کتاب ارتباط در مددکاری اجتماعی اسماعیل عباسی زاغه نشر انتشارات آوای نور

ارتباط از مولفه های اصلی زندگی اجتماعی است. مهارت برقراری ارتباط موثر یکی از مهم ترین پیش بینی کننده های سلامت روابط بین فردی بشمار می رود. از عوامل موثر در بهداشت روان انسان ها، توانایی برقراری ارتباط مناسب و موثر با دیگران است. در یک ارتباط مناسب، اطلاعات شناختی و هیجانی به نحو صحیح بین انسان ها جریان می یابد و موجب رشد فردی و اجتماعی می گردد. اگر بخواهیم برای فردی کار مثبتی انجام دهیم باید نیازهای او را در نظر بگیریم. انسان ها نیاز دارند که افکار و احساسات خود را بیان نمایند و بدانند به آنها گوش فرا داده می شود و جدی گرفته می شوند. ارتباط مناسب می تواند منبع مهمی از حمایت های خانوادگی و اجتماعی را برای فرد به فراهم آورد. در عصری که هر لحظه اش در گرو تغییرات شگفت انگیز است، ارتباطات حرف اول را می زند. تحقیقات نشان می دهد که حدود ۷۵درصد از اوقات روزانه ما به نحوی در تماس و ارتباط با دیگران می گذرد . به همین دلیل کیفیت زندگی هر کس بستگی به کیفیت ارتباطات او با دیگران دارد. برای مثال : همه ما در محیط کار فرصتهای یکسانی داریم اما تنهاکسانی مسیر پیشرفت و ترقی را به سرعت می پیمایند و احترام، اعتبار و مقام برای خویش کسب می کنند که قدرت بیان داشته باشند ، خود را بدرستی مطرح کنند و در شرایط مختلف و با افراد مختلف ، ارتباطی مناسب و مؤثر برقرار کنند . ارتباطات مجموعه ای از مهارت هاست. اما مهمترین آنها درک نقطه نظرهای طرف مقابل و تفهیم نقطه نظر های خویش است. زبان تنها وسیله ارتباطی نیست و کاملترین آن هم نیست چرا که پیامهای انسانی، بخصوص آنهایی که از احساسات و هیجانات و عواطف مایه می گیرند، چنان پیچیده اند که هیچ کلامی گویای آن نیست، به همین دلیل گاه یک نگاه، لحن صدا یا یک حرکت حاوی پیامی است که از نهفته ترین درونیات فرد سرچشمه می گیرد. مهارت در ایجاد رابطه مناسب با دیگران بر توانایی ها و اعتماد به نفس ما می افزاید ، استعداد و دست آورد هایمان را می نمایاند و احترام و قدردانی دیگران را جلب می کند. هر چه بهتر با دیگران رابطه برقرار کنیم. مسئولیت ها را بهتر به مرحله اجراء می گذاریم و در نتیجه در حرفه خود موفق تر بوده و درآمد بیشتری را به خود اختصاص می دهیم. ما بر آنیم تا توانایی برقراری ارتباط اثربخش و همچنین توانایی رسیدن به تفاهم با دیگران را بیاموزیم. در مجموع درک و توانایی بکارگیری ارتباطات، از مهمترین مهارتهایی است که افراد باید بیاموزند. زیرا ارتباط مناسب در موفقیت افراد در محل کار و اجتماع، بسیار مؤثر است. توان برقراری ارتباط مؤثر ، غالبا میزان شایستگی و احتمال موفقیت فرد را تعیین می کند. بنابراین از آنجایی که دائما با مردم در ارتباط می باشیم باید از روابط اجتماعی قوی برخوردار باشیم و توانایی برقراری ارتباط با مردم را داشته باشیم، از انعطاف پذیری بسیار بالایی برخوردار باشیم چرا که با افراد گوناگون با آداب و رسوم متفاوت در ارتباط می باشیم . ارتباط عبارت است از فرایند ارسال و دریافت پیام. با توجه به این تعریف هر ارتباطی مستلزم