کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران نشر مرکز

کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران نوشته همایون کاتوزیان، تاریخ‌نگار و اقتصاددان ایرانی، زندگینامه سیاسی دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران در اوایل دهه ۱۳۳۰ و درعین‌حال تاریخ توصیفی و تحلیلی نهضت ملی ایران است. بخش اول کتاب با شرح دوران کودکی و نوجوانی مصدق آغاز می‌شود. مصدق در خانواده‌ای متمول و تحصیل‌کرده به دنیا آمد و از همان دوران جوانی به سیاست علاقه‌مند شد. او در سال ۱۲۸۸ خورشیدی وارد مجلس شورای ملی شد و به تدریج به یکی از چهره‌های برجسته مجلس تبدیل شد.

کاتوزیان در بخش اول کتاب به‌تفصیل از فعالیت‌های سیاسی مصدق در دوره‌های مختلف می‌نویسد. او از مخالفت مصدق با قرارداد ۱۹۱۹، نخست‌وزیری او در سال ۱۳۲۳، و نقش او در نهضت ملی نفت می‌گوید.

بخش دوم کتاب به تاریخ نهضت ملی ایران اختصاص دارد. کاتوزیان در این بخش به‌تفصیل از زمینه‌های شکل‌گیری نهضت ملی، مراحل مختلف آن، و سرانجام آن می‌نویسد.

خلاصه کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران

محمد مصدق در سال ۱۲۶۱ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. او از خانواده‌ای متمول و تحصیل‌کرده بود و از همان دوران جوانی به سیاست علاقه‌مند شد. مصدق در سال ۱۲۸۸ خورشیدی وارد مجلس شورای ملی شد و به تدریج به یکی از چهره‌های برجسته مجلس تبدیل شد. مصدق در سال ۱۳۲۳ به نخست‌وزیری ایران رسید. او در دوران نخست‌وزیری خود، با ملی کردن صنعت نفت ایران، یکی از مهم‌ترین جنبش‌های ملی‌گرایانه تاریخ معاصر ایران را رهبری کرد.

نهضت ملی نفت ایران با مخالفت شدید بریتانیا مواجه شد. بریتانیا با محاصره اقتصادی ایران و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مصدق را سرنگون کرد.

مصدق پس از سرنگونی، به زندان افتاد و تا زمان مرگش در سال ۱۳۴۵ در تبعید به سر برد. کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران را می‌توان نوعی تاریخ‌نگاری سیاسی دانست. این کتاب به‌صورت علمی و مستند به بررسی زندگی و فعالیت‌های سیاسی مصدق و نهضت ملی ایران پرداخته است.

جوایز و رتبه‌های کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران

کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران در سال ۱۳۷۳ منتشر شد و به‌سرعت به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ معاصر ایران تبدیل شد. این کتاب همچنین جوایز متعددی از جمله جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را از آن خود کرده است. کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران یکی از محبوب‌ترین کتاب‌های تاریخ معاصر ایران است. این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه نهضت ملی ایران، خواندنی و جذاب است.

آشنایی با نویسنده کتاب

همایون کاتوزیان، نویسنده کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران، تاریخ‌نگار و اقتصاددان ایرانی است. او در سال ۱۳۲۱ در تهران به دنیا آمد. کاتوزیان تحصیلات خود را در ایران و انگلستان به پایان رساند و در سال ۱۹۶۳ از دانشگاه کمبریج دکترای اقتصاد گرفت. کاتوزیان از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۹ استاد دانشگاه آکسفورد بود. او همچنین در دانشگاه‌های مختلف دیگری در سراسر جهان تدریس کرده است. کاتوزیان آثار متعددی در زمینه تاریخ و اقتصاد ایران نوشته است. از جمله آثار مهم او می‌توان به کتاب‌های اقتصاد سیاسی ایران، تاریخ ایران مدرن، و جامعه‌شناسی ایران اشاره کرد.

کاتوزیان یکی از برجسته‌ترین تاریخ‌نگاران ایران در قرن بیستم است. او با آثار خود به درک بهتر تاریخ معاصر ایران کمک کرده است.

