میگویند داستان جنگ زمانی تمام میشود که سرباز جنگ خاطراتش را از آن بنویسد و همانطور که جنگ قادر است تا رزمنده و فرمانده خود را شناسایی و در دل خود ببالاند، جنگ میتواند نویسنده خود را نیز بشناسد و سر مگویش را با او در میان بگذراد.
هشت سال دفاع مقدس در ایران یکی از چنین اتفاقاتی بوده است. رویدادی که با وجود نزدیک به سی سال پس از آن و نوشته شدن انبوهی از خاطرات و رویدادها درباره آن، کماکان آکنده از اسرار ناگفته و گرههای بازنکرده است و شاید یکی از مهمترین این داستانها را بتوان در آغاز و پایان این جنگ جستجو کرد؛ آغازی که بیشک فراتر از شهریور سال ۵۹ باید جستش و پایانی که واکاوی چرایی و چگونگی منتهی شدنش به روزهای گرم تیرماه سال ۶۷ هنوز بخشی از پرونده ناتمام مانده از دفاع مقدس است.
محمدرضا بایرامی از رزمندگان نویسنده هشت سال دفاع مقدس، در طول فعالیت هنری مستمر و پر دوام خود در سه دهه گذشته، بخش زیادی از زمان و انرژی ذهنی خود را برای روایت از جنگ اختصاص داده است؛ چه در ژانر داستان و چه خاطره و البته در این میان برخی آثار شاخصتر و قابل توجهتر به شمار میروند.
کتاب «دشت شقایقها» از این نویسنده که به تازگی و برای نخستین بار از سوی کتاب نیستان تجدید چاپ شده است گزارشی است دست اول از روزهای حضور این نویسنده در سال ۱۳۶۵ در جبهههای جنوب کشور.
بایرامی با اینکه در مقدمه این کتاب از این سخن میگوید که از سالهای نوجوانی و جوانی و حتی پیش از حضور در جبهه، عادت به نگارش یادداشتهای روزانه با موضوعات مختلف داشته است؛ اما در این متن که به عنوان سندی از روزهای گرم تابستان ۶۵ در منطقه رزمی جنوب کشور میتوان از آن یاد کرد، شاعرانگی جوانی که علاقه به خواندن و نوشتن در او موج میزند را میتوان ردیابی کرد. نثر او هنوز خشم و خراش سالهای پایانی جنگ را ندارد و لوح خاطره و ذهنش آکنده از تصویرهای زشت و سیاه بر جای مانده از جنگ نیست.
روایتهای خاطرهگون این کتاب گاه بسیار کوتاه و گاه در اندازه چند صفحه است و روزنگاریهای یک سرباز را در کنار حس و حالی که محیط رزم به او منتقل کرده است را بازگو میکند. با این همه آنچه این گزارش را خواندنی و دست اول میکند روایت شدن آن از زبان رزمندهای است که خود در صحنه نبرد حضور دارد و آنچه میبیند در همان زمان رخداد و نه سالها پس از آن، مایه نگارش متن این کتاب میشود. این اثر به همین خاطر یکی از مهمترین رزمنوشتههای سالهای پس از انقلاب اسلامی به شمار میرود که جزئیاتی از صحنه نبرد را با زیبایی هرچه تمامتر برای مخاطب خود بازگو میکند.