کتاب شهرهای جدید خلیج‌فارس نشر انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران

ارتباط بین قدرت سیاسی، سرمایه ناشی از تجارت، تنوع و تفاوت سطح زندگی شهری در خلیج فارس بسیار دیرین هتر از دوران صنعت نفت است. خلیج فارس در طول قر نها مرکز بازرگانی بوده، ساکنین آن به تجارت متکی بود هاند و بادهای موسمی، ضرور تهای اساسی زندگی روزانه آنها را شکل داده است. شهرهای بندری تا اوایل قرن بیستم بر اساس نقطه اتکای اقتصاد خلیج فارس، یعنی مروارید و خرما شکل گرفت و منجر به ایجاد طبقه تجار ثروتمند در این منطقه شد که همین امر منجر به تشکیل ساختار اجتماعی و فرهنگی خاص خلیج شد. در این منطقه، از گذشته تا کنون اتحاد و انسجام مشترک بین اقشار و طوایف به صورت عمودی، بسیار مهم بوده و همچنان نقش مهمی در امر حکمرانی دارد. از دهه 20 میادی، اقتصاد منطقه تغییر کرد و درکنار استخراج نفت، فضاهای جدید شهری شکل گرفت تا انباشتگی آتی ثروت را تقویت کند. اینگونه بود که شهرک ها و فضاهای جدید در کنار شهرسازی و معماری بومی به سرعت شکل گرفت و اختاف طبقاتی و سطح برخورداری نمایان تر شد و رفته رفته کارکرد بازار و محات قدیمی تضعیف شده، سنت و فرهنگ منطقه تحت تاثیر آن دستخوش تغییر شدند. در زمانی که حاکمان خاورمیانه به دنبال تحول بافت کالبدی خود با ایجاد ساختمان های مدرن بودند، در گستره وسیعی از اروپا حفظ سیمای شهری و ایجاد نماهای مدرن در بخش های جدید توامان پیگیری می شد. آنچه در اینجا بسیار حائز اهمیت است نگاه به نوع توسعه و برداشت از آن و تاثیرات آن بر توده های شهری، شهرسازی، معماری و ساختار برنام هریزی و سیاست گذاری شهری است. پدیده جهانی شدن و زندگی مدرن تحت تاثیر اقتصاد نفتی و سرمایه در گردش فراوان آن منجر به تغییر ساختار برنامه ریزی شهری در این منطقه خاص از جهان شده است.