کتاب صوتی ولگردی در ملکوت اثر عبدالحمید ضیایی

ممکن است شما عاشق خواندن داستان‌های فسلفی باشید. همینطور بعید نیست که در قفسه کتابخانه‌تان چند جلد کتاب طنز هم داشته باشید. طبیعی است؛ هر انسان کتاب‌خوانی تمایل دارد از سبک‌های مختلف ادبی مطالعه داشته باشد اما احساس شما چیست اگر بدانید کتابی وجود دارد که دو حوزه بسیار دور از هم یعنی فلسفه و طنز را به هم آمیخته و در واقع به زبان طنز، تاریخ فلسفه غرب و شرق را مرور کرده است؟ کتاب گویای «ولگردی در ملکوت» نوشته دکتر عبدالحمید ضیایی با صدای شاهین علائی‌نژاد شما را به ضیافتی از خنده و فکر دعوت می‌کند. دکتر ضیایی که دکتری عرفان تطبیقی از آکادمی علوم مسکو (۲۰۱۴-۲۰۱۱) دارد، در این کتاب، شخصیت‌های اندیشمند را دور هم جمع کرده تا از زبان خودشان سخن بگویند و حتی گاهی یکدیگر را به چالش بکشند. برای نمونه در اولین بخش از این کتاب با عنوان «روان‌کاوی در خانقاه» که بیشتر درباره کیمیاگری شمس است، صلاح‌الدین زرکوب و فروید و شمس با یکدیگر بحث و گفتگو می‌کنند و اتفاقا از خلال همین صحبت‌هاست که می‌توان به دنیای فکری هر کدام از آنها دست یافت. و در بخش دیگری از کتاب که به سال ۳۰۶ هجری بازمی‌گردد، مجلس اعدام حسین منصور حلاج توصیف می‌شود که خیام و شبلی و حلاج و عطار با هم حرف می‌زنند. آن هم در حالی که خون زیادی از حلاج رفته است. شاهین علائی‌نژاد با کارنامه مهمی که در عرصه بازیگری تئاتر دارد، از این هنر خود در روایت کتاب نیز بهره گرفته و تلاش کرده با نزدیک شدن به روحیات و سبک فکری هر کدام از این شخصیت‌ها لحن و صدایی متناسب او داشته باشد تا به خوبی دیالوگ‌ها و دغدغه‌های هریک مشخص شود و شنونده نیز بتواند با آن همراهی کند. بخشی از دیالوگ عجیب خیام و حافظ را بخوانید! به گمانمان این دیالوگ، احتمالا سوال خیلی از ما نیز باشد. اساسا این کتاب به خیلی از سوالات ما جواب می‌دهد: «صبح است ساقیا قدحی پرشراب کن! خیام، کرکره نیمه‌بازِ میخانه پلک‌هایش را می‌گشاید و با اوقات تلخی به حافظ می‌گوید: لااقل یک دو لقمه نان و پنیر بخور، بعد... غلغله در افلاک انداخته‌ای باز؟ این وقت صبح و الکل؟ حافظ ولرم و کاهلانه گلویی تازه می‌کند و مایل است درباره چهارده روایت و گنج سعادت و این چیزها نطق کند که خیام با بی‌حوصلگی حرفش را قطع می‌کند: کوتاه بیا لسان‌الغیب! نسخه برابر اصل پرونده‌ات در بایگانی ماست! استشهاد قاطبه اساتید ادبیات هم ضمیمه آن است که اقرار کرده‌اند سی درصد شراب‌های دیوانِ حضرتعالی، شراب زمینی است، سی درصد شراب معنوی و سی درصد هم شراب ادبی است که این آخری را به خاطر آرایه‌های بیانی و بدیعی، کنار جام و ساقی و میخانه نشانده‌ای تا مراعات‌النظیر و لف و نشر بسازی. حافظ می‌خروشد: تاویل دارند آنها هم! خیام نرم نرمک می‌خندد و می‌گوید: چه تاویلی رفیق؟ ما خودمان این کاره‌ایم! آن تلخ وش که صوفی اُمّ الخبائثش خواند اَشهی لَنا و اَحلی مِن قُبلة العُذارا معنی کن این بیت‌ات را ببینیم تاویلش چیست؟ به خاطر همین یک قلم «قُبلة العُذارا»، برادران اداره بررسی کتاب حق ندارند دیوانت را خمیر کنند؟ لحن خیام کم‌کم به شوخی آغشته می‌شود: پیچاندنِ مومن، کار خوبی نیست. این یک بیت را لااقل تاویل عرفانی کن تا فیض ببریم از محضر شما: از چار چیز مگذر گر عاقلی و زیرک امن و شرابِ بی‌غَش، معشوق و جایِ خالی جای خالی دیگر برای چه؟ مگر ثواب و صوابِ عبادت به جماعت نیست؟ سرِ صبح آن هم به آواز بلند تجاهر به فسق کرده و مرغ خواب را از شاخسار پلک‌هایمان پرانده‌ای، لااقل برو جامه تقوایی، خرقه پرهیزی، چیزی بیاور تا بپوشم و از پشه‌بندِ الحاد بیرون آیم. چیزی به ذهن رند شیراز نمی‌رسد، دلش می‌خواهد بخندد ولی خویشتنداری می‌کند و آهسته می‌گوید: باشد می‌روم، فقط بگو که آن ده درصد باقیمانده شراب‌های دیوان من از چه جنسی است؟» در این اثر، دکتر ضیایی، صرفا روی حافظ و شمس و حلاج دست نگذاشته. گویی او به سراسر دنیا رفته تا حرف‌های خیلی‌ها را بشنود. یک بار به ولایت کالیفرنیا می‌رود و یک بار به قرن سوم قبل از میلاد در آتن و یک بار هم به بیمارستان روان‌پزشکی روزبه. غیر از متن متفاوت و گویندگی خاص این اثر، مهدی زارع و تیم هفت نفره‌اش برای کتاب «ولگردی در ملکوت» به شکل ویژه آهنگسازی کرده‌اند تا بتوانند مخاطب را در فضایی میان طنز و واقعیت جدی حفظ کنند و محتوا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد. کتاب صوتی «ولگردی در ملکوت» با صدای شاهین علائی‌نژاد و آهنگسازی مهدی زارع در ۳ ساعت و ۴۴ دقیقه منتشر شده است.