کتاب گزیده مقالات جغرافیا و تحلیل بزهکاری نشر آذرکلک

متأسفانه میزان ناهنجاری در حوزه‌های شهری بیش از نقاط دیگر کشور است. در این میان، تهران به دلیل شرایط خاص فضایی و جغرافیایی دارای بالاترین آمار جرم و جنایت بین شهرهای کشور است. از بین زندانیان کشور که در نقاط شهری مرتکب جرم و دستگیرشده‌اند، تعداد ۷۳/ ۱۱ درصد آن‌ها کسانی هستند که در شهر تهران مرتکب یک عمل مجرمانه شده و سپس دستگیر شده‌اند (سازمان زندان‌ها، ۱۳۷۹، ص ۲۷). این امر نشان می‌دهد که تهران با تفاوتی فاحش نسبت به دیگر شهرها، دارای بیشترین میزان جرائم شهری است و بعد از آن شهر مشهد با داشتن ۱۹/ ۶ درصد زندانیان کشور در مرتبه‌ی دوم قرار دارد.

بررسی تعداد جرم و جنایت استان تهران طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که زندانیان این استان ط یک دوره‌ی هشت‌ساله از خردادماه ۱۳۷۲ لغایت خرداد ۱۳۸۰ بالغ بر ۶۷ درصد افزایش یافته است. اگرچه این رقم با عنایت به رابطه‌ی مثبت رشد جمعیت و بزهکاری به عنوان تابعی از افزایش کمی جمعیت در این استان تلقی شود، لیکن آنچه بسیار اهمیت دارد، نسبت این رشد است که طی این دوره‌ی زمانی به شکل تصاعدی افزایش یافته و رشد جرائم، چندین برابر رشد جمعیت بوده است. این مشکل ازیک‌طرف موجب ناامنی، دلهره، هراس و آشفتگی زندگی شهروندان شده و از طرف دیگر سلامت شهر را به خطر انداخته و موجب می‌شود تا سیستم قضایی و انتظامی کشور بودجه کلانی را صرف کشف جرم، تعقیب و دستگیری و نگهداری مجرمین، رسیدگی‌های قضایی و مجازات آن‌ها نماید، مضافاً اینکه تجربه‌ی گذشته‌ی کشور و بررسی‌های جهانی به‌خوبی اثبات نموده که صرف تعقیب کیفری و مجازات مجرمین برای مبارزه با تبهکاری اجتماعی کافی نیست و به‌طورقطع تا عوامل جرم در جامعه موجود باشد، مبارزه با مجرم به عنوان معلول فایده‌ای ندارد. با توجه به اینکه مکان، انسان (و زمان) عناصر مهم ارتکاب جرم هستند، ازاین‌رو با درک صحیح قواعد و منطق مجرمین در انتخاب مکان، زمان و نوع رفتار مجرمانه می‌توان نسبت به جلوگیری از وقوع جرائم اقدام نمود. این پژوهش سعی دارد تا ضمن بررسی پراکندگی اعمال مجرمانه در محدوده‌ی جغرافیایی شهر تهران، ارتکاب کج روی‌های اجتماعی را با شرایط مکانی آن مورد آزمون قرار دهد. ازاین‌رو تحقیق حاضر اهداف زیر را مدنظر قرار می‌دهد:

الف. شناسایی مکان‌های جرم‌خیز تهران، یعنی محدوده‌های خاصی از شهر که تعداد زیادی از ناهنجاری‌ها در آن اتفاق می‌افتد.

ب. ارزیابی شرایط مکانی شهر و حوزه‌های جرم در رفتار و فعالیت‌های مجرمانه و غیرقانونی دست‌اندر کاران امر می‌توانند با شناسایی عوامل مکانی و اتخاذ تدابیر لازم در از بین بردن این علل همت گمارند و به تبع آن در کاهش میزان جرائم موفق باشند.

قلمرو زمانی تحقیق بهار سال ۱۳۸۰ و تلاقی آن با زمان و مدت محکومیت مجرمینی است که به دلیل عمل غیرقانونی خود، دستگیر و در هنگام جمع‌آوری اطلاعات در زندان محبوس بوده‌اند.

-متن از کتاب-