کتاب فناوری ژنتیک انسانی در آیینه فقه و حقوق نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد

دانشمندان رمز انجام چنین پژوهش‌ها و کارهای متنوع ژنتیکی را در کاربرد فناوری دی.ان.آ نوترکیب یا همان مهندسی ژنتیک و دست ورزی ژنتیکی می‌دانند. در حقیقت، علم مهندسی ژنتیک فقط به توضیح واقعیت‌ها نمی‌پردازد، بلکه عملی و کاربردی است؛ در نتیجه محققین معتقدند این فناوری به همراه موشکافی از دنیای پیرامون ما، تلاش‌های انسان برای تغییر خلقت را محقق می‌سازد. روشن است که بکار‌گیری این شیوه‌های علمی، در عرصه‌های مختلفِ اخلاقی، اجتماعی، باورهای دینی، فقه و حقوق موجب بروز پرسش‌ها و مخالفت‌هایی شده است که بیان‌گر نیاز جدی بر تأمل و تحقیق در این مورد در همه‌ی زمینه‌هاست. بر این اساس باید توجه داشته باشیم که هم‌گام با گسترش حوزه دانش بشری و دستاوردهای نوین در قلمرو علوم تجربی، مسائل پیچیده فقهی و حقوقی نیز خودنمایی کرده، راه حل‌های مناسب خویش را می‌طلبند. بنابراین، برای دانشمندان حوزه‌ی فقه و حقوق، ضروری است تا در مورد نظریات و تحقیقات جدیدی که در دنیا مطرح می‌شوند، مطالعه کرده و نظرات خود را در مورد جواز و منع و یا اِعمال محدودیت‌های قانونی در استفاده از آن‌ها، اعلام دارند تا جامعه‌ی ما دفعتاً غافل‌گیر نتایج منفی و مثبت آن‌ها نشود. البته روشن است که مسائل نوپیدا مولود مقتضیات زمانی بوده و بنابراین در فقه مدون ما به نحو روشن مورد بحث و بررسی قرار نگرفته‌اند، اما دانشمندان علم فقه می‌توانند با استفاده از اصول ثابت و لایتغیری که در دین تعبیه شده است، حکم فروع و مسائل جدید را استخراج نمایند. کاربردهای انسانی فناوری ژنتیک نیز علاوه بر خود این فناوری، یکی از مسائل نوپیداست که به عرصه فقه و حقوق کشیده شده است، اما در مورد آن نص خاصی در متون فقهی و حقوقی ما وجود ندارد. با توجه به کاربردهای گسترده و پیچیده‌ای که در استفاده از این فناوری در مورد انسان از طرف دانشمندان علم ژنتیک بیان شده است، به خصوص با عنایت به مخالفت‌هایی که حتی در سطح بین‌المللی در مورد بکارگیری و استفاده از فناوری ژنتیک در انسان اظهار شده است و مفاسد متعددی که بر آن مترتب می‌باشد؛ و با عنایت به وجود دانش فنی استفاده از فناوری ژنتیک در داخل کشور و امکان انجام هرگونه تحقیقات و عملیاتی در این زمینه و همچنین اقدام برخی سازمان‌ها در استفاده از کاربردهای فناوری ژنتیک در مورد انسان؛ تحقیق در مورد کاربردهای فناوری ژنتیک برای روشن شدن هرچه سریع‌تر تمام زوایای فقهی و حقوقی آن ضروری به نظر می‌رسید. در حقیقت این کتاب به عنوان مقدمه‌ای برای تدوین قانون خاصی ناظر به فناوری ژنتیک و انواع کاربردهای آن، با راهنمایی­های اساتید ارجمند جناب آقای دکتر سید حسین صفایی و دکتر سید محمد اکرمی و سرکار خانم دکتر اکرم صفیری تالیف شده است؛ و بر خود فرض می­دانم از این اساتید و همچنین جناب آقای دکتر سید عباس حسینی نیک که در نشر این اثر مرا یاری کردند، تشکر و قدردانی نمایم. زهرا سادات میرهاشمی