کتاب توتو چان نشر نی

فرهنگ قدیمی و متفاوت ژاپن از دیرباز تا اکنون به شدت مورد توجه ملل مختلف قرار بوده است. فلسفه و جهان‌بینی مردم ژاپن تاثیر شگرفی بر ادبیات‌، آموزش، تغذیه و سبک زندگی آن‌ها گذاشته است. این نگاه خاص نسبت به رشد و سرنوشت کودکان را می‌توان در کتاب «توتو چان، دخترکی آن سوی پنجره» مشاهده نمود. توتو چان، ماجرای واقعی یک مدرسه به نام توموئه است. تتسوکو کورویاناگی خود یکی از دانش آموزان این مدرسه بوده است. او در این کتاب  به توصیف شیوه‌ی آزاد و متفاوت آموزش و پرورش در مدرسه رویایی‌اش پرداخته است. در عین حال نیم نگاهی به جنگ جهانی دوم و وضعیت تحصیل دانش آموزان در آن دوران دارد.

درباره‌ی کتاب توتو چان، دخترکی آن سوی پنجره

ماجرای این کتاب برگرفته از سرگذشت و خاطرات نویسنده است. داستان از اخراج توتو آغاز می‌شود. توتو دختری سربه هوا و بازیگوش است و نمی‌تواند تمام مدت بر روی صندلی خود بنشیند. او دائما در کلاس راه می‌رود و لب پنجره به تماشای منظره‌ی بیرون می‌نشیند. رفتارهای توتو درنهایت معلمش را عاصی می‌کند و او از مدرسه اخراج می‌شود. مادر توتو مسئله‌ی اخراج از مدرسه را از او مخفی می‌کند و او تا قبل از بیست سالگی هرگز متوجه این موضوع نمی‌شود.

توموئه در زبان ژاپنی به مفهوم خاصی اشاره نمی‌کند و فقط یک نماد است. دایره‌ای با علامت کاما در درون آن. توموئه را می‌توان مفهومی انتزاعی تلقی کرد. این کلمه پیش از بنیان‌گذارش معنایی نداشته و با او معنا پیدا کرده است. رویکرد جدید مدرسه توموئه را می‌توان هم ارز با مفهوم انتزاعی نامش دانست. در این مدرسه خبری از ساختارهای تکراری، درس‌های خسته‌کننده، قوانین خشک و طاقت فرسا نیست. در عوض طبیعت و آزادی، محور اصلی آموزش است. کنجکاوی و خلاقیت تحسین می‌شود و بچه‌ها با پرداختن به چیزهای نوظهور و متفاوت تشویق می‌گردند. آنها ضرباهنگ موسیقی را از ضرباهنگ طبیعت می‌آموزند. در این مدرسه ساعت‌ها در مورد درخت و برگ و وزش نسیم صحبت می‌شود. در توموئه حتی ساختار کلاس درس با دیگر مدارس تفاوت دارد. کلاس‌ درس در واگن‌های مستقر در حیاط مدرسه دایر می‌گردد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های توموئه قدرت انتخاب و اختیار دانش آموزان است. کویاباشی با پدید آوردن سیستم آزاد آموزش و پرورش  در توموئه بر تفکر چند نسل بعد از خود تاثیر گذار بوده است.  

آقای سوزاکو کویاباشی بنیانگذار مدرسه شگفت‌آور توموئه

ایده‌ی تاسیس مدرسه جالب و طبیعت دوستِ توموئه متعلق به آقای سوزوکو کوبایاشی است. او در 18 ژوئن سال 1893 در نزدیکی توکیو به دنیا آمد. کویاباشی مانند تمام افراد آن منطقه در خانواده‌ای پرجمعیت و فقیر بزرگ شد. او پس از پایان تحصیلاتش در یکی از مدارس ابتدایی توکیو مشغول به کار شد. اما او اهداف بزرگی در سر داشت. به همین دلیل در حین تدریس در مدارس ابتدایی تحصیلات خود را ادامه داد و توانست وارد دانشگاه هنرهای زیبا و موسیقی توکیو شود. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه به عنوان مربی موسیقی فعالیت خود را در مدارس ابتدایی ادامه داد.

بنیانگذار مدرسه ابتدایی سای کای، هاروجی ناکومارو بر اندیشه‌های کویاباشی تاثیر عمیقی گذاشت. او مدرسه سای کای را به شکل متفاوتی اداره می‌کرد. او کلاس‌هایش را کوچک و با جمعیت کم تشکیل می‌داد. آموزش‌ها در صبح به اتمام می‌رسید و بعدازظهرها را  به گشت‌وگذار در طبیعت، موسیقی و آواز خواندن اختصاص داده بود. کویاباشی تحت تاثیر این سیستم آموزشی تصمیم گرفت مدرسه‌ی خود را با نام توموئه تاسیس کند.

