به این اثر مهم را برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مباحث جامعه‌شناسی فراهم آورده است. 

دورکیم در این اثر، با بررسی آماری و تاریخی جوامع مختلف، نشان می‌دهد که چگونه افزایش جمعیت و تراکم آن، به افزایش رقابت و در نتیجه، به تخصصی‌تر شدن وظایف و مشاغل منجر می‌شود. این تخصصی شدن، اگرچه باعث افزایش بهره‌وری و پیشرفت مادی جامعه می‌شود، اما در عین حال، چالش‌های جدیدی را نیز در زمینهٔ همبستگی اجتماعی به وجود می‌آورد.

خلاصه کتاب درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی

محور اصلی کتاب «درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی» بررسی چگونگی تحول همبستگی اجتماعی در گذار از جوامع سنتی به مدرن است. دورکیم دو نوع همبستگی را متمایز می‌کند:

• همبستگی مکانیکی: این نوع همبستگی در جوامع سنتی حاکم است و بر پایهٔ شباهت‌ها و اشتراکات زیاد بین افراد شکل می‌گیرد. در این جوامع، افراد سبک زندگی، ارزش‌ها، باورها و مشاغل مشابهی دارند و به همین دلیل، به طور ناخودآگاه به یکدیگر وابسته هستند. وجدان جمعی در این جوامع بسیار قوی است و هرگونه انحراف از آن با واکنش شدید جامعه روبرو می‌شود. این نوع همبستگی، شبیه به اجزای یک ماشین است که هر کدام وظیفه‌ای مشابه دارند.
• همبستگی ارگانیکی: این نوع همبستگی در جوامع مدرن و صنعتی دیده می‌شود و بر پایهٔ وابستگی متقابل و تخصصی شدن وظایف شکل می‌گیرد. در این جوامع، افراد به دلیل تفاوت‌ها و تخصصی شدن مشاغلشان به یکدیگر نیازمندند. هر فرد نقش خاصی در جامعه ایفا می‌کند و برای رفع نیازهای خود به دیگران وابسته است. این نوع همبستگی، شبیه به اندام‌های یک موجود زنده است که هر کدام وظیفه‌ای خاص بر عهده دارند و برای بقای کل بدن، به یکدیگر وابسته هستند. در این جوامع، وجدان جمعی ضعیف‌تر می‌شود و جای خود را به قوانین مدون و حقوقی می‌دهد که روابط بین افراد را تنظیم می‌کنند.

دورکیم معتقد است که افزایش تقسیم کار اجتماعی، اگر به درستی مدیریت نشود و نهادهای اجتماعی مناسب برای تنظیم آن شکل نگیرد، می‌تواند منجر به وضعیتی به نام «آنومی» یا بی‌هنجاری شود. آنومی وضعیتی است که در آن هنجارها، ارزش‌ها و قوانین جامعه ضعیف می‌شوند یا از بین می‌روند و افراد احساس بی‌هدفی، سردرگمی و بی‌معنایی می‌کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی مانند جرم، خودکشی و بی‌اعتمادی شود. دورکیم در این کتاب به راه‌های جلوگیری از آنومی و ایجاد همبستگی پایدار در جوامع مدرن نیز می‌پردازد. او بر اهمیت نهادهای واسط مانند اصناف و اتحادیه‌ها تأکید می‌کند که می‌توانند نقش مهمی در تنظیم روابط اجتماعی و جلوگیری از آنومی ایفا کنند.

معرفی امیل دورکیم، نویسنده کتاب درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی

دیوید امیل دورکیم (David Émile Durkheim) (۱۸۵۸-۱۹۱۷) جامعه‌شناس، فیلسوف اجتماعی و مردم‌شناس برجستهٔ فرانسوی بود که به عنوان یکی از بنیانگذاران جامعه‌شناسی مدرن و پدر جامعه‌شناسی علمی شناخته می‌شود. او تلاش کرد تا جامعه‌شناسی را به عنوان یک علم مستقل با موضوع و روش‌های خاص خود تعریف کند. دورکیم بر اهمیت «واقعیت‌های اجتماعی» به عنوان موضوع مطالعهٔ جامعه‌شناسی تأکید داشت. او معتقد بود که واقعیت‌های اجتماعی، پدیده‌های بیرونی و اجباری هستند که بر رفتار و اندیشهٔ افراد تأثیر می‌گذارند و قابل مطالعهٔ علمی هستند.

دورکیم در طول زندگی خود، آثار مهم و تأثیرگذاری را به رشتهٔ تحریر درآورد که از جملهٔ آنها می‌توان به «قواعد روش جامعه‌شناسی» (Les Règles de la méthode sociologique)، «خودکشی» (Le Suicide) و «صور بنیانی حیات دینی» (Les Formes élémentaires de la vie religieuse) اشاره کرد. این آثار، به همراه کتاب «درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی»، جایگاه دورکیم را به عنوان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین اندیشمندان در تاریخ جامعه‌شناسی تثبیت کردند. دورکیم تأثیر بسزایی بر شکل‌گیری جامعه‌شناسی به عنوان یک رشتهٔ علمی مستقل و همچنین بر نظریه‌های جامعه‌شناسی بعدی گذاشته است. او با تأکید بر روش‌های علمی و مطالعهٔ واقعیت‌های اجتماعی، راه را برای تحقیقات جامعه‌شناختی بعدی هموار کرد.

چرا باید کتاب «درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی» را با ترجمه باقر پرهام بخوانیم؟

ترجمهٔ باقر پرهام از کتاب «درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی» به دلایل متعددی از بهترین و معتبرترین ترجمه‌های این اثر به زبان فارسی محسوب می‌شود. پرهام با تسلط خود بر زبان فرانسه و همچنین دانش عمیق خود در زمینهٔ جامعه‌شناسی و فلسفه، توانسته است مفاهیم پیچیده و ظریف دورکیم را به زبانی شیوا، دقیق و قابل فهم برای خوانندهٔ فارسی‌زبان منتقل کند. دقت او در برگردان اصطلاحات تخصصی، حفظ لحن علمی و در عین حال روان متن اصلی، و همچنین ارائهٔ توضیحات و پاورقی‌های مفید، از ویژگی‌های برجستهٔ این ترجمه است.

مطالعهٔ آثار کلاسیک جامعه‌شناسی با ترجمه‌ای دقیق و قابل فهم، برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به این حوزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ترجمهٔ باقر پرهام این امکان را فراهم کرده است که مخاطبان فارسی‌زبان بتوانند به طور مستقیم و بدون واسطه با اندیشه‌های دورکیم در مورد تقسیم کار اجتماعی، همبستگی اجتماعی، آنومی و سایر مفاهیم کلیدی او آشنا شوند و از آنها بهره‌مند گردند. این ترجمه، نه تنها به درک بهتر کتاب کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش علاقه و انگیزهٔ مخاطب برای مطالعهٔ بیشتر در این زمینه می‌شود.

پیشنهادهایی برای دوستداران این کتاب

برای درک بهتر اندیشه‌های دورکیم و مباحث مرتبط با تقسیم کار اجتماعی، پیشنهاد می‌شود آثار زیر نیز مطالعه شوند:

کتاب صور بنیانی حیات دینی نشر مرکز

کتاب تربیت و جامعه شناسی نشر انتشارات کندوکاو

کتاب آگاهی جمعی در جامعه شناسی دورکیم نشر انتشارات کندوکاو