کتاب ارزیابی کیفیت در آموزش عالی ایران از اندیشه تا عمل نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

در قرن بیست‌ویکم، نقش آموزش عالی در توسعه کشورها بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. در این راستا، کیفیت آموزش عالی و ارزیابی آن در زمرۀ دغدغه‌‌های اصلی نظام‌‌های آموزش عالی قرار گرفته است. در نظام آموزش عالی ایران، از سال ۱۳۷۴ کوششی مستمر برای ارزیابی کیفیت فعالیت‌‌های دانشگاهی از طریق انجام پژوهش‌‌های دانشگاهی و سپس طراحی و اجرای طرح‌‌های پیش-پژوهش و پژوهشی برای تدوین الگویی بومی آغاز شد. این امر ابتدا در آموزش عالی پزشکی و سپس در آموزش عالی جامع مورد توجه قرار گرفت. نگارندۀ مقاله‌‌های این مجموعه، در انجام کوشش‌‌های یادشده پیش‌قدم بوده است. یکی از عوامل ‌مؤثر در این امر، آن بوده است که وی در دوران تحصیل در دوره دکترای تحقیقات آموزشی (ارزشیابی و آمار) در دانشگاه پیتسبورگ (پنسیلوانیا، آمریکا) در آغاز دهه ۱۳۵۰ خورشیدی، به‌عنوان دستیار پژوهشی در طرح ارزیابی کیفیت دانشکده علوم تربیتی دانشگاه یادشده مشارکت کرده بود. این تجربه عملی، حساسیت لازم را در او نسبت به کیفیت آموزش عالی و ارزیابی آن ایجاد کرد. ازاین‌رو، نگارنده این مجموعه، در چهار دهه گذشته در نقش‌ها و سمت‌‌های مختلف، به منظور اشاعه فرهنگ کیفیت و یاری‌دادن به امر ارزیابی در آموزش عالی ایران، از هیچ کوششی دریغ نکرده است. در این راستا، ضمن تدریس و تحقیق در حوزه ارزشیابی آموزشی به طور عام و در ارزشیابی آموزش عالی به طور خاص، به آموزش، پژوهش و عرضه خدمات تخصصی و مشاور‌ه‌ای در ارزشیابی و بهبود کیفیت آموزش عالی کوشا بوده است. این کوشش‌ها ابتدا در آموزش پزشکی، سپس در آموزش مهندسی و به دنبال آن در آموزش عالی جامع فرجام یافته است. نتایج حاصل از تجربه‌‌های یادشده از طریق طرح‌‌های پژوهشی انجام‌شده در حوزه ارزیابی و بهبود کیفیت، در قالب مقاله‌‌های علمی، سخنرانی‌ها، برگزاری نشست‌‌های ادواری علمی و گزارش‌‌های مربوط به آنها عرضه شده است. در این مجموعه گزیده‌ای از مقاله‌ها، نوشته‌ها و گزارش‌‌های علمی مربوط به کیفیت و ارزیابی در آموزش عالی که توسط نگارنده طی دو دهه گذشته تدوین شده و یا انتشار یافته است، گردآوری شده و به‌صورت یکجا به چاپ رسیده است. لازم به یادآوری است که فقط در یک مورد (مقالۀ نهم)، مؤلف از همکاری دو نفر دیگر بهره‌مند شده است که نامشان در ابتدای مقاله ذکر شده است. ضمناً لازم به یادآوری است که چون مقاله‌ها در یک فاصله زمانی بیست‌ساله تدوین و منتشر شده‌اند، برخی مفاهیم در برخی مقاله‌ها تکراری به نظر می‌رسد؛ از این جمله تعریف کیفیت است. علت این امر، ضرورت بیان مفهوم موردنظر برای اشاعه آن در میان مخاطبان بوده است. ازآنجاکه مقاله‌ها در مجله‌‌های علمی مختلف با مخاطبان گوناگون انتشار یافته است، این همپوشی مفهومی ضرورت داشته است.