فطرت آدمی میل به حقیقتی مطلق دارد. انسان همیشه در تکاپوی رسیدن به حقیقت و رشد و سعادت است. هریک از ادیان الهی دارای آداب و اعمال ویژه ای برای درک این حقیقت می باشند. دین اسلام که کامل ترین وآخرین دین الهی است دارای کامل ترین اعمال وعبادات در رسیدن به قرب الهی که هدف از خلقت انسان است،می باشد.
عبادت در اسلام دارای اقسام مختلفی است وهدف از آن نیز در همه ی ابعاد و انواع آن نزدیکی به حق و تقرب جستن به درگاه اوست.
دعاو نیایش نیز جزء نیازهای انسان و درست مثل خداجویی از فطرت و ضمیر آن سرچشمه می گیرد. دعا در اسلام دارای آداب و اعمال مخصوصی است که ابتدا انسان را در چشمه ی زلال معرفت،پاک و خالص می گرداند وسپس او به طاعت و بندگی خداوند که نتیجه و ثمره ی دعا می باشد رهنمون می سازد.
باتوجه به اینکه در این پژوهش دعا در فرهنگ اسلام ونقش آن در اصلاح رفتار بررسی می گردد،مباحثی از قبیل؛ دعا در اسلام،تاریخچه ی دعای انبیا،سیره ی اهل بیت (علیهم السلام) در این زمینه و نقش دعا در رفتار آدمی و تاثیر آن در اصلاح او مورد نظر است.
خداوند تبارک و تعالی هیچ چیزی را بیهوده نیافریده و طبق فرهنگ اسلام که در آیات قرآن و روایات معصومین (علیه السلام) بیان شده است که هدف از آفرینش انسان ها عبودیت است که مصداق آن آیه ای است که خداوند فرمودند: «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» و این عبارت مراتب و درجاتی و آدابی دارد که دعا کردن یکی از زیر شاخه های اصلی و از مصادیق عبادت و از ارکان مهم دین اسلام به شمار می آید که در بسیاری از روایات از دعا با عنوان عبادت یاد شده و این امر، جایگاه دعا را برای ما مشخص می کند.
دعا که اظهار نیاز و خواهش به درگاه خدای متعال و بیانگر عجز و ناتوانی و ضعف انسان در برابر اوست، نشان دهنده ی شناخت و معرفت خالق و صمیمی ترین شیوه ی ارتباط با بی نیاز مطلق است. دعا یعنی پاسخ به نیاز روحی خود و لذا روزانه ده بار واجب است دعا کنیم و بگوئیم اهدنا الصراط المستقیم و البته دعا وسیله جذب اعتنا و زمینه ی جلب رحمت خداست. جایگاه آن در میان عبادات از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که مهمترین و والاترین کارها نزد خداوند است و مقرب ترین چیزها به خداست و البته با این همه تأکیداتی که برای انجام دعا شده نمی تواند بدون دستورالعمل و آداب باشد یعنی از آنجایی که دعا نوعی عبادت محسوب می شود و همه عبادات هم دارای آداب و شرایط و مقررات ویژه ی خود هستند پس ممکن است که آیات قرآن در آموزه های معصومین برای دعا آداب و شرایطی ذکر نشده باشد.
شناخت این آداب و عمل به آنها برای استجابت سریعتر دعا و رساندن انسان به کمال و سعادتش تأثیر بسزایی دارد.
با توجه به ماهیت وجودی و جسم انسان، دشمن قسم خورده اش شیطان و نفس او می توان گفت: انسان ها در دوره های مختلف زندگانی چه در خردسالی و نوجوانی و جوانی و بزرگسالی در معرض ارتکاب فساد و شر و بدی قرار دارند و همواره خطر رفتار های ناستوده آنها را تهدید می کند در این میان هدف تربیت این است که خیر و سعادت را در جامعه بشری بر شر و شقاوت غالب سازد و از این رو بخش عمده ای از فرآیند تربیت ایجاد رفتارهای مطلوب و تغییر اصلاح رفتارهای نامطلوب است و برای تغییر اصلاح رفتارهای نامطلوب مکارم اخلاق عوامل زیادی موثر است که یکی از مهمترین عوامل آن با دقت در آیات و روایات تببین می شود که دعاست و ما با توجه به آموزه های دینی به این نتیجه می رسیم که دعا کردن می تواند در اصلاح رفتارهای ناشایست نقش همه جانبه ای را ایفا کند حال می خواهد آن رفتار فردی باشد یا جمعی و آنچه در این مطالعه بررسی می گردد مبحث دعا در فرهنگ اسلام از جمله ماهیت دعا و اهمیت و جایگاه و آداب آن و سیره ی اهل بیت (علیه السلام) در این زمینه و از جمله آثاری که دعا بر روح و روان و جسم انسان دارد و نقش آن در اصلاح رفتار است.
مسئله دعا از مهمترین مباحثی است که با اولین انسان و پیامبر که حضرت آدم (علیه السلام) است آغاز شده است. در زمانیکه حضرت آدم (علیه السلام) ترک اولی کرد و پس از آن با دعا به درگاه الهی توبه اش پذیرفته گردید. در قرآن کریم نیز تأکید زیادی بر این مسئله شده است. از دلایل مهم پرداختن به این مسئله درگذشته و حال میل انسان به سعادت و تأمین خواسته هایش می باشد، بنابراین دعا یکی از ابزار حیات بخش و سعادت بخش در کنار سایر زیر شاخه های دین مانند توبه، توسل و... می باشد. در تاریخچه انبیای گذشته و سیره ی پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار (علیهم السلام) نیز نمونه های فراوانی از پرداختن به دعا و اجابت خواسته هایشان ذکر گردیده است. بزرگان دین و علمای اسلام نیز کتابهای زیادی در این زمینه تألیف نموده اند، از جمله آنها می توان به کتاب در سینای نیاز از محمد گودرزی اشاره کرد که ایشان در این کتاب در باب دعا مباحث بسیار جالب آورده است. قسمت ابتدایی کتاب ایشان راجع به جایگاه دعا آیاتی از قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) آورده و سپس در ادامه در مورد آداب دعا کردن و عوامل استجابت دعا مواردی را ذکر کرده و سپس موانع استجابت دعا را بررسی می کند و همچنین در کتاب نقش دعا در زندگی اجتماعی از عبدالله امیدی فرد در فصول ابتدایی به بیان تعریف دعا و جایگاهش در اسلام و تاریخچه ی آن در انبیاء بحث می کند و در میانه ی کتاب از آداب و شرایط و علل استجابت دعا و سپس درباره ی دعا و یا دعاهای وارد شده در قرآن بحث می کند.
البته کتاب در این باب زیاد است امّا پژوهش فعلی رویکردی غیر از رویکرد دعا در آن کتابهاست چرا که ابعاد و آداب دعا و آثارش را در حجمی کم امّا پر محتوا بررسی کرده و کمی جزئی تر به مسئله دعا پرداخته ولی در کتاب ها و تحقیقات دیگر در مورد موضوع دعا، مبحث دعا بسیار کلی و البته بسیار گسترده بحث شده است
فرمت محتوا | epub |
حجم | 1.۱۳ کیلوبایت |
تعداد صفحات | 107 صفحه |
زمان تقریبی مطالعه | ۰۳:۳۴:۰۰ |
نویسنده | ثریاسادات حسینی |
ناشر |