کتاب نظریه های شخصیت با تأکید بر خودشناسی مهرداد کلانتری نشر کنکاش

صفت، ویژگی‌های شخصیتی متمایزکننده است. برای توصیف شخصیت از صفت استفاده می‌شود، مانند او متکی بنفس، رقابت‌جو، اجتماعی، عصبی، عاطفی، مهربان، باوجدان یا انعطاف­پذیر است. هرکس می‌تواند شخصیت خود را با استفاده از صفت توصیف کند؛ مانند من فردی خجالتی، کم‌رو، کم‌حرف، عاطفی یا اجتماعی هستم. بیش از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، بقراط(۳۷۷-۴۶۰ قبل از میلاد) چهار تیپ شخصیتی را مشخص کرد: دمدمی، بلغمی، سودائی و صفراویی. علت این تیپ‌ها به عوامل هورمونی و بیوشیمیایی نسبت داده شد و از واژه‌ مزاج استفاده شد. بقراط معتقد بود این صفات مبنای سرشتی دارند و تحت تأثیر عوامل زیستی هستند. در تاریخ روانشناسی، برخی از روانشناسان بیشتر معتقد به تأثیر عامل وراثت بر شخصیت و گروهی دیگر بیشتر طرفدار نقش محیط بر شکل‌گیری شخصیت انسان بوده‌اند. گروه سوم به هر دو عامل توجه کرده‌اند و نتایج تحقیقات علمی را ملاک قرار داده‌اند. از این رو ممکن است برخی از صفات انسان بیشتر تحت تأثیر عامل وراثت باشند، در حالی که صفات دیگر بیشتر تحت تأثیر عامل محیط باشند. سؤال اساسی این است که آیا صفات ثابت هستند یا متغیر؟ در دهه ۱۹۴۰ شلدون به تیپ‌های بدنی لاغر، ورزشکار و چاق اشاره کرد و صفات را ثابت تلقی کرد. اگر انسان موجودی است که در حال شدن است، پس صفات او نیز در حال تغییر هستند. تجربه نشان داده است که با افزایش سن برخی از صفات تقویت و برخی از صفات تضعیف می‌شوند. مثلاً صفات کودکانه مانند بی‌صبری با افزایش سن، کاهش می‌یابند و پختگی افزایش می‌یابد. اگر صفات ثابت باشند می‌توان رفتار افراد را در موقعیت‌های مختلف پیش‌بینی کرد، در حالی که تحقیقات و تجربه نشان داده است که رفتار انسان تابع موقعیت نیز می‌باشد. آلپورت و کتل معتقد به تعامل محیط و وراثت در شکل‌گیری شخصیت بودند و ملاک را نتیجه تحقیقات علمی‌ می‌دانستند. اگرچه رویکرد صفت در شخصیت، سابقه طولانی دارد، اما همچنان دارای اهمیت است. بر­خلاف فروید، یونگ و آدلر که از نمونه‌های بالینی استفاده می‌کردند، آلپورت و کتل از طریق نمونه‌های طبیعی، شخصیت را بررسی می‌کردند. هدف آلپورت و کتل، مشخص کردن صفات شخصیتی بود. آلپورت یک روانشناس انسانگرا بود. تأکید آلپورت بر استعداد فطری انسان برای رشد، کمال و تحقق خود بود. از آنجا که شواهد علمی حاکی از آن بودند که صفات تحت تأثیر عوامل زیستی می‌باشند، آلپورت نیز نقش عوامل ژنتیکی را در شکل‌گیری صفات پذیرفت.