کتاب نقش سازمان های اطلاعاتی در سیاست خارجی جمهوری آذربایجان نشر انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران

آذربایجان تا پیش از فروپاشی شوروی بخشی از خاک این کشور محسوب می‌شد و پس از سال ۱۹۹۱، در قفقاز جنوبی، در همسایگی گرجستان و ارمنستان اعلام استقلال کرد و از اهمیت راهبردی برخوردار شد. در باب این موضوع، برژینسکی بیان می‌دارد «آذربایجان همچون چوب‌پنبه‌ای حیاتی است که دسترسی به بطری حاوی ثروت حوزه خزر و آسیای مرکزی را کنترل می‌کند. یک آذربایجان مستقل، ترک‌زبان و برخوردار از خطوط لوله، که دارای پیوند قومیتی با ترکیه و مورد حمایت سیاسی آن نیز باشد، مانع از انحصار روسیه در دستیابی به منطقه خواهد شد و بنابراین، روسیه را از به‌کارگیری اهرم‌های سیاسی قاطع درمورد کشورهای جدید آسیای مرکزی محروم می‌کند». لذا این کشور از نخستین روزهای استقلال نه‌تنها نزد روسیه، بلکه نزد سایر کشورها، خصوصاً کشورهای غربی از اهمیت دوچندانی برخوردار شد؛ زیرا از منظر سیاسی (همسایگی با ایران و روسیه و حیاط‌خلوت روسیه)، جغرافیایی (اتصال قاره‌ای) و ژئوپلیتیک (خطوط لوله) منافعی برای آنها داشت.