معرفی و دانلود رایگان کتاب هفت اورنگ جامی

احتمالا برای افراد کتاب‌خوان زیادی این سوال پیش آمده که چرا هر مردمی علاوه بر خواندن ادبیات کلاسیک جهان، باید ادبیات کلاسیک زبان خودش را هم مطالعه کند؟ و ادبیات کلاسیک اصولا به چه ادبیاتی گفته می‌شود؟

ادبیات کلاسیک گونه‌ای از ادبیات است که الگو و سرمشق و مدرس نویسندگان معاصر است و به عنوان کهن الگویی برای خلق آثار و نوشته‌های جدید عمل می‌کند. علاوه بر این خواندن ادبیات کلاسیک کمک می‌کند خود و اصالت کارهایی است که انجام می‌دهیم را بهتر شناسایی کنیم. به عنوان مثال ریشه‌ی بسیاری از رفتارهای حال حاضر ما مربوط به فرهنگی است که سالیان بسیار دور شکل گرفته است و با خواندن آثار ادبیات کلاسیک فارسی می‌توانیم با این ریشه‌ها آشنا شویم. 

علاوه بر این شاید ما از طریق شنیدن داستان‌های فولکلور با ادبیات کلاسیک فارسی آشنا شده باشیم مثلا داستان نبرد رستم و سهراب را شنیده باشیم و یا  یوسف و زليخا را از زبان دیگران شناخته باشیم اما از ادبیات و کلام منحصر‌به‌فرد این کتاب‌ها که مخصوص به دوره‌‌ی تاریخی نویسندگان این قصه‌هاست، است غافل مانده‌ایم. فراموش کردن ادبیات کلاسیک فارسی زمانی ناراحت کننده‌تر است که متوجه می‌شویم بسیاری از نویسندگان غربی بسیار مطرح معاصر مثل بورخس و گوته تحت تاثیر ادبیات کلاسیک ایرانی بوده‌اند؛ ولی ما به عنوان فارسی‌زبانان از این گنجینه بی‌نصیب مانده‌ایم. پس ادبیات کلاسیک ایرانی می‌تواند ما را با اصالت و فرهنگ خودمان بیشتر آشنا کند داستان‌های شیرین و آموزنده فارسی لذت مطالعه و کتاب‌خوانی را برای ما فارسی‌زبان‌ها بیشتر کنند.هفت اورنگ جامی یکی از آثار جذاب کلاسیک فارسی است که خواندن آن برای هر علاقه‌مند به ادبیات کلاسیک فارسی واجب است. 

هفت اورنگ، هفت مثنوی جامی

هفت اورنگ یکی از آثار جامی است که در قرن نهم هجری قمری سروده شده است. کتاب  هفت بخش دارد و قالب تمام اشعار آن مثنوی است. این  اثر سرشار از داستان‌های تمثیلی و آموزنده است. برخی بر این باورند که منظومه هفت اورنگ به دستور «سلطان حسین بایقرا» سروده شده است، اما این موضوع تایید نشده است.

نکته‌ای که درباره‌ی کتاب مشخص و قطعی است، ریشه‌ی فکری آمیخته با ابیات کتاب است. هفت‌اورنگ  بر اساس اندیشه و اعتقادات «صوفیه» و فرقه‌ی «نقشبندیه» سروده شده است. در زمان حکومت صفویه به دلیل مخالفت با فرقه نقشبندیه، نزدیک بود که تمامی نسخه‌های هفت اورنگ نابود شوند اما خوشبختانه کتاب سالم ماند و در حال حاضر برخی از نسخه‌های خطی آن در موزه‌های کشورهای مختلف نگهداری می‌شود. از آنجایی که هفت اورنگ بر اساس اندیشه‌های صوفیانه نوشته شده است، استعاره و نماد‌های عرفانی صوفیان به وفور در ابیات این کتاب آمیخته شده است. اما جامی برای اینکه مخاطب به راحتی با مطلب ارتباط برقرار کند مفاهیم عرفانی را در قالب تمثیل و داستان از زبان انسان‌ها و شخصیت‌های حیوانی روایت می‌کند.

