کتاب مارکوزه نشر انتشارات خوارزمی

یکی از وظایف اساسی فلسفه آن است که از فلسفه‌های دیگر انتقاد کند و این کار را نه تنها به‌دلیل آنکه به‌سود حقیقت است برعهده گیرد- هر چند این مهمترین هدفش باشد- بلکه به‌این دلیل نیز انجام دهد که فیلسوفان چه بخواهند و چه نخواهند، اندیشه‌های فلسفی در زندگی اجتماعی و اخلاقی و سیاسی نفوذ و تأثیر دارد. یکی از خصوصیات زندگی روزگار ما آن است که فیلسوفانی که سخت پایبند دقت و حقیقت بوده‌اند به‌چگونگی این نفوذ و تأثیر، کمترین توجه را داشته‌اند. حال آنکه فیلسوفانی که بسیار مشتاقند تا آنچه می‌گویند به‌مسائل اجتماعی مربوط باشد اغلب بی‌دقت و سهل‌انگارند و بدین سبب راهنمایانی غیر قابل اعتماد برای یافتن حقیقت بوده‌اند.

هربرت مارکوزه را برخی از مریدانش به‌پایۀ یک پیامبر بالا برده‌اند؛ او خود چنین پایه‌ای را برای خویشتن برنگزیده‌است و اگر دربارۀ اندیشه‌های او به‌این عنوان، داوری کنیم سخت بی‌انصافی کرده‌ایم. ولی او بی‌گمان خود خواسته‌است که وظیفۀ انتقاد سرسختانه از اندیشۀ امروزی و رابطۀ آن را با جامعۀ امروزی بر عهده گیرد. او در مقام چنین منتقدی، رهبر بانفوذی برای چپ‌روان سیاسی بوده‌است. از این رو برای هر کس که پایبند انتقاد چپ‌گرایانه‌ای از نظام اجتماعی موجود باشد بسیار مهم است که بسادگی بپرسد: آیا آنچه مارکوزه می‌گوید درست است؟ ادعای اصلی من در این کتاب آن است که کم و بیش اغلب نظریات سیاسی مارکوزه نادرست است. ولی به‌همین دلیل که من در پی اثبات این نکته‌ام وظیفه‌ای استثنایی دارم تا سخنان مارکوزه را بدرستی بازگویم. از این رو کوشیده‌ام تا بخشهای مربوط به‌گزارش نظریات او را از بخشهای مربوط به‌انتقاد از آنها جدا کنم. در شناخت ترتیب زمانی سیر اندیشۀ مارکوزه، من از خود او پیروی کرده‌ام مگر تنها دربارۀ رسالۀ پیشین دکتری او دربارۀ هگل و نوشته‌های همان زمان او دربارۀ مارکس که من آنها را جدا از شروح بعدی او در این زمینه بررسی نکرده‌ام. مارکوزه به‌عنوان جوانی دانشگاهی تا اندازۀ بسیاری پروردۀ سنت دانشگاهی و فلسفی آلمان بود و مثلاً در «فرایبورگ» نزد هایدگر درس می‌خواند و او را می‌ستود. چگونه ممکن بود جز این باشد؟ ولی مارکوزه درست به‌این دلیل، آئین خاصی را در اندیشه بنیاد کرد که از آن سنت فکری روی برتافت و با آن درافتاد. ستیزۀ مارکوزه با سنت فکری آلمانی تا اندازه‌ای به‌دلایل فلسفی و تا اندازه‌ای به‌این سبب بود که او به‌گمان خود، به‌رابطۀ فریبکارانه سنت فکری آلمان و واقعیت اجتماعی پی‌برده‌بود...

-از متن کتاب-