او به مربیان کودکستان و مدارس آموخته بود کودکان را در چهارچوب‌های فکری غالب قرار ندهند. او معتقد بود الگوهای از پیش تعیین شده خلاقیت و جاه‌طلبی کودکان را سرکوب می‌کند و رویاهای بزرگ آنان را  از بین می‌برد.

مدرسه توموئه در جنوب غربی توکیو واقع شده بود. او توموئه را با هزینه شخصی خود ساخت و سال‌ها منتظر پایان ساخت آن ماند. سرانجام این مدرسه در سال 1937 فعالیت خود را با مدیریت سوزاکو کویاباشی آغاز نمود.. اما توموئه، مدرسه دوست داشتنی بچه‌ها و کویاباشی عمر کوتاهی داشت و طی جنگ جهانی دوم در سال 1945 در آتش سوخت و از بین رفت. کویاباشی در ویرانه‌های این مدرسه کودکستانی بنا کرد و در تاسیس بخش آموزش کودکان در دانشکده موسیقی  کنیتاچی و ساخت مدرسه ابتدایی کنیتاچی نقش مهمی داشت.او در سال 1963  قبل از اتمام ساخت مدرسه ابتدایی کنیتاچی از دنیا رفت.

این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب «توتو چان، دخترکی آن سوی پنجره» پس از انتشار با استقبال زیادی روبه‌رو شد. در مدت سه سال حدود چهار و نیم میلیون نسخه از آن فروش رفت و تاکنون با شش میلیون نسخه یکی از پرتیراژترین کتاب‌های تاریخ ژاپن به شمار می‌آید. به گفته‌ی نویسنده افراد مختلفی از کودکان 5 ساله تا افراد مسن این کتاب را خوانده‌اند و با ارسال نامه به او به تحسین کتاب پرداخته‌اند.

کتاب توتو چان را می‌توان کتابی تاثیرگذار و مفید برای گروه‌های سنی مختلف دانست. این کتاب برای پدر و مادرها بسیار مناسب است. زیرا دیدگاه آنان را نسبت به آموزش‌ فرزندانشان تغییر می‌دهد. مطالعه این کتاب علاوه بر والدین به مربیان و معلمان فعال در حیطه آموزش و پرورش توصیه می‌گردد. توتوجان درواقع یک راهنمای عملی و جذاب است و می‌تواند تاثیر عمیقی بر بینش کودکان داشته باشد و خلاقیت آن‌ها را افزایش دهد.

در بخشی از کتاب توتوچان، دخترکی آن سوی پنجره می‎خوانیم

تشکیل کلاس درس در واگن راه آهن کاملاًعجیب بود؛ اما ترتیب نشستن دانش آموزان نیز عجیب ترش کرده بود. در مدرسه قبلی توتو چان، هر دانش آموز جای خاصی برای نشستن داشت؛ اما در اين کلاس هرکس, هروقت هرجا را که دوست داشت. برای نشستن انتخاب می کرد.

توتو چان پس از مدت درازی فکرکردن و سنجیدن جاهای مختلف؛ تصمیم گرفت در کنار دختری بنشیند که بعد از او وارد کلاس شده بود. این دختر لباسی به شکل پیش بند با نقش خرگوشی با گوش های بسیار بلند پوشیده بود. بالاخره. غیرعادی ترین جنبه این کلاس ها نوع درس هایی بود که در آن ها تدربس می شد. مدارس دیگر غالبا برنامه مشخصی برحسب ساعات درس دارند. مثلا ساعت اول درس زبان ژاپنی است. در این ساعت. همه این درس را یاد می گیرند؛ ساعت بعد ممکن است زنگ حساب باشد و همه باید حساب کار کنند. اما در این مدرسه, برنامه کاملا متفاوت بود. در آغاز ساعت اول، معلم فهرستی از همه مسائل و سوالات مربوط به درس هایی را که باید مطالعه و پاسخ داده می شدند. فراهم می کرد و سپس می گفت:«حالا کار را با هر موضوعی که خودتان دوست دارید. شروع کنید.» به این ترتیب فرقی نمی کرد هر دانش آموز ساعات درس را با مطالعه ژاپنی یا ریاضی آغاز می کرد با هر چیز دیگری که به آن علاقه بیشتری داشت. امکان داشت دانش آموزی در حال نوشتن انشای خود باشد؛ اما نفر پشت سرش علاقه مند به فیزیک و در حال جوشاندن مایعی روی چراغ الکلی. به این ترتیب،هر لحظه امکان داشت در یکی از کلاسها  انفجار یا آتش سوزی رخ دهد.

این شیوه آموزش, آموزگاران را قادر می‌ساخت دانش آموزان را درحالی‌که کلاس به کلاس بالاتر می‌رفتند. زیر نظر گرفته و موضوعات مورد علاقه و همچنین شیوه تفکر و پا شخصیت آن‌ها را کشف کنند و دیدی واقع‌بینانه نسبت به دانش آموزان خود پیدا کنند.