هفت مثنوی هفت اورنگ چه مضامینی دارند؟

کتاب هفت اورنگ شامل هفت مثنوی است.این کتاب ابتدا به تقلید از «پنج گنج نظامی» در 5 مثنوی سروده شد اما پس از آن جامی دو مثنوی دیگر به آن اضافه کرد و آن‌را «هفت اورنگ» نامید. سه مثنوی «یوسف و زلیخا»، «لیلی و مجنون» و «سلامان و ابسال» درون‌مایه عاشقانه دارند. «سلسله الذهب»، «سبحه الابرار» و «تحفه الاحرار»  مضامین آموزنده را روایت می‌کنند و «اسکندرنامه» آموزنده و حماسی است.

اورنگ اول «سلسله الذهب»، به سبک «حدیقه الحقیقه» سنایی سروده شده و درباره‌ی مضامینی همچون شریعت، طریقت، عشق و نبوت از دیدگاه عرفان است. اورنگ دوم «سلامان و ابسال» نام دارد که دارای دو روایت متفاوت است یکی درباره‌ی وصال و دیگری درباره‌ی فراق. داستان «سلامان و آبسال» به دلیل اینکه هم عاشقانه و تمثیلی و هم عرفانی و فلسفی است، توجه افراد‌ بسیاری را به خود جلب کرده است. این  داستان ریشه‌ی یونانی دارد. «خواجه نصیر الدین طوسی» داستان «سلامان و ابسال» را برای اولین بار تا حد یک داستان فلسفی و عرفانی بالا برد، اما جامی اولین کسی بود که آن‌را در قالب شعر سرود.

اورنگ سوم «تحفه الاحرار» به سبک «مخزن الاسرار» نظامی سروده شده است و درباره آفرینش، اسلام، نماز، زکات، حج و عشق در آن صحبت شده است و در انتهای کتاب نیز جامی نامه‌ای به پسرش نوشته و از روزگار جوانی خودش روایت کرده است. «سبحه الابرار» اورنگ چهارم است که آموزشی است و توبه، زهد، فقر، صبر، شکر، خوف و توکل در آن توصیف شده است.

اورنگ پنجم مثنوی عاشقانه «یوسف و زلیخا» است که به سبک «خسرو و شیرین» «نظامی» و «ویس و رامین» «فخر گرگانی» سروده شده است. «یوسف و زلیخا» با ذکر نام خدا و بیان معراج پیامبر شروع می‌شود و سپس در آن مدحیه‌ای برای «سلطان حسین بایقرا» آورده شده است. برای سرودن این مثنوی جامی از داستان حضرت یوسف در قرآن استفاده کرده همچنین از روایت‌های تورات در مورد پیدایش نیز بهره گرفته است. اورنگ ششم «لیلی و مجنون»، نیز داستان عاشقانه‌ای به وزن «لیلی و مجنون» «نظامی» و «امیرخسرو دهلوی» است. «اسکندرنامه یا خردنامه اسکندری» اورنگ هفتم است که مثنوی آموزنده‌ای است که در آن درباره‌ی حکیمان و فیلسوفان یونانی همچون سقراط، افلاطون، ارسطو، بقراط و فیثاغورث صحبت شده است.

نگاره‌های هفت اورنگ جامی

به دلیل همزمانی سرودن هفت اورنگ توسط جامی با دوران طلایی نگارگری در دوره‌ی تیموریان و حضور «کمال‌الدین بهزاد» در دربار «سلطان حسین بایقرا»، این منظومه در زمان حیات جامی تصویرگری شد. نگاره‌های داستان‌های هفت اورنگ مثل «یوسف و زلیخا» در کارگاه «ابراهيم ميرزا» به صورت مصور درآمد که به «هفت اورنگ ابراهیم میرزا» یا «جامی فریر» معروف هستند. در کنار «ابراهیم میرزا» نگارگران دیگری همچون «مظفر علی»، «میرزا علی»، «شیخ محمد» و« آقا ميرك» نیز در به تصویر آوردن هفت اورنگ نقش داشته‌اند. نگاره‌های هفت اورنگ در حال حاضر در گالری فریر واشنگتن نگهداری می‌شوند. اشعار نیز توسط 6 نفر از برجسته‌ترین خوشنویسان آن دوره در حاشیه‌های تصاویر نوشته شد.

