کتاب صوتی هبوط نشر آوانامه

«آن «امانت» که خدا بر زمین و آسمان‌ها و کوه‌ها عرضه کرد و از برداشتنش سر باز زدند و انسان برداشت، همین است. نه عشق است و نه معرفت و نه طاعت. «مسؤولیت ساختن خویش» است. کاری که در ید قدرت خداوندی است انسان خود به دست می‌گیرد! و که می‌داند که «بار این امانت آفریدگاری» تا کجا سنگین است؟» این جملات از علی شریعتی در کتاب صوتی هبوط یادآور این بیت از حافظ است: «آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعه کار به نام من دیوانه زدند». هبوط شرح هبوط انسان از بهشت به زمین است، با زبانی عارفانه و آهنگین که ویژگی بیشتر نوشته‌های شریعتی ست.

درباره کتاب صوتی هبوط

کتاب صوتی هبوط اثر دکتر علی شریعتی پژوهشگر، روشنفکر و استاد دانشگاه است. این کتاب از سوی انتشارات بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی در سال 1390 به چاپ رسید. در کارنامه کاری دکتر شریعتی 35 اثر وجود دارد که کتاب هبوط و کتاب کویر یکی از مجموعه‌های دو جلدی آن است.

در این کتاب دکتر شریعتی با لحن روان و نثر آهنگین و لطیف خود به فلسفه پیدایش انسان اشاره می‌کند. در هبوط سخن از انسانی مطرح است که از بهشت هبوط کرده و در کویر زندگی تبعید شده است. در واقع نویسنده در این اثر نشان می‌دهد که تنهایی حاصل از این رانده شدن او را به شخصیتی تبدیل کرده که درون‌گرا شده و هر رنجی را درون خود می‌ریزد و در نهایت در نوشته‌های او انعکاس پیدا می‌کند. او معنای هبوط را در این کتاب به خلقت انسان، رانده شدن انسان از بهشت و افتادن او به کره زمین تعبیر می‌کند.

شریعتی در هبوط از تبعید شدن انسان به زمین شکوه می‌کند و دوری از وطن خویش را نمی‌خواهد. او زمین را سرزمینی غریب و بیگانه می‌داند و می‌گوید: «اینجا جای من نیست، بر روی این زمین غریبم، این آسمان سقف خانه‌ی من نیست، نباید اینجا می‌آمدم، اینجا تبعیدگاه من است.»

ویژگی‌های محتوایی این اثر و مضمونی که آن را در بر می‌گیرد نشئت گرفته از شور و غلیان درونی نویسنده نسبت به روزگار و خودشناسی بشر است. اگرچه اصلی‌ترین خصوصیت کتاب صوتی هبوط را می‌توان بیان عاشقانه و عارفانه آن دانست. شریعتی در کتاب صوتی هبوط جملاتی کوتاه را آهنگین و شاعرانه بیان می‌کند. «مرا کسی نساخت، خدا ساخت، نه آن‌چنان که کسی می‌خواست، که من کسی نداشتم، کسم خدا بود، کس بی‌کسان».

مطرح کردن سوالات مجهول و به ظاهر بی‌جواب خواننده را با جهانی مملو از پرسش مواجه می‌کند. سوالاتی که اغلب آن‌ها با علم مجهول بودن مطرح می‌شوند و گویی غلبه‌ی رنج و دردهای روزگار نویسنده را بر آن داشته تا به آن‌ها فکر کند.

در نهایت می‌توان گفت کتاب صوتی هبوط با درون‌مایه فلسفی و مضمون خودشناسی اثری است که در آن استفاده از آرایه‌های شعری، لفظ موسیقایی، جملات کوتاه و بلند، طرح سوالات بی‌جواب، آرایه‌های شعری مثل تشخیص، تشبیه، کنایه، تکرار و سجع باعث تازگی این کتاب شده است. لحن دلنشین احمد گنجی به عنوان گوینده این کتاب صوتی زیبایی اثر را دو چندان کرده است. کتاب صوتی هبوط را موسسه آوانامه منتشر کرده است.