حضور دو یا چند نفر می باشد. هدف اصلی از برقراری ارتباط، انتقال پیام است. این پیام می تواند بصورت کلامی یا غیرکلامی منتقل شود. هرگونه اشکالی در انتقال پیام می تواند باعث اختلال در ارتباط گردد. برقراری ارتباط اولین ضرورت یک زندگی اجتماعی است. ارتباط پدیده‌ای است که طی آن اطلاعات منتقل می گردد. اگر اطلاعات به نحوی انتقال یابدکه در ذهن فرستنده وگیرنده، یک معنی واحد شکل بگیرد، می توان گفت ارتباط کامل بوده است. ارتباط امری اجتناب ناپذیر است وکلیه اجزای جهان خواسته یا ناخواسته با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. ارتباط حتی درسکوت و بین اجزای بی جان نیز وجود دارد. کلیه اجزای پیرامون ما با ما در ارتباطند و پیام هایی را به ما منتقل می کنند. ارتباط موثر لازمه رشد اجتماعی است. هدف اصلی هر ارتباط انتقال صحیح وکامل معنی است. معنی یک مفهوم درونی است که در ذهن افراد جای دارد. عوامل متعدد فردی مانند فرهنگ، سطح تحصیلات، تجربیات، حالات عاطفی، توقعات و پیش فرض‌ها و غیره برمعنی که از اطلاعات دریافتی در ذهن فرد شکل می‌گیرد اثر می‌گذارد. بنابراین مجموعه واحدی از اطلاعات می تواند در ذهن افراد مختلف معانی متفاوتی ایجادکند. این مسئله اهمیت مسئولیت فرستنده و گیرنده را افزایش می دهد چراکه آنها علاوه بر انتقال اطلاعات، مسئول انتقال صحیح وکامل معنی از ذهنی به ذهن دیگر هستند و باید در این ارسال و دریافت هر دو تلاش کنند. ارتباطی مناسب است که در ذهن فرستنده و گیرنده معنی مشابهی از اطلاعات منتقل شده ایجاد کند. هرچه این تشابه بیشتر باشد، ارتباط کاملتر و نتیجه آن به هدف نزدیکتر است. مددکاران اجتماعی همواره به دنبال بهبود جامعه انسانی، ارتقاء خدمات اجتماعی و در پی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه هستند. و یکی از حوزه‌های مورد علاقه شان، حوزه روابط انسانی است، روابط انسانی یک موضوع کلیدی در علوم اجتماعی است. از زمانی که ما روی این کره خاکی زندگی کردن را آغاز کرده ایم، عملاً ارتباط ما با یکدیگر آغاز شده است، ولیکن در گذر زمان انتظارات انسانها از ارتباط تغییر کرده است. شعار روز جهانی مددکاری اجتماعی در سال ۲۰۱۹ ، بر اساس تصمیم فدراسیون جهانی مددکاری اجتماعی، "ارتقای اهمیت روابط انسانی "انتخاب شده است که نشانگر تأکید این حرفه بر روابط انسانی می باشد و بر روابط اجتماعی اساسی مردم با یکدیگر، محیط زیست شان و آینده شان تمرکز دارد. با توجه به مطالب ذکر شده تا حدودی اهمیت ارتباط مشخص گردید و این اهمیت در حرفه های یاورانه چون مددکاری اجتماعی دوچندان می شود. زیرا در مددکاری اجتماعی یکی از مهارت هایی که مددکار اجتماعی باید در خود پرورش دهد و به آن مجهز گردد برقرار کردن ارتباط حرفه ای، حمایتی و موثر با مددجو یا مددجویان می باشد. به همین دلیل با توجه به اهمیت این موضوع تلاش شده است که با بیان مطالبی در این خصوص و همچنین آوردن تمریناتی در رابطه با کار عملی در جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف هنر برقرار کردن ارتباط، به مددکاران اجتماعی کمک شود تا هرچه بهتر به این مهارت مسلط گردند.