آثار

• اقتصاد سیاسی ایران (۱۹۶۸)
• تاریخ ایران مدرن (۱۹۸۱)
• جامعه‌شناسی ایران (۱۹۹۳)
• مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران (۱۳۷۳)
• فرهنگ و جامعه در ایران معاصر (۱۳۸۰)
• ایران و جهان (۱۳۸۷)
• استبداد و دموکراسی در ایران (۱۳۹۴)

جوایز

• جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۷۳)
• جایزه کتاب سال بنیاد ملی نخبگان (۱۳۹۴)

در بخشی از کتاب می‌خوانیم

مصدق‌‌السلطنه را امروز از طرف شغل مستوفی و محاسب خراسان گویند؛ لکن رتبه و حسب و نسب و استعداد و هوش و فضل و حسابدانی و عاملی این طفل یکشبه که ره صدساله می‌رود بالاتر از استیفاء اول و محاسب بودن ایالات و ولایات است. هر شخص قابل و لایقی می‌تواند خود را با بضاعت مالی به استیفاء و محاسبه‌نویسی ولایتی برساند؛ لکن مشارالیه مراتب دیگر دارند که بر عظم ایشان می‌افزاید... چنین شخصی که در سن شباب این‌طور جلوه‌گری کند، باید از آیات بزرگ گردد.(۱)

متن بالا یک سال پس از انتصاب مصدق به مقام مستوفی خراسان در چهارده‌سالگی نوشته شده است.

مصدق در سال ۱۲۶۱ در خانواده‌ای متمکن و بانفوذ و دیوانی(۲) به دنیا آمد. پدرش میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر بود، پسرعموی میرزا یوسف مستوفی‌الممالک که زمانی صدراعظم ایران بود. وزیر دفتر از اخلاف بلافصل آقامحسن آشتیانی، بزرگ «خاندان» آشتیانی، بود که در دو قرن اخیر خاستگاه مردانی بوده است با استعدادی چشمگیر در عرصه سیاست و امور اجرایی و علمی.(۳)

مادر مصدق ملک‌تاج‌خانم نجم‌السلطنه بود: از طرف پدر نتیجه فتحعلی‌شاه، خواهر عبدالحسین‌میرزا فرمانفرما، و دخترعموی ناصرالدین‌شاه قاجار، پادشاه وقت در زمان تولد و جوانی مصدق. برادرش عبدالحسین‌میرزا فرمانفرما ـ بزرگ خاندان فرمانفرمائیان و فیروز ـ چه قبل و چه پس از انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۴، در جای خود سیاستمداری متمول و متنفذ بود. سال‌ها بعد مصدق در نطقی در مجلس در مخالفت با صدرالاشراف، نخست‌وزیر وقت و معلم سابق سالارالسلطنه، پسر ناصرالدین‌شاه، ذکر می‌کند که سالارالسلطنه همبازی کودکی‌اش بوده است.(۴)

مصدق همواره از پدرش، که در ده‌سالگی او را از دست داده بود، با عطوفت و احترام یاد می‌کرد.(۵) اما تأثیر مادرش در زندگی او ژرف و پایدار بود. او زنی بود با اراده‌ای قوی و علاقه‌مند به کارهای عام‌المنفعه؛ مصدق در بسیاری از اوقات ـ حتی در نطق‌ها و مذاکرات رسمی خود ـ پند و اندرزهای او را نقل می‌کرد. در سال ۱۲۹۳، زمانی که مصدق از نشر شایعه‌ای کذب درباره خود سخت افسرده و نومید شده بود، مادرش به او پند داد که «وزن اشخاص در جامعه به‌قدر شدائدی است که در راه مردم تحمل می‌کنند» ـ و این پند در تمام طول زندگی او، هرگاه که زمانه با او سر ناسازگاری داشت، به یاری‌اش می‌آمد.(۶) مادر مصدق تا زمان مرگش به سال ۱۳۱۲ در تمام تصمیم‌گیری‌های مهم مصدق بر سر مسائل سیاسی و شخصی دخالت داشت. پس از مرگ وزیر دفتر، دو بار دیگر ازدواج کرد(۷)، و فرزندان دیگری آورد که هریک در زمینه‌ای نام‌آور شدند.

مصدق در نوزده‌سالگی با خانم ضیاءالسلطنه ازدواج کرد. او دختر سیدزین‌العابدین و خواهر سیدابوالقاسم و سیدمحمد و عمه سیدحسن (دکتر امامی) بود که همگی از اواخر قرن پیش تا سال ۱۳۵۷ امام‌جمعه تهران بودند. او زنی بود زیباروی و باوقار و همسری به‌غایت فداکار.

پیشنهادهایی برای دوست‌داران کتاب مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران

·      کتاب افشای واتیکان

·      کتاب معمای اشغال سفارت آمریکا در ایران

·      کتاب هنر جنگ