معرفی، خرید و دانلود کتاب امثال و حکم مردم خراسان جنوبی جلد 1

شیوه تدوین در این اثر، بدین‌گونه می‌باشد که: همه امثال و تعبیرات را براساس حرف اوّل به شیوه الفبایی آورده‌ایم. مَثَل یا تعبیر کنایی که بدین صورت نقل شده، «مَدخلِ» مَثَل است که پایه مَثَل و نظایر و اشباه آن، بر آن پایه قرار می‌گیرد. هر مَثَل طرحی دارد و شکلی که در همه متن به صورت یک دست رعایت شده است.۴۲ از باب توضیح یادآور می‌شود که: پس از نقلِ متن هر مَثَل، ضبط آوایی (phonétique) آن را آورده‌ایم و سپس معنی هر مَثَل را به سبک زبانِ معیار فارسی کنونی نقل کرده‌ایم، وانگهی به کاربرد و احیاناً ریشه تاریخی مثل اشاره کرده‌ایم؛ نیز پس از آن به ذکر نظایر آن مَثَل در زبان معیار پرداخته‌ایم و در آخر همان صفحه به موارد مشابه از همان مثال در عامّة مردم ارجاع داده‌ایم و برحسب ضرورت پس از آن صورت و همانند مَثَلِ اصلی را به صورت «نقلی دیگر» ذکر کرده‌ایم.۴۲.

در نقل و نگارش مَثَل‌ها و تعبیرات زبانی، تکیه ما بیشتر بر صورت مسموع بوده، چه عبارت مورد نظر در لباس جمله باشد و چه شبه جمله یا صورت خاصّی از صرف فعل و ادای عبارت. در نگارش امثال، از ساده و بسیط همه گونه دیده می‌شود. شاید برخی عبارات جنبه مَثَل محض نداشته باشد، این‌گونه اشارات به دلیل آن‌که نمودار تعبیرات ساده زبانی هست آمده، و لکن این موارد محدود است و مختصر.۴۳ با توجّه به صورت آوایی هر کلمه، ممکن است دو ضبط مختلف یا بیشتر از همان کلمه در متن دیده شود. این معنی ناشی از تنوّع گویشی است و اختلاط آن‌ها، درست مانند این‌که شما لفظ «آب» را ممکن است به چند صورت ملاحظه بفرمایید، از نوع: إ / e، اَوْ aw، أَی / ey، اِ / e، عو / aow، یا لفظِ نَمُمُ / namom، نَمام / namam، نَمایُم / namayom، نَمُخُوم / namoxom از واژه مَاستن (خواستن) و نَماستن (نخواستن) و از این قبیل موارد.

شاید به همین سبب هم بوده است که ما نقل قول‌های مختلف از یک مثل را آورده‌ایم و ارجاعهایی هم از یک مورد به مورد یا مواردی دیگر داشته‌ایم. با همه این‌ها، به دلیل نقل‌های مختلف یک مثل و تنوّع در ساخت‌ و ترکیب تعبیر کنایی، احتمال خلط مبحثی هست، بدین‌معنی که شاید یک ترکیب زبانی در دو جا آمده باشد. از این جهات عذر خواهیم که لابد مطلبی از چشم و دید و حافظه ما به دورافتاده، هم‌چنان‌که جای بسیاری ترکیبات کنایی دیگر در متن خالی خواهد بود.