درباره دکتر شریعتی

علی شریعتی جامعه‌شناس، نویسنده و متفکر ایرانی‌ست که در آذر ماه سال 1312 در خانواده‌ای متدین نزدیک سبزوار متولد شد. او تحصیلات خود را در رشته‌ی ادبیات در دانشگاه مشهد به پایان رساند و برای تحصیلات تکمیلی خود به فرانسه رفت. شریعتی مدرک دکترای خود را از فرانسه گرفت و در دانشگاه سوربن فارغ التحصیل شد.

 در سال 1348 در زمان حکومت پهلوی شریعتی مسئولیت امور فرهنگی حسینیه ارشاد را به عهده گرفت و تدریس جامعه‌شناسی و معارف اسلامی را آغاز کرد. او همچنین از افراد عاملان بانفوذ در ریشه‌کن کردن رژیم پهلوی در دوره انقلاب بود. سخنرانی‌ها و اعلامیه‌های علی شریعتی به تفهیم مردم در شرایط جامعه آن دوره کمک بسزایی کرد.

فعالیت‌های مذهبی و گرایش‌های دینی و سیاسی او در سال  در نهایت باعث شد تا رژیم پهلوی در سال 1352 حسینیه ارشاد را تعطیل کند و شریعتی را به زندان ببرد. او تا مدت‌ها شکنجه و تهدیدهای ساواک را تحمل کرد. در آخر فشارها و محدودیت‌ها علی شریعتی را ناچار کرد که از وطن برود.

شریعتی در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ در حالی که  تنها سه هفته از سفرش به انگلستان گذشته بود، در ساوت‌همپتون درگذشت. عده‌ای مرگ او را سکته قلبی گزارش کرده‌اند و عده‌ای به دلیل نداشتن سابقه‌ی بیماری قلبی مرگ او را مشکوک دانستند.

فاطمه فاطمه است، حسن وارث آدم، مذهب علیه مذهب، چه باید کرد، گفت‌وگوهای تنهایی و کویر از جمله اثار علی شریعتی است.

در بخشی از کتاب صوتی هبوط می‌شنویم

مرا کسی نساخت، خدا ساخت. نه آنچنان که «کسی می‌خواست» که من کسی نداشتم، کسم خدا بود، کس بی‌کسان. او بود که مرا ساخت، آنچنان که خودش خواست. نه از من پرسید و نه از آن «من دیگر» م. من یک گل بی‌صاحب بودم. مرا از روح خود در آن دمید و بر روی خاک و در زیر آفتاب، تنها رهایم کرد. «مرا به خودم واگذاشت». عاق آسمان! کسی هم مرا دوست نداشت، به فکرم نبود. وقتی داشتند مرا می‌آفریدند، می‌سرشتند، کسی آن گوشه خدا خدا نمی‌کرد. وقتی داشتم روح می‌پذیرفتم، شکل می‌گرفتم، قد می‌کشیدم، چشم‌هایم رنگ می‌خورد، چهره‌ام طرح می‌شد، بینی‌ام نجابت می‌گرفت، فرشته ظریف و شوخ و مهربان و چابک پنجه‌ای، با نوک انگشتان کوچک سحرآفرینش، آن را صاف و صوف نمی‌کرد، برانگاره «کاشکی» که تکدرختی خشک بر پرده خیالش تصویر کرده است، آنرا تیز و عصیانگر و مهاجم نمی‌پرداخت.
وقتی خواستند قامتم را برکشند، خویشاوند شاعر خیال‌پرور و بلندپروازی نداشتم تا خیال و آرزوی خویش را نثار بالای من کند. وقتی می‌خواستند کار دل را در سینه‌ام آغاز کنند، آشنایی دلسوز و دل شناس نداشتم تا برود و بگردد و از خزانه دل‌های خوب، بهترین را برگزیند. وقتی روح را خواستند در کالبدم بدمند، هیچ‌کس، پریشان و ملتهب دست به کار نشد تا از نزهتگه ارواح فرشتگان، قدیسان، شاعران، عارفان و الهه‌های زیبایی‌های روح و خدایان هنر و احساس و ایمان، نازترین و نازنین‌ترین را انتخاب کند.