کتاب علم و عمل ایمانی نشر دانشگاه امام صادق (ع)

عالم، حوادث را خوب می‌شناسد، موقعیت‌ها را خوب تشخیص می‌دهد و متناسب با آن گام برمی‌دارد. حضرت امام(ره) این‌گونه بود. در زمان مرجعیت مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی، خدمت امام، درس می‌خواندیم. ایشان در آن زمان از مدرّسان عالی‌مقام و محترم قم بود و با این‌که به حوادث ناگوار آن روز آگاه بود، ولی آشکارا هیچ سخنی نمی‌گفت، زیرا موقعیت را مناسب نمی‌دیدند. نصیحت می‌کردند و درس فقه و اصول و.... می‌دادند، اما فعالیت آشکار سیاسی نداشت. ایشان معتقد بود که تا به آن موقعیت خاص و آن مقطع خاص تاریخی نرسیم که هم در خودمان و هم در جامعه آمادگی فراهم بشود، نباید سخنی بگوییم و اقدامی کنیم که بی‌اثر بماند. خیلی از علما در زمان مرحوم آیت‌الله بروجردی فعالیت و مبارزه داشتند که هر کدام به جای خود قابل تقدیرند، ولی هیچ‌کدام از آن‌ها به ثمر ننشستند؛ مثلاً مرحوم آیت‌الله کاشانی از مبارزان آن زمان و از علمای بزرگ ایران و نجف بود که فعالیت ایشان بر حسب ظاهر با شکست روبه‌رو شد. یا شهید نواب صفوی و.... این‌ها را برای نمونه ذکر کردم که اگر کسی بخواهد کاری را انجام بدهد، باید زمینه‌های آن کار فراهم شود. و امام موقعیت‌شناس و مترصد زمینه‌ها بود، لذا وقتی به مرجعیت رسید، امام همان امام بود و رژیم هم همان رژیم، اما موقعیت برای فعالیت سیاسی فراهم شده بود؛ در گذشته، امام ساکت بود تا جایی که وقتی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، به مرجعیت رسید، شاه بر حسب ظاهر، تجاهل می‌کرد او را نمی‌شناسد و می‌گفت این خمینی کیست که پیدا شده و این حرف‌ها را می‌زند، ما تا حالا چنین کسی را در قم نمی‌شناختیم! این تجاهل به حدّی بود که دربار پهلوی در پیام تسلیت‌هایی که به مناسبت رحلت آیت‌الله بروجردی (طبق سنت آن روز) به علمای بزرگ نجف و قم فرستاد، یادی از حضرت امام خمینی نکرد و اصلاً به روی خود نیاورد که امام جزء علمای قم است. در آن روزگار رسم بود که وقتی مرجعی از دنیا می‌رفت، شاه برای علمای بزرگ حوزه نجف و قم پیام تسلیت می‌فرستاد، ولی پس از فوت آیت‌الله بروجردی برای امام پیام تسلیت نفرستاد. پس شما نیز از روش امام درس بگیرید؛ در هر کجا که هستید، حتی در خانواده هم اگر بخواهید کاری را انجام دهید، باید زمان انجام هر کاری را تشخیص بدهید؛ حتی اگر با همسرتان هم می‌خواهید صحبتی بکنید و پیشنهادی بدهید، باید موقعیت‌شناس باشید. این درسی است که انسان در زندگی نیز موقعیت‌ها را بشناسد و به تناسب موقعیت‌ها اقدام کند والاّ کارش بی‌اثر و ابتر می‌شود. البته شخصیت‌های بزرگ و انقلابی می‌توانند موقعیت‌ساز و زمینه‌ساز باشند و تنها به امید بخت و اقبال به انتظار نمی‌نشینند چنان‌که امام این‌گونه بود و این خود به شناخت زمان نیازمند است.