کتاب امپراتوری عثمانی نشر انتشارات علمی و فرهنگی

منظور از تألیف این اثر بررسی تاریخ سیاسی دولت عثمانی از واپسین دهۀ سدۀ سیزدهم تا اعلان جمهوریت ترکیه در ۱۹۲۳ است. دولت عثمانی از نخستین محل خود، که ناحیۀ سُگود (امروزه: سویوت) در غرب آناطولی بود، رو به گسترش نهاد تا اراضی پهناوری را به قلمرو خود بیفزاید و بر مردمان دیگری فرمان براند. تصرف هر محل و ناحیه‌ای موجب شد که جماعت‌های بومی جدیدی جذب قلمرو عثمانی شده، به آن بپیوندند و در افزایش قدرت اقتصادی و غنای فرهنگی‌اش سهیم باشند. امپراتوری عثمانی، در واقع، در بیشترین مدت از تاریخ خود به صورت مجموعه‌ای پیچیده (موزائیکی) از گروه‌های قومی، زبانی و دینی باقی ماند. هر گروهی تاریخ، فرهنگ، زبان، آداب دینی/مذهبی و سنت‌های خود را داشت. علاوه بر تُرک‌ها، مجارها، صِرب‌ها، بوسنیایی‌ها، مونته‌نگرویی‌ها، آلبانیایی‌ها، یونانیان، بلغارها، رومانیایی‌ها، تاتارها، یهودی‌ها، کردها، عرب‌ها، ارمنیان و بسیاری دیگر مجاز بودند که اعتقادات دینی و رسوم فرهنگی خود را حفظ کنند. بنابراین، هیچ روایتی از امپراتوری عثمانی نمی‌تواند ادعای جامعیت کند مگر آن‌که تاریخ همۀ مردمان و جوامعی را در بر بگیرد که در رشد و پیشرفت این قدرت جهانی و تمدن غنی و پرتنوعش نقش داشتند. همچنین درک پیچیدگی‌های این امپراتوری توانمند و پی ‌بردن به ارزش آن در گرو این است که جهان عثمانی از دیدگاه عثمانیان نگریسته شود. چنین کاری نیازمند مطالعۀ دقیق و ژرف در بایگانی (آرشیو) اسناد عثمانیان است. عثمانیان که در نگهداری اسناد سخت کوشا و دارای پشتکار بودند، گنجینه‌ای از اسناد و مدارک به جا نهاده‌اند. اسناد غیرعثمانی نیز مانند گزارش‌های سیاست‌مداران (دیپلمات‌ها) و نمایندگان (کنسول‌ها) و همچنین کتاب‌های متعدد، مقالات و رسایل رجال سیاسی در دست است. سیاست‌مداران، جهانگردان، مبلغان مذهبی و مسافران هم به زبان‌های گوناگون از جنبه‌های مختلف دولت و جامعۀ عثمانی یاد کرده‌اند. این منابع برای مطالعۀ امپراتوری عثمانی ارزشمند و در‌واقع ضروری‌اند؛ گرچه گاهی نویسندگان آنها با تعصب و پیش‌داوری به این موضوع پرداخته‌اند‌ و کوشیده‌اند تا دستاورد‌های دشمن مسلمان را که در اوج قدرت بر گسترده‌ای از دروازه‌های وین تا دهانۀ خلیج فارس فرمان می‌راند، بی‌ارزش و حقیر جلوه دهند. اما روایت موجود در این کتاب بسیار متواضعانه است و مدعی استفاده از منابع دست اول و ارائه قرائت‌های تازه [از تاریخ] نیست. و بدین منظور برنامه‌ریزی شده که خوانندۀ غیرمتخصص و بدون آشنایی قبلی با موضوع را با مروری کلی و اجمالی بر تاریخ سیاسی امپراتوری عثمانی در جریان امور بگذارد. -بخشی از مقدمه-