کتاب زن در نگاه صوفی نشر انتشارات سبزان

ارزیابی متصوفه و اهل طریقت از زن گاهی بیش از اندازه به زیان او، اما در موارد بسیاری نیز به سود اوست. در زمان‌ها، مکان‌ها و میان اقوام و طریقت‌های گوناگون، رویکرد اندیشمندان تصوف به زن، بسته به مشرب آنها و طریقتی که از آن پیروی می‌کنند، در موارد اندکی بسیار متفاوت به نظر می‌رسد؛ اما در موارد بسیاری نیز میان آنها تفاوت چندانی نمی‌توان دید. دیدگاه‌هایی که در تصوف در ارتباط با زن ارائه شده‌اند، به همان اندازه که متعدد و متفاوت هستند، متناقض نیز به نظر می‌رسند. زن که گاهی همانند شیطانی به تصویر کشیده می‌شود، در مواردی نیز به صورت فرشته‌ای درمی‌آید. از این جهت، در موضوع زن نمی‌توان به صورت مطلق گفت «نگاه صوفیه به زن این‌گونه است» و لازم است این موضوع به صورت گسترده مورد بررسی قرار گیرد. صوفیه و اهل طریقت در محدوده جغرافیایی بزرگی پراکنده شده‌اند، بنابراین، همانند تمام موضوعات دیگر، در این مورد نیز لازم است وجود دیدگاه‌های متعدد و متفاوت را در آنها امری طبیعی به شمار آوریم. گذشته از مواردی که در بالا به آنها اشاره شد، در پدید آمدن فاصله‌ای که بین صوفیه می‌توان دید، مقامات معنوی خاصی که به آنها رسیده‌اند و حالات روحی متفاوت آنها نیز تأثیرگذار بوده است. صوفیه و اهل طریقت با وجود دیدگاه‌های گوناگونی که دارند، اندیشه‌های متفاوتی را که در مورد زن بیان شده‌اند با روی خوش استقبال کرده‌اند و انتقادهای بجایی را که در ارتباط با آنها انجام گرفته است، به گونه‌ای سنجیده ارزیابی کرده‌اند و از آن رویکردهای متفاوت سود برده‌اند و در نتیجه توانسته‌اند به اندیشه‌های خود در این باب عمق ببخشد. ما، در این کتاب، برای آن که بتوانیم دیدگاه‌های صوفیه و اهل طریقت را در ارتباط با زن بیان کنیم و تا آنجا که ممکن است اندیشه‌های آنها را در این باب روشن گردانیم، تلاش خواهیم کرد به منابع مهم مورد اعتماد تکیه کنیم. گذشته از این، در مواردی نیز که به تحلیل و ارزیابی این موضوع خواهیم پرداخت، سعی خواهیم داشت در به‌کارگیری معیارهای خود رویکردی خردگرایانه و حقیقت‌جویانه داشته باشیم. نکته دیگری که باید در نظر داشته باشیم این است که اندیشه‌ها و تفسیرهای متصوفه در باب زن، در چهارچوب‌هایی گسترده‌تر، با معیارهای دیگرْ بزرگان جهان اسلام، یعنی عالمانی که صوفی به شمار نمی‌روند، نیز سازگار به نظر می‌رسد. با وجود آن که فضای فرهنگی یکسانی بر اعضای هر دو گروه حاکم است، با توجه به برداشت‌های خاص آنها از قرآن و حدیث، وجود اختلاف نظرهایی در میان آنها نیز طبیعی خواهد بود. با وجود این، بر این باوریم که تصوف نگاه خاصی به زن دارد و این نگاه تا اندازه زیادی خوش‌بینانه به نظر می‌رسد. همچنان‌که پیش از این نیز اشاره کردم، در این کت