جامی؛ خاتم الشعرا

جامی شاعر، موسیقی‌دان و ادیب قرن نهم هجری قمری است. او در کودکی به همراه پدرش به هرات رفت و در آن‌جا با علوم متفاوت عصر همچون صرف و نحو، منطق، ریاضیات و تفسیر آشنا شد. جامی ابتدا با تخلص دشتی شعر می‌سرود اما بعد از مدتی لقب خود را به جامی تغییر داد. او علت این کار ‌را اشاره به محل تولدش شهر جام و ارادتی که به «شیخ احمد جام» داشته است عنوان کرده است. او سپس با تصوف و صوفی‌گری آشنا شد و در حلقه‌ی مریدان «شیخ نقشبندی» قرار گرفت و چنان در تصوف پیشرفت کرد که پس از فوت مرشدش، خلیفه‌ی نقشبندیه شد. کتاب هفت اورنگ او نیز تحت تاثیر عقاید فرقه نقشبندیه سروده شده است. جامی با حمایت پادشاه علم دوست، «الغ بیگ» توانست بسیار در زمینه‌ی علم پیشرفت کند و در میان اهل دانش و معرفت به محبوبیت بسیار بالایی برسد. او شخصیتی افتاده و گشاده‌رو داشت. اکثر شاهان به او اردات می‌ورزیدند و خودشان را از مریدان جامی می‌دانستند؛ «سلطان حسین باقرا» نیز توجه ویژ‌ه‌ای به او داشت. پادشاه عثمانی و مصر نیز از ارادتمندان جامی بودند. جامی دارای آثار بسیار زیادی به فارسی و عربی است. آثار منظوم او شامل دو مجموعه بزرگ است:

1. «دیوان‌های سه گانه» به تقلید از «امیرخسرو دهلوی» که به سه قسمت «فاتحه الشباب»، «واسطه العقد» و «خاتمه الحیات» تقسیم شده‌اند.

2. هفت اورنگ

«بهارستان» یا «روضه الاخبار و تحفه الابرار» دیگر کتاب جامی است که در قالب نثر نوشته شده است و تقلیدی از «گلستان سعدی» است که دارای نثر و نظم در کنار یکدیگر است. «بهارستان» دارای 8 فصل به نام روضه به همراه یک مقدمه و یک خاتمه است. «بهارستان» همچون «گلستان سعدی» دارای مطالب و توصیه‌های اخلاقی و نصایحی درباره‌ی زندگی است ولی نسبت به گلستان سعدی کمتر از اشعار استفاده شده است. «بهارستان» نیز دارای نسخه‌ی مصور است. 

خرید آنلاین و دانلود کتاب هفت اورنگ در همین صفحه سایت فیدیبو در دسترس است.

در ابیاتی از هفت‌اورنگ جامی می‌خوانیم

 

به کعبه رفتم و زآنجا هوای کوی تو کردم

جمال کعبه تماشا به یاد روی تو کردم

 

شعار چو دیدم سیاه، دست تمنا

دراز جانب شعر سیاه موی تو کردم

 

چو حلقه در کعبه به صد نیاز گرفتم

دعای حلقه گیسوی مشکبوی تو کردم

 

نهاده خلق حرم، سوی کعبه روی عبادت

من از میان همه، روی دل به سوی تو کردم

 

مرا به هیچ مقامی نبود غیر تو کامی

طواف و سعی که کردم به جستجوی تو کردم

 

به موقف عرفات ایستاده خلق، دعاخوان

من از دعا لب خود بسته، گفتگوی تو کردم

 

فتاده اهل فتی در پی منی و مقاصد

چو جامی از همه فارغ من آرزوی تو کردم