کتاب روان شناسی­ عشق شورانگیز نشر انتشارات بعثت

از نظر استرنبرگ، هر رابطه‌‌‌‌ای می‌تواند درجه بالا یا پایینی از هر یک از سه مفهوم صمیمیت، هوس و تعهد، را دارا باشد. بدین صورت می‌توان ۸ نوع مختلف عشق را مشخص کرد. پاپالیا و اولدز، (۱۹۹۲)؛ و آرنسون، ویلسون و ایکرت، (۱۹۹۹)، در توصیف نظریه سه وجهی عشق استرنبرگ، می‌نویسند: "یک مفهوم سازی جالب از موضوع عشق، نظریه مثلثی عشق رابرت، جی. استرنبرگ است. طبق این دیدگاه، عشق دارای سه وجه یا عامل می‌باشد: ۱- صمیمیت که عاملی هیجانی است و شامل خود‌افشاگری است که منجر به ایجاد رابطه‌‌‌‌ای گرم، عمیق و مبتنی براعتماد، می‌شود. ۲- هوس که عامل انگیزشی ذی دخل در عشق است و بر اساس خواسته‌ها درونی، تحریک­های فیزیولوژیک را به صورت شهوت جنسی، به نمایش می‌گذارد. ۳- تعهد که عامل شناختی است و فرد عاشق، تصمیم به مهر ورزیدن به معشوقش و وفادار ماندن به او را می‌گیرد. در نظریه سه وجهی عشق، میزان وجود سه عامل یاد شده، نوع عشقی را که افراد احساس کرده، درگیر آن می‌شوند؛ مشخص می‌سازد. بالطبع عدم هماهنگی بین عوامل پیش‌گفته، منتهی به مشکل می‌شود. استرنبرگ ۸ نوع ترکیب محتمل را که به شقوق مختلفی از عشق می‌انجامند، به شرح زیر بیان می‌دارد: ۱- فقدان عشق: همه اجزای عشق، یعنی صمیمیت، هوس و تعهد، در این حالت غایب هستند. حالت اخیر، وصف کننده اکثر ارتباط­هایی هست که مردم در جریان روابط روزمره اجتماعیشان، با یکدیگر دارند. ۲- دوست داشتن: در این حالت صمیمیت، تنها عامل موجود در رابطه عاشقانه است. این نوع از دوست داشتن، همان علاقه ایست که ما در دوستی­های واقعی خودمان، و در بسیاری از روابط عاشقانه احساس می‌کنیم. نزدیکی، درک، حمایت عاطفی، محبت و پیوند در این رابطه وجود دارد، اما هیچ نوع هوس یا تعهد دیگری، در کار نیست. ۳- شیفتگی: تنها عامل موجود در این رابطه عاشقانه، هوس است. در حالت اخیر، افراد با یک نگاه، شیفته طرف مقابلشان می‌شوند و به شدت تحت تأثیر زیبایی و جذابیت بدنی وی قرار می‌گیرند و تحریک جنسی را در خود احساس می‌کنند. اما عوامل صمیمیت و تعهد، در این نوع از عشق وجود ندارد. عشق اخیر همان‌گونه که به سرعت و ناگهانی به وجود می‌آید، سریع نیز از بین می‌رود. اما در برخی از موارد، به اقتضای شرایط ممکن است، مدت طولانی‌‌تری باقی بماند. ۴- عشق تنها: در این عشق، تنها عامل تعهد نقش دارد. این نوع از دوست داشتن، اغلب موارد در روابط بلند مدتی که هم صمیمیت و هم هوس از میان رفته است، و یا در ازدواج­های توافقی، یافت می‌شود. ۵- عشق شورانگیز: در این عشق صمیمیت و هوس وجود دارند. عاشقان رومانتیک از لحاظ عاطفی به یکدیگر پیوند خورده، به لحاظ بدنی نیز به شدت جذب یکدیگر می‌شوند، ولی نسبت به همدیگر متعهد نیستند. ۶- عشق مصاحبتی، رفاقتی یا دوستانه: در این عشق، صمیمیت و تعهد وجود دارند. این نوع رابطه، یک دوستی بلند‌مدت مبتنی برتعهد است که اغلب در ازدواج­هایی روی می‌دهد که در آن جذابیت بدنی از بین رفته است، ولی زوج­ها احساس نزدیکی بسیار زیادی نسبت به هم دارند و تصمیم گرفته‌‌‌‌‌اند که با یکدیگر زندگی کنند. ۷- عشق ابلهانه: در این عشق، هوس و تعهد، بدون صمیمیت وجود دارد. این نوع از عشق، نوعی از دوست داشتن است که به ازدواج عجولانه، منتهی می‌شود. در رابطه اخیر یکی از زوج­ها، از روی هوس نسبت به دیگری احساس تعهد می‌کند، ولی هیچ­گاه به فکر به وجود آوردن صمیمیت نیستند. ۸- عشق کامل یا تمام عیار: در این حالت، هر سه جزء عشق وجود دارند. عواطف عشق احساسی یا شورانگیز، در این عشق ملاحظه می‌شود. رسیدن به این عشق راحتتر از حفظ آن است. زیرا در جریان این عشق، ممکن است یکی از طرفین، آنچه را که از ابتدا مد نظر داشته است، قدری تغییر دهد، در این صورت اگر طرف دیگر نیز تغییر عقیده بدهد، رابطه ممکن است به صورت شق دیگری از شقوق عشق تداوم یابد".