اسلام در لغت بهمعنای تسلیم شدن و فرمانبردار بودن بهتمامی دستورات و فرامین الهی است که به قلب نازنین پیامبر اسلام، حضرت محمد صَل اللُه علیه و آله نازل و در قرآنکریم بیان شده است و نیز عمل به دستوراتی است که در احادیث قدسی پیامبر بزرگوار آمده که آنها هم به فرموده بزرگان دین، ریشه در وحی الهی دارد. مسلمان واقعی باید با معرفت و شناخت عقلی به این دستورات عمل نموده، همواره خالق عالمیان را برای این بیشمار نعمت در باطن خویش بستاید و تسلیم اوامر و مشیت او باشد. مسلمان راستین، نعمتهای بیشمار الهی را چون چشم، گوش، زبان، عقل، هوش، قوای بدنی را تسلیم خدا کرده، همه را در راه او و برای او هزینه میکند؛ در غیر اینصورت سرمایه عمر را باخته است.
جامعترین عبودیت علم بهعمل مصداق پیدا میکند و از این طریق است که آن حقیقت توحید در روح آدمی ظاهر میشود.
آنانی که تسلیم فرمانها و دستورات الهی هستند و در زندگیشان جهاد فیسبیللله و جهاد در نفس دارند و نیز در خیرات و اعمال نیک از یکدیگر پیشی میجویند و برنامهی عمرشان را در مسیر خواست و رضای خدا تنظیم مینماید، خداوند متعال، رحمت و مغفرت خویش را بر آنان نازل میکند و مصداقش این آیه شریفه است که بشارت میدهد.
«یبَشّرِهُمْ رَبُهُمْ بِرَحمَتهٍ مِنهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَناتٍ لَهُمْ فیها نَعیمٌ مُقیمٌ» (سوره توبه، آیه ۲۱). ترجمه: «پروردگارشان به رحمت بیمنتهای خود بشارت دهد و به مقام رضا و خوشنودی خویش و به بهشتهایی که در آنجا، آنان را نعمت جاودانی است.»
آری، رابطه خدا با بندگان صالحش رابطهای بر اساس محبت و مهرورزی است. و واژه اَرْحَمُ الراحِمینْ، مصداق این معنی است: مهربانترین مهربانان، خدای متعال است. اگر بندهی خدا همواره در پی کسب خوشنودی و رضای خدا باشد و همواره اوامر او را بر هر امر دیگری مقدم بدارد، این شخص به حقیقت به مقام عبودیت و یا بهعبارتدیگر به مقام تسلیم رسیده است و قرآنکریم، چنین فردی را رهیافته الهی میداند و آیات زیر مصداق این معنی میباشد.
«الم، ذاِلک الکتابُ لا رَیبَ فیهِ هُدی لِلمُتَقینْ، اَلذّینَ یومِنونَ بالغَیب ویقیمُون الصَّلوه و مِمّا رَزَقْناهُم ینفِقون، وَالذّینَ یومِنُون بِما اُنزِلَ اِلَیک وَ ما اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِک وَ بِالاخِرَهِ هُمْ یوقِنون، اولئِک علی هُدی مِنْ رَبهِمْ و اولئِک هُمْ المُفلِحُونْ» (سوره بقره، آیات ۱ تا ۵). ترجمه: «الم، این کتاب بیهیچ شک راهنمای پرهیزگاران است، آنانی که به جهان غیب ایمان دارند (بهعبارتدیگر هر آنچه غیب است، قیامت، عالم برزخ، بهشت و جهنم، فرشتگان و غیره که در قرآنکریم از آنها سخن رفته و نماز به پا میدارند و از هر چه روزیشان کردیم، انفاق میکنند و آنانکه ایمان آرند به آنچه خدا به تو (پیغمبر خاتم) و پیامبران پیش از تو فرستاده و آنها خود به آخرت یقین دارند، آنان به لطف پروردگار در مسیر راه راستاند و آنها به حقیقت رستگاران عالمند.»
از مفاد آیات قرآن اینچنین استفاده میشود، خداوند به بندگانش خطاب میکند: ای بندگان من! ایمان شما وقتی آشکار میشود که در بوته آزمایش قرارگیرید تنها با ادعای زبانی ایمان داشتن همهچیز درست نخواهد شد بلکه صدق نیت، درستی گفتار و رفتار باید ایمان شما را نشان دهد، بدانید خداوند به آنچه عمل میکنید آگاه است.
«اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ یتُرَکوا اَنْ یقولوُا امَنّا وَ هُم لا یفُتَنونَ» (سوره عنکبوت، آیه ۱).
ترجمه: «آیا مردم گمان میکنند که آنها را بهحال خود رها میسازند و آزمایش نمیشوند؟» (اتقی) بهمعنی حفظ کردن یا خویش را از گناه و معصیت الهی مصون و به دور داشتن و مواظبت اعمال و کردار خود در مسیر زندگی برای رضای پروردگار است. کوتهسخن اینکه خدا را برای خویش نگهداشتن که او خیر بندگانش را میخواهد.