کتاب واکاوی مهمترین مسائل اجتماعی شهر سقز جلد 2 نشر هامون نو

ده مسئله فربه و برجسته که در نشست کارگاهی مسئله یابی مشارکتی شهرستان سقز مورد تأکید کارشناسان حوزه های خانواده، زنان و کودکان قرار گرفت عبارت اند از: خشونت خانگی، اعتیاد، طلاق، بیکاری گسترده، فقر گسترده، خلأهای قانونی، عدم مدارا در خانواده، عدم گفتگو میان اعضای خانواده، ناامیدی از یافتن شغل و افزایش سن ازدواج. پس از ارائه‌ی گزارش تفصیلی فرایند و یافته‌های نشست کارگاهی مسئله یابی مشارکتی به‌منظور شناسایی مهم‌ترین و جدی‌ترین مسائل اجتماعی حوزه خانواده، زنان و کودکان، اینک می‌توان به‌صورت بسیار مجمل به مرور اهم رویکردهای کارشناسان حاضر در کارگاه در باب راهکارها و پیشنهادهایی که می‌توانند برای مقابله با این مسائل ارائه داد، پرداخت. این موارد را می‌توان در قالب سه پیشنهاد و یک توجه بیان کرد؛ 1.¬ نظارت جدی اگرچه کارشناسان معتقد بودند که لازم است اقدامات، طرحها و امکانات بیش‌تر و فراخ‌دامن تری باید برای کمک به کاهش این مسائل از سوی نهادهای دولتی صورت گیرد، اما به صورت جدی بر این باور بودند که در مورد اقداماتی هم که تاکنون صورت گرفته، نظارت و پیگیری جدی در باب کیفیت و چگونگی اجرا و همچنین ارزیابی نتایج آن‌ها انجام نشده است. این مورد را می‌توان در دو قالب مطرح کرد؛ اول اینکه، در بیشتر موارد، به‌جای شایسته‌سالاری و اختصاص اعتبارت و طرح‌ها به افراد صاحب تخصص، به افرادی سپرده شده که بر اساس روابط برگزیده شده‌اند. همین مطلب کیفیت اجرا و به‌کارگیری منابع مالی را به حداقل رسانده است. دوم، حتی همین اجرای ناقص و نصفه و نیمه نیز در اثر نبود نظارت جدی، با کیفیت بسیار پایین انجام شده و درنتیجه، خروجی قابل‌توجهی نداشته و نتوانسته به اهداف تعریف‌شده نزدیک شود. ازجمله‌ی این موارد می‌توان به تخصیص بودجه‌های عمرانی جهت توسعه اشتغال در بخش عمران، انتصاب افراد در مناصب کلیدی و تصمیم‌ساز، اعتبارات مربوط به حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماعی، منابع مالی مربوط به توسعه آموزش و موادی ازاین‌دست اشاره کرد. 2. حمایت از سمن ها (NGO) با توجه به اینکه در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته که توانسته‌اند کارنامه موفقی در مورد مواجهه با مسائل اجتماعی داشته باشند، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) پررنگ بوده و دولت‌ها به کمک و واسطه این نهادهای جامعه مدنی قادر بوده‌اند برنامه‌های دقیق‌تر و دستاوردهای سترگ‌تری را کسب کنند، لذا توجه و حمایت بیشتر از این سازمان‌ها باید مورد تأکید صاحبان قدرت در ایران نیز قرار گیرد. این مورد در نشست کارگاهی نیز مورد توجه بیشتر کارشناسان بوده است. 3. حذف نگاه امنیتی به استان کردستان یکی از مواردی که مورد تأکید کارشناسان قرار گرفته است و معتقدند مانع جدی توسعه سرمایه‌گذاری، سازوکار تولیدی و درنتیجه، رشد اشتغال در استان کردستان و شهرستان‌ها (ازجمله سقز) بوده تسلط رویکرد امنیتی نسبت به این حوزه جغرافیایی است. حذف این رویکرد می‌تواند سبب افزایش وفاق اجتماعی، همگرایی سیاسی، افزایش امنیت و گسترش زمینه مساعد برای سرمایه‌گذاری و رونق تولید و درنهایت، کاهش بیکاری و پیامدهای آن شود. در کنار این سه پیشنهاد اصلی و کلی، یک توجه و نگرانی هم در تعامل شفاهی با کارشناسان و هم در مطالب نوشته‌شده‌ی گروه‌های مشارکت‌کننده در کارگاه برجسته بود؛ دولت (در معنای کلی یعنی حاکمیت) در حال تجربه جدی فرسایش سرمایه اجتماعی است. این مورد را می‌شود از اشاره‌های مکرر، مستقیم و غیرمستقیم کارشناسان به یکی از فربه‌ترین شاخص‌های سرمایه اجتماعی، یعنی اعتماد اجتماعی، دریافت. اعتماد اجتماعی مردم نسبت به دولت، اقدامات، تصمیمات و موضع‌گیری‌هایش در حال افول است و این وضعیت، ناگزیر، به کاهش سرمایه‌ی اجتماعی دولت می‌انجامد. این مورد یک زنگ خطر جدی است و منطقی است که برای بهبود و ترمیم آن تلاش‌های جدی از سوی نهادهای صاحب قدرت و تصمیم‌ساز صورت گیرد.